Quy hoạch điện VIII: Ưu tiên khai thác hợp lý các nguồn năng lượng tái tạo

Theo Luật Quy hoạch 2017, Quy hoạch phát triển điện lực là quy hoạch ngành quốc gia và do Bộ Công Thương tổ chức lập, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn tới năm 2045 (Quy hoạch điện VIII) được giao cho Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo chủ trì lập, hiện đã nộp dự thảo lần thứ 3 để Bộ Công Thương xin ý kiến rộng rãi.

Trong quá trình thực hiện, Bộ Công Thương đã chỉ đạo đơn vị tư vấn phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để tổ chức thu thập thông tin, phân tích và đánh giá số liệu nhằm bảo đảm tính khách quan, khoa học và cập nhật. Bộ cũng đã tổ chức nhiều Hội thảo lấy ý kiến rộng rãi các bộ, ngành, doanh nghiệp và các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực năng lượng và điện.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã nhiều lần họp, làm việc với Bộ Công Thương, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, EVN và các đơn vị liên quan để chỉ đạo, định hướng, hoàn thiện dự thảo.

Qua các lần dự thảo, Quy hoạch điện VIII đã liên tục được cập nhật, đặc biệt là các diễn biến của tình hình dịch bệnh COVID-19 tác động đến tăng trưởng phụ tải, các nguồn điện lớn mới được bổ sung.

Bộ Công Thương cũng đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đề xuất thành lập Hội đồng thẩm định Quy hoạch điện VIII.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, Đề án Quy hoạch điện VIII gồm 19 chương, chia thành các nội dung chủ yếu như quan điểm, mục tiêu và phương pháp; hiện trạng hệ thống điện quốc gia và nhu cầu tiêu thụ điện; các tiêu chí, thông số đầu vào để lập quy hoạch; tiềm năng các nguồn năng lượng sơ cấp sử dụng cho phát điện; chương trình phát triển nguồn điện, lưới điện…

Theo tính toán, điện thương phẩm dự báo trong quy hoạch điện VIII thấp hơn so với Quy hoạch điện VII điều chỉnh khoảng 15 tỷ kWh vào năm 2030.

Tỉ trọng nhu cầu điện sẽ có sự dịch chuyển từ miền Nam ra miền Bắc, đây là yếu tố mới của Quy hoạch điện VIII.

Về nhiên liệu cho phát điện, Quy hoạch điện VIII sẽ ưu tiên khai thác các nguồn năng lượng tái tạo sử dụng cho phát điện. Tuy nhiên do nguồn khí tự nhiên đang cạn kiệt dần trong khi việc khai thác các mỏ khí mới còn chưa chắc chắn về thời điểm dòng khí đầu tiên cũng như chịu nhiều yếu tố bất định tác động nên để đảm bảo an ninh năng lượng, Việt Nam sẽ phải nhập khẩu khí LNG với quy mô khá lớn để cấp cho các nhà máy điện khí LNG, đi kèm với đó cần phải phát triển các cơ sở hạ tầng khí phục vụ sản xuất điện như hệ thống kho, hệ thống cảng...

Bên cạnh các nguồn khí nhập khẩu, cũng cần thiết phải xúc tiến việc nhập khẩu than với sản lượng lớn để đảm bảo cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy nhiệt điện sử dụng than. Giai đoạn tới 2030, tiếp tục khai thác mạnh các nguồn năng lượng tái tạo, đặc biệt là các nguồn gió ngoài khơi xa bờ, các nguồn điện sinh khối và năng lượng tái tạo khác...

Về chương trình phát triển nguồn điện, kịch bản phát triển nguồn điện lựa chọn đáp ứng tốt tiêu chí an ninh cung cấp điện, thỏa mãn các cam kết với quốc tế về giảm ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất điện với chi phí sản xuất điện thấp, hài hòa lợi ích nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng điện.

Chương trình phát triển nguồn điện đáp ứng tốt các tiêu chí đặt ra nêu trong Nghị quyết số 55/NQ-TW của Bộ Chính trị, dành ưu tiên cao cho phát triển các nguồn năng lượng tái tạo, thúc đẩy phát triển các dự án điện khí hóa lỏng LNG và từng bước giảm dần việc phát triển các nhà máy sử dụng than trên toàn quốc.

Về chương trình phát triển lưới điện, Đề án chia thành 6 vùng lớn và 19 tiểu vùng để phân tích và xây dựng lưới điện truyền tải liên kết mạnh giữa các vùng. Trước năm 2030, giữa các vùng sẽ được liên kết bằng nhiều đường dây 500 kV. Sau năm 2030, sẽ xuất hiện thêm các đường dây truyền tải điện 1 chiều để giải tỏa công suất các cụm nguồn điện lớn, các nguồn điện gió xa bờ về các trung tâm phụ tải.

Về vốn đầu tư thực hiện Quy hoạch điện VIII: Giai đoạn 2021-2030 cần khoảng 128,3 tỷ USD, trong đó cho nguồn điện là 95,4 tỷ USD và cho lưới điện khoảng 32,9 tỷ USD. Giai đoạn 2031-2045 cần khoảng 192,3 tỷ USD, trong đó cho nguồn khoảng 140,2 tỷ USD và cho lưới khoảng 52,1 tỷ USD.

Cơ chế và giải pháp thực hiện quy hoạch: Đề án đề ra 3 nhóm cơ chế để thực hiện Quy hoạch điện VIII gồm cơ chế trong đầu tư phát triển điện lực, cơ chế thu hút vốn đầu tư, huy động vốn và cơ chế đảm bảo vận hành hệ thống điện và thị trường điện khi tích hợp cao nguồn năng lượng tái tạo. Ngoài ra, 13 giải pháp liên quan tới việc chỉnh sửa các văn bản quy phạm pháp luật, giải pháp về nguồn vốn, giá điện, bảo vệ môi trường, khoa học công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, tổ chức,... cũng được đề cập trong Đề án.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng: Theo quy hoạch, cơ cấu ngành điện có sự thay đổi cơ bản, theo hướng tăng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Quy hoạch điện VIII sẽ là nền tảng để phát triển bền vững ngành điện

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, đây là cuộc họp quan trọng để các thành viên Hội đồng tham gia thẩm định, làm cơ sở cho tư vấn, hoàn thiện Đề án trình Thủ tướng phê duyệt.

Theo Phó Thủ tướng, điện năng có vai trò quan trọng, yếu tố mang tính quyết định trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Quy hoạch điện VII đã nhiều lần điều chỉnh để đảm bảo an ninh năng lượng, góp phần phát triển ngành điện và kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, việc thực hiện quy hoạch điện VII có những bất cập, hạn chế và gặp nhiều khó khăn; cơ cấu nguồn điện thay đổi, nhiều dự án điện chậm tiến độ hoặc không thực hiện được; những vấn đề về bảo vệ môi trường,... Quy hoạch điện VII có tầm nhìn đến 2030, do đó chúng ta cần có tầm nhìn dài hạn hơn. Vấn đề tiếp theo là thực hiện Luật Quy hoạch mới nên cần phải xây dựng quy hoạch điện bài bản hơn, toàn diện, sát hơn, đáp ứng điều kiện phát triển...

"Việc xây dựng, hoàn thiện và sớm phê duyệt Quy hoạch điện VIII là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng để huy động nguồn lực, phát triển bền vững ngành điện, cung ứng đủ điện cho sản xuất và tiêu dùng, bảo đảm an ninh năng lượng", Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đồng tình với đánh giá của các chuyên gia, nhà khoa học khẳng định Quy hoạch điện VIII được xây dựng một cách công phu, khoa học, đổi mới. Quy hoạch đã đề ra những quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp, trách nhiệm của các bộ ngành, địa phương; tính toán, dự báo được nhu cầu tiêu thụ điện gắn với tăng trưởng kinh tế-xã hội;...

"Theo quy hoạch, cơ cấu ngành điện có sự thay đổi cơ bản, theo hướng tăng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo", Phó Thủ tướng đánh giá.

Theo Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, Việt Nam hiện đang khai thác hiệu quả phần lớn tiềm năng thuỷ điện, không còn nhiều dư địa để phát triển thêm. Yêu cầu đặt ra với các dự án thuỷ điện trong thời gian tới là phải vận hành gắn với bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường.

Các nguồn năng lượng điện mặt trời, gió cần được tiếp tục ưu tiên phát triển  bởi đây là nguồn tài nguyên đặc biệt lớn của đất nước. Vấn đề đặt ra là các nguồn năng lượng này không thực sự ổn định, thời gian phát điện tập trung vào một số thời điểm trong ngày, do đó rất cần thiết phải hình thành và duy trì các nguồn điện nền ổn định của cả hệ thống.

Phó Thủ tướng lưu ý, phát triển năng lượng tái tạo cần tính đến vấn đề dự trữ điện, đảm bảo an toàn vận hành của toàn hệ thống, quy mô công suất nguồn. Không gian bố trí các dự án điện gần nguồn phụ tải để giảm chi phí cho đường dây truyền tải.

Theo Quy hoạch điện VIII, cơ cấu điện than ngày càng giảm trong tổng công suất nguồn. Tuy nhiên, đây vẫn là nguồn năng lượng đặc biệt quan trọng, là một trong những nguồn điện nền của cả hệ thống.

Về kế hoạch triển khai, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng, quy hoạch cần tính toán đến bố trí nguồn vốn một cách phù hợp, đưa vào danh mục những dự án có thể sớm khai thác trong thời gian tới.

Phó Thủ tướng đề nghị các thành viên Hội đồng thẩm định quy hoạch điện VIII khẩn trương góp ý kiến vào đề án; các chuyên gia phản biện làm việc tích cực, sớm có báo cáo phản biện.

Bộ Công Thương nhanh chóng tiếp thu các ý kiến để hoàn thiện Đề án để sớm trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

"Quy hoạch điện VIII chắc chắn sẽ tạo ra bước đổi mới quan trọng; là cơ sở, nền tảng để huy động các nguồn lực, đầu tư phát triển ngành điện, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội; là công cụ kiểm soát, quản lý hiệu quả, bền vững, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia", Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nói.