Nhiều tàu chở dầu của Nga đang bật mode 'tàng hình' để tránh né các lệnh trừng phạt?

Theo dữ liệu vị trí từ Windward, một công ty tư vấn của Israel chuyên về rủi ro hàng hải sử dụng trí tuệ nhân tạo và hình ảnh vệ tinh, các tàu chở dầu Nga đã tắt hệ thống theo dõi của họ ít nhất 33 lần vào tuần trước. Windward cho biết con số này cao hơn gấp đôi so với mức trung bình hàng tuần là 14 trong năm qua.

Chiến thuật này được gọi là "đi trong bóng tối" hay "hoạt động đen tối", đã bị Bộ Tài chính Mỹ gắn cờ là một trong số "hành vi gian dối được sử dụng để tránh các lệnh trừng phạt" trong ngành hàng hải.

Theo Windward, các "hoạt động đen tối" chủ yếu diễn ra trong hoặc xung quanh vùng đặc quyền kinh tế của Nga. Các tàu tham gia vào hoạt động này gồm tàu kết nối với tập đoàn lớn, các hãng vận tải đa quốc gia, cũng như doanh nghiệp nhỏ.

Dữ liệu của Windward cho thấy số lượng các cuộc gặp giữa các tàu chở dầu Nga và các tàu không phải Nga vẫn diễn ra tương đối bình thường. Đó là thời gian đủ để cho phép các tàu chở dầu chuyển hàng hóa của họ sang tàu khác không bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt hoặc lệnh cấm.

Theo trang web của Tổ chức Hàng hải quốc tế, tất cả tàu từ 300 tấn trở lên thực hiện hành trình đi quốc tế phải cài đặt công nghệ theo dõi, được gọi là hệ thống nhận dạng tự động (AIS), khi ở trên biển. Theo quy ước quốc tế, một số loại tàu đi trên các hành trình quốc tế bắt buộc phải phát tín hiệu vị trí AIS mọi lúc.

Vô hiệu hóa hoặc thao túng hệ thống nhận dạng của tàu đứng hàng đầu trong các hành vi vận chuyển lừa đảo được Bộ Tài chính Mỹ trích dẫn qua khuyến nghị hồi tháng 5/2021 nhằm hạn chế vận chuyển bất hợp pháp và tránh các lệnh trừng phạt.

Gur Sender, người quản lý chương trình của Windward chuyên về các vấn đề tuân thủ và rủi ro cho hay: "Không có lý do gì khiến họ phải tắt AIS. Việc điều tra xem một tàu có thực hiện các hành vi vận chuyển lừa bịp liên quan đến các chế độ cụ thể là rất quan trọng để bảo vệ doanh nghiệp của bạn khỏi giao dịch với các tổ chức bị trừng phạt hay không."

Kể từ khi Nga tiến công quân sự vào Ukraine ngày 24.2, Mỹ, Anh và các đồng minh khác đã tăng cường các biện pháp trừng phạt Nga. Tổng thống Mỹ - Joe Biden đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu dầu và khí đốt của Nga vào ngày 8.3. Cùng ngày, Anh cho biết sẽ loại bỏ nhập khẩu dầu vào cuối năm nay. Mỹ, Anh và Canada cũng đã cấm tàu ​​Nga cập cảng của họ.

Khi ngày càng nhiều quốc gia và doanh nghiệp xa lánh thương mại với Nga, đội tàu của nước này sẽ phải chịu áp lực tiến hành các hoạt động lén lút và thậm chí vận chuyển bất hợp pháp, theo Ian Ralby, Giám đốc điều hành I.R. Consilium, công ty tư vấn luật hàng hải và an ninh làm việc với các chính phủ.

"Chúng ta có thể thấy một thị trường toàn cầu 'song song' xuất hiện, nơi có giao dịch nội bộ giữa tất cả các quốc gia bị trừng phạt này và các nhà cung cấp dịch vụ đang hỗ trợ của họ", Ian Ralby nhận định.

Kể từ khi xung đột bùng nổ, 22 tàu - một số thuộc sở hữu hoặc điều hành của các công ty đăng ký ở Anh, Mỹ và Đức - đã đi vào lãnh hải của Nga lần đầu tiên trong những tuần sau cuộc tấn công Ukraine. 

Ví dụ, tàu chở dầu do một công ty Mỹ quản lý đã khởi hành từ thành phố Đông Đình (Trung Quốc) ngày 25/2 và đi vào vùng biển của Nga vào ngày 3/3, thực hiện chuyến thăm cảng đầu tiên của Nga ở thành phố Nakhodka. Tàu chở dầu rời cảng và lang thang trong vùng biển của Nga trước khi ghé cảng vào ngày 19/3 tại bến tàu chở dầu ở thành phố Vladivostok.

Lệnh cấm nhập khẩu dầu Nga của Mỹ có hiệu lực vào ngày 8/3 với các giao dịch mua mới, nhưng cung cấp thời hạn 45 ngày để người mua tại Mỹ cắt giảm các hợp đồng hiện tại của họ.

"Dù chuyến đi này không bị coi là bất hợp pháp hoặc vi phạm các lệnh trừng phạt, nhưng nó vẫn đặt ra câu hỏi dựa trên các chính sách hiện hành của Mỹ. Sẽ rất thú vị khi xem liệu xu hướng này có tiếp tục không và bao nhiêu công ty sẽ xem những quy định, hạn chế mới này chỉ là khuyến nghị", theo ghi chú của trang Windward AI Insights.

Tin tức trên theo sau các báo cáo rằng 9 siêu du thuyền thuộc sở hữu của các nhà tài phiệt Nga (một số người trong đó bị trừng phạt) đã tắt tín hiệu theo dõi họ vào tuần trước.

Các lệnh trừng phạt chống lại các nhà tài phiệt Nga đã dẫn đến một loạt các hoạt động di chuyển tàu được kiểm tra kỹ lưỡng, khi các siêu du thuyền và chủ nhân của chúng cố gắng trốn thoát khỏi vụ thu giữ.

Tắt dữ liệu vị trí trên tàu thương mại hoặc tàu khách có thể khiến các công ty khó tránh được việc kinh doanh với các cá nhân hoặc tổ chức bị trừng phạt.

Tham khảo: Bloomberg