Nga đang giữ thế chủ động trong 'cuộc chiến năng lượng' với EU

Tại Diễn đàn Kinh tế Phương Đông ở Vladivostok mới đây, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố, Moscow sẵn sàng bắt đầu bơm khí đốt qua Dòng chảy phương Bắc 2, thậm chí có thể ngay lập tức nếu châu Âu 'bật đèn xanh'. Ông nói: "Nếu cần, Dòng chảy phương Bắc 2 có thể vận hành ngay, đó chỉ là vấn đề của việc bấm một chiếc nút. Dòng chảy phương Bắc 1 cũng vậy, bàn giao lại cho Nga chiếc turbine và đường ống lại vận hành bình thường. Châu Âu chỉ đang làm khó mình, tự đẩy mình vào ngõ cụt với các lệnh trừng phạt".

Gần đây, lượng khí đốt được giao tới châu Âu thông qua các đường ống hiện có ngày một giảm. Tuần trước, Gazprom cho biết, Dòng chảy phương Bắc 1 - nguồn khí đốt chính của Nga đang chuyển tới Đức - sẽ tiếp tục kéo dài ngày đóng cửa. Lý do đưa ra là cần sửa chữa, bảo trì. Các lý do của Nga như: trục trặc kỹ thuật, hay hệ quả của các lệnh trừng phạt, đều bị phía Đức bác bỏ. Berlin chỉ trích việc ngừng hoạt động dòng khí đốt là một động thái chính trị nhằm tạo ra tâm lý lo lắng cho đối tác và đẩy giá.

Bà Carole Nakhle - Giám đốc điều hành, Công ty năng lượng Crystol Energy cho biết: "Hiện tại, thị trường đang rất eo hẹp nên bất kỳ sự gián đoạn nào về nguồn cung cũng khiến giá khí đốt tăng cao hơn. Điều này có thể khiến kinh tế chững lại ở các nước châu Âu và đẩy nhanh lộ trình tiến tới suy thoái".

Cũng theo người đứng đầu nước Nga, nước này sẽ tìm kiếm các thị trường bán hàng mới ở châu Á. Hiện tại, đã có tiến triển trong việc giao hàng cho Trung Quốc và Mông Cổ. Ngày 12/9, Bộ Tài chính Nga cho biết, dự kiến doanh thu năng lượng sẽ đạt 6,67 tỉ USD trong tháng 9. Kho bạc nhà nước Nga sẽ được bổ sung thêm 6,67 tỉ USD trong tháng 9, cao hơn nhiều so với khoản doanh thu bổ sung của tháng 8 là 1,4 tỉ USD.

Dòng khí đốt của Nga hao dần, đang khiến ở đầu bên kia đường ống, châu Âu lo ngại trước một mùa đông lạnh và dài. Nguy cơ khủng hoảng năng lượng đang "ngấm ngầm" làm tổn thương khu vực. Châu Âu - đặc biệt là Đức - từ trước đến nay rất phụ thuộc vào khí đốt của Nga. Từ khi Moscow công bố ý định hạn chế nguồn cung vào tháng 7, chỉ trong một ngày, giá bán buôn khí đốt ở châu Âu đã được đẩy lên 10%.

Dòng chảy phương Bắc 2 có thể sẵn sàng hoạt động nếu châu Âu ‘bật đèn xanh’

Moscow đang cho thấy một thái độ luôn sẵn sàng có thể khởi động Dòng chảy phương Bắc 2 hay mở lại Dòng chảy phương Bắc 1 ngay nếu cần. Tất nhiên, điều này phụ thuộc vào động thái của châu Âu. Tổng thống Putin khẳng định, việc xây dựng đường ống không phải là "để đó" và Nga cũng không làm bất cứ thứ gì vô ích. Ở thời điểm này, trong bối cảnh của một mùa đông không khí đốt Nga đang đe dọa châu Âu, Nga đang được cho là giữ thế chủ động trong cuộc chiến năng lượng với EU.

Người Nga tin rằng không thể có an ninh năng lượng châu Âu nếu thiếu Nga. Nga cho châu Âu sự lựa chọn: hoặc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga và khôi phục Dòng chảy phương Bắc 2, hoặc giữ nguyên mọi thứ như hiện nay, khi đó chính người châu Âu sẽ gặp nhiều khó khăn.

Trên thực tế, phương Tây và Nga vẫn giằng co nhau về các biện pháp cấm vận dầu khí, với những đáp trả qua lại về các động thái Nga siết nguồn cung, hay kế hoạch áp giá trần của phương Tây. Nga vẫn khẳng định sẽ không bán dầu và khí đốt cho nước nào thực hiện áp giá trần.

Không phải là lúc này, mà ngay từ khi bắt đầu những căng thẳng với phương Tây, Nga cũng đã xây dựng chiến lược "nắn dòng" năng lượng sang châu Á, chuẩn bị cho kịch bản xấu là mất đi những khách hàng truyền thống ở châu Âu. Mặc dù vậy, người tiêu dùng châu Á khó có khả năng thay thế hoàn toàn người tiêu dùng châu Âu, nhưng thay thế một phần là điều chắc chắn.

Công suất có thể giảm, nhưng giá khí đốt tăng. Theo giới phân tích, tình trạng thị trường khí đốt châu Âu "thấp thỏm" lúc này hoàn toàn có lợi cho Nga. Bộ Kinh tế Nga dự kiến, doanh thu xuất khẩu năng lượng của năm nay sẽ đạt 338 tỷ USD, tăng hơn 30% so với năm ngoái. Điều này có nghĩa, doanh thu xuất khẩu năng lượng năm nay của Moscow sẽ tăng gần 100 tỷ USD do giá hàng hóa cao hơn, bù đắp cho việc giảm khối lượng.

Theo nhiều nhà phân tích, việc áp giá trần với dầu Nga không đơn giản. Mục tiêu này có thể dễ dàng bị phá vỡ nếu các nước ngoài G7 - như Trung Quốc và Ấn Độ - tiếp tục mua dầu của Nga trên mức giá trần. Nga có thể phản ứng đáp trả bằng cách cắt giảm mạnh hơn lượng khí đốt cung cấp cho châu Âu. Nga đã nói sẽ vận chuyển dầu thô của mình đến các nước không bị ràng buộc giá trần và cảnh báo rằng các nước ủng hộ áp giá trần sẽ không mua được dầu thô của Nga.