Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chuẩn bị cấp phép tạm
xuất tái nhập vàng phi SJC với số lượng dự
kiến từ 10 đến 15 tấn. Con số này dựa trên lượng vàng phi SJC mà các
doanh nghiệp đăng ký
để chuyển đổi sang vàng SJC đợt hai là 445.000 lượng và đã chuyển đổi được 164.000 lượng. Số vàng còn lại cần phải chuyển đổi tương đương 10,5 tấn.
Tuy
nhiên, lượng vàng
phi SJC thực sự tồn tại
trong dân và các doanh nghiệp
hiện còn đang nắm giữ bao nhiêu, chưa có thống kê chính xác. Ngày mà
các doanh nghiệp
đăng ký chuyển đổi sang vàng SJC đợt hai diễn ra từ mấy tháng trước
và từ đó đến nay, những đơn vị này đã mua thêm vàng phi
SJC, vì họ không thể từ chối
mua vàng do chính mình sản
xuất khi người dân có nhu cầu bán.
Vậy liệu có đợt đăng ký chuyển đổi
vàng phi SJC sang SJC thứ ba? Và nếu có số lượng sẽ là bao nhiêu?
Hơn nữa việc thu mua vàng phi SJC
không thể chấm dứt tắp lự, vì người dân có bán, doanh nghiệp mới mua. Cứ thế,
việc chuyển đổi vàng miếng phi SJC thành SJC sẽ còn kéo dài dài và đi cùng là
công việc kiểm định vốn tốn kém công sức nhân công và thời gian.
Một doanh nghiệp đã từng dập vàng miếng
phi SJC trước đây ước đoán hiện số vàng phi SJC trôi nổi và phần được các công
ty thu gom, đang nằm trong kho, tổng cộng khoảng 400.000 – 500.000 lượng. Việc
cho phép tạm xuất tái nhập vàng vì thế khó mà diễn ra chỉ một đợt.
Phức tạp hơn, việc tạm xuất tái nhập
vàng phi SJC phụ thuộc rất nhiều vào khả năng miễn thuế của Bộ Tài chính, mà
NHNN cho biết sẽ làm việc với Bộ này để bàn thảo. Nếu Bộ Tài chính không đồng ý
miễn thuế, sẽ không có doanh nghiệp nào chịu xuất. 10% thuế suất đối với xuất
khẩu vàng có hàm lượng vàng từ 80% trở lên là một cửa ải không thể vượt qua.
Còn nếu đồng ý cho miễn thuế xuất khẩu
vàng, Bộ Tài chính sẽ dựa trên cơ sở nào đây, nhất là hiện nay việc thu ngân
sách đang gặp nhiều khó khăn? Gánh nặng không hoàn thành chỉ tiêu thu ngân sách
năm 2012 đang đè nặng lên cả Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan. Mỗi tấn vàng
hiện có giá 50 triệu đô la Mỹ, thuế 10% tức 5 triệu đô la Mỹ, xuất 10 -15 tấn
phải nộp thuế 50 -75 triệu đô la Mỹ (tương đương 1.050 tỉ đến 1.575 tỉ đồng),
đây là một nguồn thu không nhỏ và là số thất thu quá lớn nếu miễn.
Từ trước đến nay chúng ta mới chỉ có
cơ chế tạm nhập tái xuất, chưa có cơ chế tạm xuất tái nhập và đây là tạm xuất
tái nhập một hàng hóa nhạy cảm là vàng miếng.
Khi mua vàng phi SJC, theo lời của đại
diện một doanh nghiệp thâm niên trong ngành vàng, các hãng nước ngoài sẽ đưa
vàng vào nấu lại, phân kim và lượng vàng còn thiếu so với vàng thỏi tiêu chuẩn
quốc tế, sẽ được người bán bù vào. Có khả năng các nhà xuất khẩu vàng phi SJC
phải bù thêm vàng do chất lượng kiểm định trong nước qua công ty SJC đã cho thấy
không đủ hàm lượng bốn số chín, thì khó có chuyện nước ngoài lại không phát hiện
ra chất lượng thật của vàng phi SJC. Bù thêm vàng có nghĩa là bù thêm giá vốn
và các nhà xuất khẩu có khả năng bị thiệt.
Chưa kể vàng xuất đi giá thấp, nhưng
vàng nhập về có khả năng giá cao tùy thời điểm nhập và tùy sự biến động giá
vàng quốc tế. Nếu thời hạn tái nhập kéo dài, chẳng hạn trong 3-6 tháng, doanh
nghiệp đã tạm xuất có thể chọn thời điểm nhập thuận lợi. Từ đây, việc tạm xuất
tái nhập sẽ khó mà kết thúc nhanh gọn nhằm ổn định thị trường như cơ quan quản
lý mong muốn. Trong trường hợp kéo dài, mà khả năng kéo dài là lớn vì không lẽ
ép doanh nghiệp nhập ngay lúc giá vàng quốc tế đang cao, thì thị trường vàng nội
– ngoại có liên thông? Sự liên thông thị trường vàng trong và ngoài nước xuất
phát từ nhiều yếu tố, nhưng một trong những yếu tố chủ yếu là có xuất nhập khẩu.
Sẽ phải hiểu thế nào đây cho chính xác tuyên bố của Thống đốc NHNN trên diễn
đàn Quốc hội vừa qua là “không có việc liên thông với giá vàng thế giới”?
Xét
rộng hơn, việc tạm xuất tái nhập kéo dài, thì nó chẳng khác nào cho phép xuất nhập khẩu vàng bình thường. Trong quá khứ, đã không ít lần doanh nghiệp xuất vàng tháng này, tháng
sau nhập lại dưới dạng vàng nữ trang và nguyên liệu để gia công vàng nữ trang. Ý định cho tạm xuất tái nhập vàng phi SJC sẽ phải được tính toán và quản lý, kiểm soát chặt chẽ bởi sự
buông lỏng và biến tướng của nó có thể gây hệ lụy khó lường!
Hải Lý