Ngay cả làm cha mẹ cũng phải HỌC và đây là 9 điều bạn nên "khắc cốt ghi tâm" để rèn giũa những đứa trẻ đúng đắn và hiệu quả!

Theo một thống kê đã được công bố, phần lớn các cặp vợ chồng đều tin rằng họ đang nuôi dạy con cái đúng cách. Nhưng trong thực tế, phần lớn bố mẹ thường không thể kiểm soát cảm xúc của mình mỗi khi giận dữ và trừng phạt con trẻ nặng hơn những gì chúng đáng phải nhận. Điều này có thể tạo cho trẻ những ảnh hưởng xấu, khiến chúng sợ hãi và vô tình hình thành những suy nghĩ, định kiến sai lầm.

"Yêu cho roi cho vọt". Bố mẹ nào cũng muốn nâng niu, chiều chuộng máu mủ của mình, nhưng để nuôi dạy con nên người thì đôi khi một vài biện pháp trách phạt đúng lúc và phù hợp là vô cùng cần thiết. Những khuyến nghị từ chuyên gia dưới đây có thể sẽ trở thành một quyển cẩm nang vàng giúp các cặp cha mẹ xử lý những giây phút sai lầm của con trẻ mà không làm tổn thương lòng tự trọng của chúng.

1. Nếu con không cố ý phạm lỗi thì không nên phạt

Có một sự thật là trong hầu hết các trường hợp, trẻ nhỏ thường không có ý định làm hại bất cứ ai hay phá hoại vật gì mà đơn giản chỉ muốn khám phá mọi thứ. Và khi một đứa trẻ chỉ đang cố học hỏi thì chúng nên được ủng hộ thay vì ngăn cấm, ngay cả khi hành động của trẻ dẫn đến điều gì đó khá tồi tệ và khiến người lớn phải tốn thời gian thu dọn hậu quả. Thay vì tức giận, cha mẹ hãy thông cảm và hướng dẫn trẻ cách khắc phục tình hình.

Nếu quá thường xuyên phạt con mỗi khi chúng mắc lỗi mà không xét xem chúng có cố ý hay không, bố mẹ sẽ vô tình nuôi dưỡng tính cách thiếu quyết đoán trong con. Dần dần, trẻ sẽ làm tốt mọi việc theo mệnh lệnh nhưng khi lớn lên chúng sẽ trở thành một người thiếu trách nhiệm và không thể đưa ra quyết định của riêng mình.

2. Gợi ý và ra lệnh là hai việc hoàn toàn khác nhau

Đôi khi cha mẹ hay nhầm lẫn giữa hai cách nói: "Con không nên chơi game" và "Không được chơi game". Có một sự khác biệt rất lớn giữa hai cách nói này. Câu đầu tiên là gợi ý còn câu thứ hai là mệnh lệnh, yêu cầu. Vì vậy, hãy xác định rõ tính chất câu nói của mình là gì và chỉ nên phạt con khi chúng cố tình làm trái những mệnh lệnh cha mẹ đưa ra.

Tuy nhiên, nếu con bạn là một đứa trẻ nhạy cảm, việc phạt con khi chúng làm trái lời có thể sẽ khiến chúng bị tổn thương và dần dần về sau, chúng có xu hướng làm theo lệnh của tất cả mọi người bởi lo sợ hậu quả. Vì vậy, cha mẹ cần sử dụng cách nói gợi ý hoặc ra lệnh một cách linh hoạt, phù hợp với từng trường hợp và tính cách của con.

3. Kiểm soát cảm xúc khi phạt con

Khi trẻ không vâng lời, nhiều cha mẹ sẽ tức giận và không thể kiểm soát được cảm xúc và lời nói, hành động của mình dù rất yêu con. Điều này thường xảy ra khi cha mẹ đặt quá nhiều kỳ vọng vào con cái và khi chúng không đáp ứng được, cha mẹ trở nên thất vọng và không hài lòng. Hãy cố gắng kiềm chế những cảm xúc tiêu cực này của mình trước khi trách phạt con.

Theo các nhà tâm lý học, đối với những đứa trẻ nhạy cảm, việc cha mẹ thường xuyên la mắng có thể sẽ khiến chúng gặp một số vấn đề liên quan tới cảm xúc của người khác trong tương lai, như bị phụ thuộc vào những người có địa vị cao trong xã hội.

4. Không nên phạt con ở nơi công cộng

Việc trách phạt con ở chỗ đông người sẽ dễ khiến trẻ xấu hổ và tức giận. Một đứa trẻ thường xuyên bị phạt ở nơi công cộng luôn cảm thấy bị nhục mạ và cho rằng tình huống ấy sẽ lặp lại. Khi trưởng thành, chúng sẽ biến thành người phụ thuộc hoàn toàn vào ý kiến của số đông và không thể tự đưa ra quyết định. Các nhà tâm lý học cũng khuyến cáo cha mẹ không nên sử dụng những cụm từ như "Con làm thế người ta nhìn vào sẽ nghĩ thế nào?!" bởi nó sẽ khiến tâm lý của trẻ càng thêm tồi tệ.

Tương tự, cha mẹ cũng không nên khen thưởng con ở nơi công cộng. Việc này thường xuyên diễn ra có thể khiến con trở nên quá kiêu ngạo.

5. Nếu đã dọa sẽ phạt con thì phải phạt

Khi cha mẹ đã dọa sẽ phạt con, thì phải phạt. Theo các chuyên gia tâm lý trẻ em, một sự đe dọa mà không hành động còn tệ hơn là không đe dọa. Trẻ sẽ cho rằng cha mẹ chỉ dọa dẫm, sẽ không phạt thật nên không sợ, không tin vào những lời dọa ấy nữa và tiếp tục làm sai.

Tuy nhiên, cha mẹ cũng có thể bỏ qua việc phạt con nếu sau khi dọa, chúng không tiếp tục hoặc tái phạm nữa. Nhưng dù không phạt, người lớn vẫn cần giải thích cho trẻ rằng đó là hành vi không tốt và việc con không bị phạt lần này chỉ là ngoại lệ.

6. Khi không biết lỗi thuộc về ai, hãy phạt tất cả những người tham gia

Khi sự cố xảy ra, nếu cha mẹ không thể chắc chắn bé nào có lỗi thì hãy phạt tất cả thay vì chỉ phạt một trong số chúng. Trong trường hợp các anh chị em trong nhà chơi với nhau và phạm lỗi, cha mẹ nên phạt tất cả để chúng không ganh tị với nhau, tránh tư tưởng chỉ phạt anh, chị vì "em còn bé chưa biết gì".

Việc bạn chỉ phạt một đứa sẽ tạo ra bất công trong lòng con trẻ, khiến bản thân mất niềm tin của con. Đứa trẻ bị phạt sẽ cảm thấy tự ti và tổn thương trong khi những đứa trẻ không bị phạt còn lại sẽ hình thành tâm lý không biết sợ, hay đổ lỗi và không chịu trách nhiệm cho hành vi của bản thân.

7. Con chỉ nên bị phạt khi phạm lỗi ở hiện tại chứ không phải vì sai lầm trong quá khứ

Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của việc nuôi dạy trẻ là: "trừng phạt – tha thứ – lãng quên". Một đứa trẻ luôn bị chỉ trích vì những lỗi lầm đã xảy ra trong quá khứ dễ trở nên trầm cảm, mất tự tin. Chúng sẽ cảm thấy sợ hãi khi phải đối mặt với những điều mới, sự thay đổi và chỉ thích sự ổn định.

Ngoài ra, nếu con mắc lỗi mà sau một thời gian dài cha mẹ mới phát hiện ra thì các nhà tâm lý học cũng không khuyến khích áp dụng hình phạt. Lúc này, cha mẹ chỉ cần phân tích, giải thích những lỗi sai để con hiểu và rút kinh nghiệm.

8. Hình phạt phải phù hợp với độ tuổi và sở thích của con

Các hình phạt được đưa ra phải rõ ràng và cân bằng, không nên đưa ra hình phạt giống nhau cho những sai lầm khác nhau. Hình phạt khi trẻ bị điểm kém không nên giống với hình phạt khi trẻ làm vỡ cửa sổ. Lỗi nhỏ thì phạt nhẹ, lỗi lớn thì phạt nặng sao cho phù hợp.

Ngoài ra, cha mẹ nên cân nhắc đến độ tuổi và sở thích, thói quen của con để đưa ra hình phạt thích hợp. Chẳng hạn nếu trẻ thích xem TV, bố mẹ có thể phạt con bằng cách cắt, giảm thời gian xem TV của chúng. Và vì đó là hoạt động yêu thích của mình, nên con sẽ sợ và ngoan ngoãn nghe lời hơn.

9. Không sử dụng những từ ngữ quá gay gắt, nặng nề

Đôi khi vì quá tức giận, nhiều cha mẹ đã không kiềm chế được cảm xúc và buông những từ ngữ, lời nói không chuẩn mực với con cái trong vô thức. Theo các nhà tâm lý học, khi cha mẹ sử dụng những từ ngữ quá gay gắt, nặng nề để la mắng con, những đứa trẻ nhạy cảm, đặc biệt là bé gái có thể sẽ cảm thấy bị xúc phạm và tổn thương lòng tự trọng. Vì vậy, cha mẹ cần cố gắng kiểm soát cảm xúc và lời nói của mình, chỉ nên dùng những từ ngữ mang tính chất trung lập khi trách phạt con.

Dạy con vốn là một quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo của cha mẹ. Hy vọng với những gợi ý trên, cha mẹ sẽ dễ dàng và thành công hơn trong việc nuôi dạy con trẻ của mình!