Phát triển điện gió cần gỡ ‘nút thắt’ về tài chính

Tiềm năng hơn 10.000 MW điện gió/năm

Tại hội thảo năng lượng gió Việt Nam tổ chức tại TPHCM vào ngày 1/12, các chuyên gia nhận định, Việt Nam là nước có tiềm năng điện gió rất lớn, đặc biệt là khu vực phía Nam.

Theo tính toán, nếu khai thác hết tiềm năng, mỗi năm Việt Nam sẽ thu được khoảng 10.000 MW điện gió. Đây là con số đáng kể giảm tải cho hệ thống thủy điện và nhiệt điện.

Tuy nhiên, hiện nay, mới chỉ có Bạc Liêu, Ninh Thuận và Bình Thuận triển khai các dự án điện gió và cũng mới có 4 dự án điện gió đã có điện bán vào hệ thống điện quốc gia là dự án điện gió tại Tuy Phong (Bình Thuận), dự án phong điện trên đảo Phú Quý (Bình Thuận), dự án điện gió Trung Nam (Ninh Thuận) và dự án điện gió Bạc Liêu.

Đại diện Bộ Công Thương cho biết, sở dĩ điện gió ở nước ta phát triển còn thấp là do việc đầu tư cho phát triển loại hình năng lượng sạch này còn nhiều khó khăn. Trong đó, khó khăn nhất là chưa tìm được các nhà đầu tư chiến lược, vì giá bán điện gió hiện tại thấp hơn thủy điện và nhiệt điện, nên chưa đủ sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư.

Ngoài dự án điện gió Bạc Liêu được bán điện với giá 9,8 cent/kWh là nhờ điện gió trên biển, các dự án còn lại trên đất liền phải áp dụng mức giá là 7,8 cent/kWh. Trong đó, 6,8 cent/kWh do Tập đoàn Điện lực Việt Nam trả, 1 cent còn lại chi từ Quỹ Bảo vệ môi trường.

Theo nghiên cứu trước đó của Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ), với mỗi MW điện gió tại Việt Nam, chi phí đầu tư trung bình là 2 triệu USD, chi phí vận hành hằng năm là 35.000 USD, nên giá mua 7,8 cent/kWh không khuyến khích được đầu tư vì chủ dự án sẽ lỗ.

Bên cạnh đó, theo ông Bùi Văn Thịnh, Giám đốc Điều hành Công ty Phong điện Thuận Bình (EVN-TBW), lãi suất ngân hàng hiện tại cho các dự án này còn quá cao (từ 9-10%/năm), nên khó thu hút được đầu tư vào ngành năng lượng giàu tiềm năng này.

Sẽ tăng giá mua điện gió

Ông Steve Sawer, Tổng Thư ký Hội đồng năng lượng gió toàn cầu dự báo, đầu tư điện gió tại Việt Nam cũng như trên thế giới sẽ thuận lợi hơn vì giá thiết bị đang có xu hướng giảm. Chi phí tiếp nhận công nghệ làm điện gió ngoài khơi cũng đang đi xuống.

Để thu hút đầu tư vào lĩnh vực điện gió, ông Phạm Trọng Thực, Vụ trưởng Vụ Năng lượng mới và Năng lượng tái tạo (Tổng cục Năng lượng, Bộ Công Thương) cho biết, phương án tăng giá mua điện gió đã được Bộ Công Thương trình Thủ tướng vào tháng 11 vừa qua. Dự kiến cuối năm nay hoặc đầu năm 2017, giá mua điện gió mới sẽ được thông qua.

Theo ông Thực, chúng ta phải điều chỉnh giá mua điện gió với mức hợp lý để các nhà đầu tư tham gia và có được lợi nhuận hợp lý. Ngược lại, Chính phủ cũng phải có chiến lược để phát triển điện gió vừa tương xứng với tiềm năng vừa phù hợp với việc quản lý vận hành của hệ thống điện. Do đó, Bộ Công Thương đang tính toán một kịch bản giá để điện gió có thể thâm nhập vào hệ thống điện với sản lượng khoảng 15-20%.

Trước thông tin này, ông Bùi Văn Thịnh chia sẻ: “Chính sách giá mua điện gió là điều mà chúng tôi đang rất mong đợi. Với giá mua điện gió hiện nay thì kể cả khi chúng tôi có cố gắng tằn tiện, tiết kiệm chi phí và tối ưu hóa tất cả mọi thứ thì cũng không cân bằng được bài toán tài chính”.

Cùng với tăng giá mua điện, Bộ Công Thương cũng đã đề ra chiến lược giúp giảm chi phí đầu tư cho điện gió.

Bộ này cho rằng, cần tăng nội địa hóa trong đầu tư điện gió. Theo đó, các phần như thân cột, thiết bị điều khiển và xây dựng thì Việt Nam có thể làm được. Máy phát, tua bin thì có thể nhập khẩu. Bên cạnh đó, phải có mức lãi suất cho vay hấp dẫn hơn dành cho các dự án năng lượng tái tạo.

“Chính phủ cũng cần quan tâm đến vấn đề tài chính. Hiện nay, lãi suất vay các dự án năng lượng nói chung và năng lượng tái tạo còn rất cao. Ví dụ, một số dự án thủy điện nhỏ phải vay với mức 9-10%/năm. Nếu dùng mức lãi vay này thì không thể phát triển được”, ông Thực nhấn mạnh.