Theo
số liệu thông kê từ NHNN cho thấy, dư nợ cho vay trung
dài hạn trên tổng dư nợ của các ngân hàng là khoảng
40%, trong khi nguồn vốn huy động trung dài hạn của các
ngân hàng từ dân cư trung bình chỉ khoảng 11%.
Mặc dù,
gần đây nhiều ngân hàng đã tăng mạnh lãi suất huy
động (tập trung vào nhóm kỳ hạn trung và dài hạn) và
phát hành thêm các loại giấy tờ có giá với lãi suất
cao để huy động vốn. Tuy nhiên, việc huy động nguồn
vốn này vẫn không hề dễ dàng.
NH tăng lãi suất để
hút vốn
Vừa
qua, ngân hàng TMCP HDBank đã chính thức tăng lãi suất huy
động lên mức 10,1%/năm
cho kỳ hạn 36 tháng. Với mức lãi suất này HDBank đang
được xem là ngân hàng có mức lãi suất huy động cao
nhất trong hệ thống các ngân hàng thương mại hiện nay.
Trước
đó, ngân
hàng Thương mại cổ phần An Bình (ABBank) cũng đã đưa
ra chương trình huy động mới với lãi suất VND lên tới
9,99%/năm; ngân hàng Việt Nam Thương Tín (VietBank) cũng đã
tăng lãi suất huy động VND, tăng từ 0,15% - 0,4%/năm ở
các kỳ hạn từ 9 đến 36 tháng, và tăng từ 0,1% -
0,15%/năm cho các kỳ hạn ngắn từ 1 đến 6 tháng.
Gửi
tiết kiệm tại ngân hàng TMCP Đại Dương (OCB) từ ngày
16/6, khách hàng sẽ được tặng lãi suất thưởng tùy
theo số tiền gửi. Ngoài ra, khi sổ tiết kiệm đến hạn,
khách hàng tiếp tục gửi lại (với số tiền không hạn
chế) thì sẽ được tặng lãi suất thưởng lên đến
0,50%/năm…
Nhìn
chung, so với đầu năm 2009, lãi suất tiền gửi đã tăng
bình quân khoảng 2%/năm tùy từng kỳ hạn khác nhau, cho
dù NHNN tiếp tục giữ nguyên lãi suất cơ bản.
Cuộc
chạy đua lãi suất huy động của các ngân hàng tiếp tục
được nhiều chuyên gia ngành ngân hàng dự báo rằng sẽ
còn tăng cùng với
nhiều chương trình khuyến mãi tiết kiệm được tung ra.
Bên
cạnh đó, để đáp ứng nhu cầu về vốn trung và dài
hạn nhiều NHTM khác cũng đã tăng cường việc phát hành
các loại giấy tờ có giá với lãi suất hấp dẫn.
Chẳng
hạn như, ngân hàng Vietinbank đã phát hành chỉ tiền gửi
ghi danh đợt 1 năm 2009 với lãi suất khá hấp dẫn (mức
cao nhất là 9%) so với mức lãi suất bình quân 7,8-8,4%
của các ngân hàng trên thị trường.
Tổng mệnh giá phát
hành của đợt này sẽ là 6.000 tỉ đồng với năm loại
kỳ hạn là 6, 9, 12, 24 và 36 tháng. Lãi suất nằm trong
khoản từ 7,9% đến 9%/năm, cao hơn khoảng một điểm
phần trăm so với lãi suất huy động cùng kỳ hạn của
các ngân hàng cổ phần.
Ngân
hàng Nhà nước cũng đã đồng ý cho ACB phát hành 11.000
tỉ đồng giấy tờ có giá dài hạn trong năm 2009. BIDV đã
phát hành chứng chỉ tiền gửi với các kỳ hạn 1, 2, 3,
và 5 năm và mức lãi suất năm đầu tiên dao động ở
mức 8,2%-8,6%...
Tại
sao lãi suất trung và dài hạn không hút khách?
Việc các ngân hàng
tại Việt Nam khó huy động vốn trung và dài hạn không
phải là một hiện tượng mới lạ. Trong lịch sử, Việt
Nam đã từng trải qua những giai đoạn lạm phát cao và
kéo dài, VND bị mất giá mạnh, người dân càng giữ VND
lâu càng bị thiệt hại nặng. Người
Việt Nam ưu chuộng những tài sản giữ được giá trị
qua thời gian như vàng, USD, bất động sản…
Trong khoảng hơn một
năm trở lại đây, khi lạm phát cao quay trở lại, VND bị
mất giá mạnh so với USD, tâm lý phòng thủ nói trên của
người dân lại càng trở nên mạnh mẽ.
Mặc dù theo các dự
báo, lạm phát trong năm nay sẽ không quá cao (không vượt
quá con số 10%), nhưng các chương trình kích cầu của
Chính phủ đang tạo nên những lo ngại về lạm phát
trong tương lai, bởi NHNN vẫn đang điều hành chính sách
tiền tệ theo hướng linh hoạt, chứ không đặt ra một
mức lạm phát mục tiêu nào cả.
Rõ ràng là mức lạm
phát gần 20% trong năm 2008 vẫn đang ám ảnh những người
có tiền tiết kiệm. Chính vì khó có thể đưa ra dự báo
về tỷ lệ lạm phát trong những năm sau (2010, 2011 …),
nên việc người dân không mặn mà với các khoản tiền
gửi kỳ hạn dài cũng là điều dễ hiểu.
Mức lãi suất 10%
hiện nay có thể cao hơn mức lạm phát dưới 10% trong năm
2009, nhưng cũng có thể sẽ không đủ để bù đắp những
thiệt hại mà lạm phát trong những năm sau gây ra.
Việc một số kênh
đầu tư như: chứng khoán, bất động sản, vàng, USD…
cũng là nguyên nhân dẫn đến việc các ngân hàng khó huy
động vốn trung và dài hạn.
Mặc dù, các kênh đầu
tư này không thường xuyên đem lại lợi nhuận, nhưng khi
có “sóng” lại có thể đem lại mức lợi nhuận lớn,
nên người dân sẵn sàng gửi tiền tại ngân hàng với
kỳ hạn ngắn, cho dù lãi suất thấp, để còn có cơ hội
rút tiền chuyển sang các kênh đầu tư nói trên khi cần
thiết.
Tuy nhiên, một số
chuyên gia cho rằng, cho dù người dân có thể không thích
gửi tiền dài hạn do lo ngại lạm phát, tỷ giá, hay do
còn có nhiều kênh đầu tư khác, nguyên nhân chính dẫn
đến việc các ngân hàng khó huy động vốn trung và dài
hạn vẫn là do mức lãi suất mà các ngân hàng đưa ra
chưa đáp ứng được mức kỳ vọng của các nhà đầu
tư.
Đã được xem là một
kênh đầu tư thì mọi việc đều có thể được giải
quyết bằng giá và trong trường hợp là các ngân hàng
huy động vốn thì điều đó sẽ giải quyết bằng lãi
suất.
Nếu lãi suất đủ đáp ứng được kỳ vọng sinh lời của các
nhà đầu tư, dù là lãi suất trung hạn hay lại suất dài
hạn, thì các ngân hàng vẫn rất dễ dàng huy động được
số vốn mà mình mong muốn.
Nhưng
một câu hỏi được đặt ra là tại sao các ngân hàng
không nâng lãi suất lên thật cao để huy động vốn
trung và dài hạn? Câu trả lời là lúc đó ai sẽ vay vốn
của các ngân hàng với mức lãi suất còn cao hơn? Rõ
ràng là việc nâng lãi suất lên cao không phải là lời
giải đáp cuối cùng.
Vấn đề là phải giảm những rủi
ro về lạm phát, tỷ giá… trong tương lai, tức là phải
đảm bảo môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, để
những người có tiền tiết kiệm sẵn sàng cho các ngân
hàng vay với lãi suất thấp và trong thời hạn dài.
Hạnh Lệ