Tại sao hàng loạt chính quyền tỉnh Trung Quốc thừa nhận làm giả số liệu kinh tế?

Ngày một nhiều chính quyền tỉnh ở Trung Quốc thừa nhận đã làm giả số liệu kinh tế và công bố sửa sai để đáp lại yêu cầu từ phía chính phủ Trung Quốc.

Chính phủ Trung Quốc đang tiến gần hơn đến việc chú trọng đến chất lượng tăng trưởng kinh tế thay cho số lượng thể hiện bằng những con số đã được “làm đẹp”, theo khẳng định của báo Nikkei.

Việc thay đổi định hướng chính sách của chính phủ trung ương đang khuyến khích chính quyền các tỉnh trở nên trung thực hơn. Chính phủ Trung Quốc đang thay đổi cách đánh giá thành tích quản lý kinh tế của các tỉnh.

Tuy nhiên cùng lúc đó, chính phủ Trung Quốc đang có chính sách riêng để khuyến khích các tỉnh trung thực về số liệu kinh tế. Theo hướng chính sách đó, khi một tỉnh công bố thực tế về tình hình kinh tế và nợ của tỉnh, họ sẽ nhận được thêm trợ cấp từ chính phủ để bù đắp vào thâm hụt ngân sách.

Trong số 31 tỉnh thành và khu tự trị tại Trung Quốc, cho đến nay đã có ba tỉnh thừa nhận làm sai lệch số liệu kinh tế. Tháng 1/2017, tỉnh Liêu Ninh đã dẫn đầu làn sóng này với việc công bố đã làm sai số liệu kinh tế rồi sau đó đến chính quyền khu vực Nội Mông và chính quyền thành phố Thiên Tân.

Trong số ba chính quyền địa phương trên, chỉ duy nhất Thiên Tân công bố đã làm sai toàn bộ số liệu về GDP. Chính quyền thành phố Liêu Ninh và khu vực Nội Mông trong khi đó lại làm sai số liệu khác: doanh thu tài khóa.

Tại tỉnh Liêu Ninh, doanh thu từ thuế và nguồn thu từ nhiều lĩnh vực khác đã bị khai khống lên thêm từ 20 đến 30%, theo trích dẫn các số liệu trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến năm 2014. Chính quyền khu vực Nội Mông trong khi đó công bố khoảng 25% doanh thu tài khóa năm 2016 đã bị làm giả.

Doanh thu tài khóa không tính đến nguồn thuế thu được từ bất động sản. Chính vì vậy nó được coi như chỉ báo quan trọng về “sức khỏe” tài chính của chính quyền một tỉnh.

“Quan chức chính quyền các tỉnh ở Trung Quốc được thăng chức dựa trên hai yếu tố: GDP và nguồn thu thuế”, theo giáo sư Nie Huihua tại đại học Renmin University of China. Khi nâng cao số liệu về nguồn thu, các quan chức có khả năng thăng tiến tốt hơn.

Gần đây tại Trung Quốc đã có không ít trường hợp như vậy. Tháng 1/20217, Cơ quan kiểm toán quốc gia công bố rằng chính quyền khoảng 10 thành phố và quận thuộc tỉnh Hồ Nam, Vân Nam và Cát Lâm cũng như Trùng Khánh đã nâng khống doanh thu tài khóa thêm 1,5 tỷ Nhân dân tệ tương đương 238 triệu USD.

Vậy tại sao suốt nhiều năm chính quyền các tỉnh không thừa nhận làm giả số liệu mà đến giờ này mới chịu thừa nhận? Chính phủ Trung Quốc đang đưa ra phương thức mới để đánh giá thành tích quản lý của chính quyền tỉnh.

Theo đó, chính phủ Trung Quốc sẽ không chú trọng đến số liệu GDP mà quan tâm nhiều hơn đến các chính sách thân thiện với môi trường và cam kết giảm đói nghèo.

Ngoài ra, cũng từ năm 2019, chính phủ Trung Quốc cũng thay đổi cách tính GDP. Theo đó Cơ quan thống kê Trung Quốc sẽ bắt đầu tính GDP theo vùng thay cho tính riêng lẻ từng tỉnh thành phố.

Khi cách đánh giá và tính toán số liệu kinh tế của chính phủ Trung Quốc thay đổi, không ngạc nhiên khi ngày một nhiều chính quyền tỉnh thành phố thừa nhận làm giả số liệu kinh tế để tránh bị chính quyền trung ương phạt nếu sau này bị phát hiện gian dối.

Ví như trong trường hợp của tỉnh Liêu Ninh, người ta không khỏi ngạc nhiên, choáng váng khi biết chính quyền tỉnh này đã “xào nấu” số liệu về doanh thu của tỉnh như thế nào.

Theo số liệu công bố mới đây nhất, doanh thu tài khóa của tỉnh năm 2016 giảm 110 tỷ Nhân dân tệ xuống 220 tỷ Nhân dân tệ từ mức đỉnh cao 330 tỷ Nhân dân tệ từng được công bố vào năm 2013.

Thế nhưng, cùng lúc đó, mức chi tiêu của tỉnh giảm 60 tỷ Nhân dân tệ trong khoảng thời gian trên. Việc nguồn thu của tỉnh sụt giảm đã được bù đắp lại bởi nguồn trợ cấp từ chính quyền trung ương tăng lên. Trong cùng thời gian trên, chính quyền trung ương đã tăng thêm 30 tỷ Nhân dân tệ trợ cấp cho tỉnh, tổng số tiền trợ cấp năm 2016 lên đến 190 tỷ Nhân dân tệ.