“Soi” nguyên nhân của 9 vụ siêu lạm phát tồi tệ nhất lịch sử
Có không ít nước phải đối mặt với tình trạng siêu lạm phát do đã bỏ quá nhiều tiền cho chiến tranh.
Mới đây, 2 nhà kinh tế học Steve Hanke và Nicholas Krus vừa đưa ra những dữ liệu thống kê mới nhất về 56 vụ siêu lạm phát đã xảy ra trong lịch sử. Khi siêu lạm phát xảy ra, niềm tin vào đồng tiền pháp định của 1 quốc gia cũng như khả năng tín dụng của đồng tiền ấy biến mất hoàn toàn.
Thông thường, siêu lạm phát là xu hướng hay xảy ra ở các nước đang phát triển, điển hình như các nước Mỹ Latinh trong khủng hoảng nợ phá hủy khu vực này trong những năm 1980. Tuy nhiên, thậm chí 1 vài nền kinh tế lớn nhất thế giới hiện nay – như Trung Quốc, Đức và Pháp – cũng đã từng trải qua những vụ siêu lạm phát tồi tệ.
Hungary: Tháng 8/1945 – Tháng 7/1946
Tỷ lệ lạm phát hàng ngày: 207%
Giá cả tăng gấp đôi trong mỗi: 15 giờ
Nền kinh tế Hungary bị tàn phá nặng nề bởi chiến tranh thế giới thứ 2. Với vị trí nằm trong vùng có chiến tranh, theo ước tính, khối lượng vốn tư bản của Hungary bị sụt giảm mất 40%. Tồi tệ hơn, trước đó nước này đã “điên cuống” sản xuất bất chấp ngập trong nợ nần để phục cho người Đức. Tuy nhiên, Đức không bao giờ trả lại số hàng hóa đó.
Khi Hungary ký hiệp ước hòa bình vào năm 1945, nước này buộc phải trả lại khối Xô Viết lượng tiền bồi thường khổng lồ tương đương với 20 – 25% ngân sách . Trong khi đó, chính sách tiền tệ của Hungary lại chịu sự điều khiển của khối liên minh.
NHTW Hungary đã cảnh báo việc in tiền để trả nợ sẽ mang lại những hậu quả tồi tệ. Tuy nhiên, liên minh Xô Viết đã bỏ ngoài tai những lời cảnh báo này và đưa ra kết luận rằng siêu lạm phát được tạo với mục tiêu chính trị là phá hủy tầng lớp trung lưu.
Zimbabwe: Tháng 3/2007 – Tháng 11/ 2008
Tỷ lệ lạm phát hàng ngày: 98%
Giá cả tăng gấp đôi trong mỗi: 25 giờ
Nam Tư: Tháng 4/1992 – Tháng 1/1994
Tỷ lệ lạm phát hàng ngày: 65%
Giá cả tăng gấp đôi trong mỗi: 34 giờ
Tỷ lệ lạm phát hàng ngày: 21%
Giá cả tăng gấp đôi trong mỗi: 3 ngày 17 giờ
Một vài năm sau khi tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất, Đức phải đối mặt với tình trạng siêu lạm phát. Chiến tranh kết thúc, Đức phải bồi thường khoản tiền khổng lồ cho các nước chiến thắng. Tuy nhiên, Đức không được phép trả tiền bồi thường bằng đồng tiền đang lưu hành là đồng Papiermark. Đồng tiền này đã yếu đi đáng kể trong suốt thời kỳ chiến tranh trong nỗ lực đi vay mượn để chi trả cho cuộc chiến.
Do đó, Đức buộc phải bán một lượng lớn Papiermark để đổi lấy đồng tiền nước ngoài được các nước thắng trận chấp nhận. Khi đến hạn trả nợ vào mùa hè năm 1921, đồng Papiermark được bán với bất cứ giá nào khiến siêu lạm phát bùng nổ bởi đồng tiền này bị giảm giá nghiêm trọng.
Hy Lạp: Tháng 5/1941 – Tháng 12/1945
Tỷ lệ lạm phát hàng ngày: 18%
Giá cả tăng gấp đôi trong mỗi: 4 ngày 6 giờ
Thêm vào đó, tổng thu bị giảm từ 67,4 tỷ drachma ở năm 1938 xuống chỉ còn 20 tỷ vào năm 1942. Với doanh thu thuế sụt giảm, Hy Lạp buộc phải in tiền.
Trung Quốc: Tháng 10/1947 – Tháng 5/1949
Tỷ lệ lạm phát hàng ngày: 14%
Giá cả tăng gấp đôi trong mỗi: 5 ngày 8 giờ
Để tài trợ cho cuộc chiến, Quốc dân Đảng đã tạo nên thâm hụt ngân sách khổng lồ và cuối cùng phải in tiền tạo ra siêu lạm phát. NHTW Đài Loan cũng bị cuốn vào vòng xoáy này và cũng phải chịu siêu lạm phát.
Peru: Tháng 7/1990 – Tháng 8/1990
Tỷ lệ lạm phát hàng ngày: 5%
Giá cả tăng gấp đôi trong mỗi: 13 ngày 2 giờ
Sau đó, Alan Garcia được chọn là người thay thế vào năm 1985 với 1 loạt các biện pháp cải cách kinh tế. Tuy nhiên, những biện pháp này chỉ làm nề kinh tế suy yếu thêm và Peru bị loại khỏi thị trường vốn quốc tế. Lạm phát kéo dài nhiều năm khiến Peru phải đối mặt với tình trạng siêu lạm phát.
Pháp: Tháng 5/1795 - Tháng 11/ 1796
Tỷ lệ lạm phát hàng ngày: 5%
Giá cả tăng gấp đôi trong mỗi: 15 ngày 2 giờ
Nicaragua: Tháng 6/1986 – Tháng 3/1991
Tỷ lệ lạm phát hàng ngày: 4 %
Giá cả tăng gấp đôi trong mỗi: 16 ngày 10 giờ
Năm 1979, kinh tế thế giới suy thoái đồng thời các nước Mỹ Latinh cũng gặp phải khủng hoảng tài chính. Kinh tế Nicaragua suy giảm tổng cộng 34% trong thời kỳ 1978-1979.
Đối mặt với tình trạng này, chính phủ Nicaraguan chuyển sang chính sách tài khóa mở rộng và tăng vay nợ nước ngoài để kích thích lực cầu nội địa. Khoản chi ngân sách càng được tăng lên khi phải tài trợ cho chiến tranh. Mặc dù ban đầu lạm phát nằm trong tầm kiểm soát do nguồn vốn được giám sát chặt chẽ và tỷ giá giữ ở mức cố định, cuộc cải cách kinh tế năm 1985 đã xóa bỏ hết các chính sách này và gây ra siêu lạm phát.
Thu Hương