NHNN giảm 0,25% lãi suất điều hành tác động ra sao tới diễn biến TTCK Việt Nam?

Mới đây, NHNN đã ban hành quyết định số 1870/QĐ-NHNN giảm 0,25% đối với 4 loại lãi suất điều hành, bao gồm lãi suất tái cấp vốn, lãi suất tái chiết khấu, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng, và lãi suất chào mua giấy tờ có giá qua nghiệp vụ thị trường mở.

CTCK Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BSC) đã có báo cáo đánh giá tác động của đợt hạ lãi suất này tới diễn biến thị trường chứng khoán (TTCK).

Cụ thể, đối với các quốc gia trên thế giới tác động lớn từ thay đổi chính sách tiền tệ đến nền kinh tế thật đều có độ trễ, từ 9 tháng – 18 tháng. Tuy nhiên, tác động của việc cắt giảm lãi suất thường sẽ được các nhà đầu tư cân nhắc vào ngay trong phiên giao dịch mà thông tin cắt giảm lãi suất được công bố, và dần dần thể hiện vào kết quả của các doanh nghiệp và khả năng chấp nhận định giá của Nhà đầu tư.

Như bảng trên, việc NHNN cắt giảm lãi suất thường sẽ khiến VN-Index tăng điểm 0,26% điểm ngay trong phiên và kéo dài đến mức 3,4% vào tháng sau. Tuy suy giảm nhẹ sau 3 tháng nhưng VN-Index thường tăng điểm trong 6 tháng sau khi việc cắt giảm lãi suất đã có tác động dần vào nền kinh tế.

Hiện tượng tăng điểm của TTCK xảy ra do việc cắt giảm lãi suất sẽ làm gia tăng kỳ vọng của các nhà đầu tư vào kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Lợi nhuận gia tăng đến từ hai nguyên nhân chủ yếu:

(1) Chi phí đi vay giảm nhẹ sẽ cải thiện hoạt động dòng tiền của doanh nghiệp và tạo thêm nguồn kinh phí để thực hiện thêm các dự án đầu tư, hoạt động tài chính và các thương vụ M&A.

(2) Người tiêu dùng sẽ chi tiêu nhiều hơn khi các mức lãi suất cho vay suy giảm và từ đó, làm gia tăng trở lại doanh số bán hàng của các doanh nghiệp.

Hơn nữa, định giá cơ bản cho các doanh nghiệp sẽ được tăng thêm trong các tính toán của các nhà đầu tư do họ cho rằng: (1) Doanh nghiệp sẽ được hưởng lợi từ các chính sách kích cầu kinh tế và (2) Chi phí nguồn vốn cùng với chi phí cơ hội sẽ thấp hơn.

Các yếu tố trên đã khiến lãi suất điều hành gần như có xu hướng đối nghịch với đà tăng của thị trường chứng khoán như được biểu diễn ở trong đồ thị sau:

Giai đoạn năm 2011- 2012 là giai đoạn khá khó khăn của nền kinh tế Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng GDP chỉ đạt mức 5,89% vào năm 2011 và giảm xuống mức 5,03% vào năm 2012. Tình trạng lạm phát ở mức cao với chỉ số CPI đã tăng lên mức đỉnh 23% vào tháng 08 cùng với mức lãi suất điều hành nằm ở mức 14-15% trong năm 2011. Sự gia tăng nợ khó đòi của ngân hàng và đổ vỡ tín dụng đen cũng tạo điểm tối đáng ngại trong bức tranh tài chính Việt Nam năm 2011.

Tình hình kinh tế suy giảm mạnh như vậy cũng có tác động mạnh lên thị trường chứng khoán, có tới 450/495 doanh nghiệp đang niêm yết trên tập trung báo lỗ; khoảng 50% doanh nghiệp nhỏ và vừa, cùng hơn một nửa số làng nghề trên cả nước bị tê liệt vì lãi suất cao và khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng.

Hiện tượng này đã khiến chỉsố VN-Index giảm 45% về mức 351,55 điểm vào cuối năm 2011 bởi nỗi lo lắng của nhà đầu tư về triển vọng doanh nghiệp và tình hình kinh tế vĩ mô.

Đến năm 2012-2013, có thể thấy qua đồ thị là giai đoạn SBV 4 lần liên tiếp cắt giảm lãi suất, kèm với nền kinh tế phục hồi, các chỉ tiêu vĩ mô ổn định trở lại, VN-Index cũng tăng trưởng tới 17% năm 2012, và 22% năm 2013.

Dự báo xu hướng chính sách tiền tệ và ảnh hưởng đến TTCK

Theo BSC, trong ngắn hạn, NHNN nhiều khả năng sẽ chỉ giữ lãi suất cơ bản ở mức này hoặc hạ thêm 0,25% vào cuối năm hoặc đầu năm sau nếu FED và ECB tiếp tục cắt giảm lãi suất và nới lỏng. Việc cắt giảm trên mức 0,5% là khó xảy ra khi các chỉ báo vĩ mô vẫn đang ở mức tích cực và các lần cắt giảm từ năm 2014 đến nay chỉ dừng ở mức 0,25% - 0,5% trong một thời gian dài. Ngoài các chỉ tiêu vĩ mô chung thì cung tiền M2, và hoạt động của thị trường liên ngân hàng cũng sẽ là điều cần phải chú ý trong nửa cuối năm 2019, khi dữ liệu này cũng là một trong những tín hiệu quan trọng cho chính sách của NHNN.

Dài hạn hơn, chính sách của ngân hàng nhà nước Việt Nam nhiều khả năng cũng sẽ theo xu hướng chung của quốc tế do nền kinh tế Việt Nam đang ở mức hội nhập khá cao với mũi nhọn tăng trưởng ở dựa vào xuất nhập khẩu.

Nhưng nhờ các số liệu vĩ mô của Việt nam vẫn ở mức khá tốt, NHNN Việt Nam sẽ có thêm nhiều dư địa chính sách, cũng như sẽ linh hoạt và quan sát diễn biến của NHTW các nước, để chuẩn bị cho giai đoạn kinh tế thế giới và trong nước khó khăn hơn. Việc cắt giảm lãi suất điều hành của SBV nếu có, nhiều khả năng sẽ ở mức độ thấp hơn so với các ngân hàng trung ương khác.

Các tác động đến nhóm ngành trên thị trường chứng khoán

BSC đánh giá việc điều hành chính sách tiền tệ ở Việt Nam thiên về điều tiết khối lượng cung tiền thông qua các chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng, M2. Thêm vào đó, các loại lãi suất như tái chiết khấu, tái cấp vốn không phải là nghiệp vụ được sử dụng thường xuyên, các lãi suất này thường chỉ tác động khi một số ngân hàng gặp khó khăn lớn về thanh khoản.

Do đó, việc giảm lãi suất lần này, theo đánh giá của BSC, không tác động nhiều đến mặt bằng lãi suất trên thị trường một, mà chỉ là tín hiệu cho thấy Việt Nam sẽ có thể nới lỏng các chính sách tiền tệ nhằm hỗ trợ nền kinh tế.

Tuy nhiên, BSC đặt ra giả định trong trường hợp lãi suất cho vay và lãi suất huy động của toàn thị trường giảm 0,25% so với mặt bằng trung bình lãi suất hiện nay và đánh giá tác động đến các ngành.

Trong trường hợp giả định này, ảnh hưởng lên toàn thị trường là TÍCH CỰC, lợi nhuận trước có thể gia tăng khoảng 1% nhờ việc cắt giảm lãi suất đi vay của các DN. Các ngành hưởng lợi TÍCH CỰC phần lớn là do cơ cấu nợ vay cao: (1) BĐS thương mại, (2) Dầu khí, (3) Phân bón, (4) điện, (5) thép…(tăng lợi nhuận trước thuế từ 1,6% đến 3,6%). Ngược lại Ngành Bảo hiểm phi nhân thọ bị ảnh hưởng khá tiêu cực nếu giảm lãi suất tiền gửi ngân hàng xuống 0,25%.