Tại sao Mỹ liên tục buộc Facebook bán Instagram và WhatsApp?

Sau hơn một năm điều tra, hai vụ kiện cuối cùng được đệ trình là thách thức chống độc quyền lớn nhất mà Facebook phải đối mặt cho đến nay. Cả hai vụ kiện về cơ bản đều yêu cầu chia tách Facebook , buộc công ty phải rút lại thương vụ mua lại Instagram và WhatsApp vào năm đó. Hiện cả hai ứng dụng này có hàng tỷ người dùng.

Đơn kiện tuyên bố rằng hành động thu hồi là cần thiết vì Facebook đã mua lại các đối thủ tiềm năng để kìm hãm sự cạnh tranh và giành lợi thế thị trường. Đồng thời, hành vi của Facebook cũng hạn chế sự lựa chọn của người tiêu dùng Mỹ và giảm khả năng bảo vệ quyền riêng tư mà họ có thể có được.

“Họ đã kìm hãm sự đổi mới và giảm khả năng bảo vệ quyền riêng tư của hàng triệu người Mỹ. Không công ty nào nên có ảnh hưởng không được kiểm soát như vậy đối với thông tin cá nhân và các hoạt động xã hội của chúng ta”, Tổng chưởng lý bang New York Guam Letitia James cho biết.

Trọng tâm của FTC là việc Facebook mua lại Instagram và WhatsApp. Facebook mua lại ứng dụng chia sẻ ảnh Instagram với giá 1 tỷ USD vào năm 2012 và ứng dụng nhắn tin tức thời toàn cầu WhatsApp với giá 19 tỷ USD vào năm 2014. Vụ kiện cáo buộc Facebook đã sử dụng những thương vụ mua lại này để phát triển thành thế độc quyền ngày nay và có được khả năng trấn áp các đối thủ cạnh tranh không đạt được.

“Trong 10 năm qua, Facebook đã độc quyền trên thị trường mạng xã hội ở Mỹ”. Đơn kiện chung của Bộ trưởng Tư pháp viết, “Facebook đã duy trì bất hợp pháp quyền độc quyền của mình bằng cách cản trở cạnh tranh thông qua chiến lược 'mua lại hoặc phá hủy', làm tổn hại đến lợi ích của người dùng và nhà quảng cáo”.

Vụ kiện của FTC cũng đi đến kết luận tương tự. Đơn kiện có nội dung: “Facebook không có nội dung thu hút và giữ chân người dùng thông qua cạnh tranh. Thay vào đó, công ty mua lại các công ty gây ra mối đe dọa cạnh tranh cho hoạt động kinh doanh của chính mình và áp dụng các chính sách hạn chế không công bằng, để cản trở cạnh tranh thực tế hoặc tiềm năng từ những thương vụ mua lại đối thủ không thành công và các phương pháp khác để duy trì vị trí độc quyền của họ”.

Tại sao chính phủ Mỹ cho rằng Facebook có hại cho người Mỹ?

Mặc dù vụ kiện của FTC và vụ kiện của tổng chưởng lý không hoàn toàn giống nhau, nhưng hai bên đã hợp tác, và cả 2 vụ đều đưa ra những tuyên bố tương tự về lý do tại sao Facebook lại độc quyền.

Về bản chất, họ tin rằng Facebook là một công ty độc quyền truyền thông xã hội mạnh mẽ, công ty thu thập một lượng lớn dữ liệu về người dùng Mỹ và sử dụng dữ liệu này để bán quảng cáo. Mặc dù vụ kiện nhắm đến việc mua lại Instagram và WhatsApp, nhưng cả hai vụ đều coi hành vi chống cạnh tranh của Facebook là một phần của mô hình hành vi rộng hơn.

Nhiều bằng chứng được đưa ra trong vụ kiện đã trích dẫn ý kiến ​​từ các giám đốc điều hành, bao gồm cả Mark Zuckerberg, để chứng minh ý định chống lại cạnh tranh của Facebook.

Đơn kiện cũng đề cập đến cách Facebook đối xử với các nhà phát triển, cáo buộc công ty cho phép các nhà cung cấp phần mềm khác sử dụng dữ liệu của Facebook để phát triển ứng dụng của riêng họ và kết nối ứng dụng của họ với dịch vụ của Facebook. Hành vi như vậy có lợi cho Facebook vì nó sẽ khuyến khích nhiều người tham gia và sử dụng Facebook thường xuyên hơn

“Do hành động bất hợp pháp của Facebook, người dùng các dịch vụ mạng xã hội cá nhân đã phải chịu đựng và tiếp tục chịu nhiều tổn thương khác nhau, bao gồm suy giảm chất lượng trải nghiệm người dùng, giảm lựa chọn mạng xã hội cá nhân, ngăn chặn sự đổi mới và giảm đầu tư vào các dịch vụ có khả năng cạnh tranh”. Vụ kiện cũng chỉ ra hậu quả khác của tất cả những điều này là gây tổn hại đến quyền riêng tư của người Mỹ. Bởi vì Facebook bức tử các đối thủ cạnh tranh có thể cung cấp khả năng bảo vệ quyền riêng tư tốt hơn.

Vẫn còn một chặng đường dài để chia tách Facebook

Vậy đâu là giải pháp để loại bỏ những tác hại mà Facebook đã gây ra cho người dùng và thị trường? Cả hai vụ kiện đều tin rằng Facebook nên được tách ra. Nhưng đạt được mục tiêu này không phải là dễ dàng, thậm chí nếu có thể chia nhỏ thì cũng cần có thời gian. Hubbard thuộc Viện Thị trường Mở (Mỹ) cho biết có thể mất nhiều năm để buộc Facebook thoái vốn khỏi Instagram và WhatsApp thông qua kiện tụng. Các chuyên gia khác cho rằng thủ tục có thể phải đến năm sau hoặc thậm chí 2022 mới bắt đầu.

Một vấn đề khác là Facebook tiếp tục đào sâu kết nối giữa các ứng dụng của mình, điều này có thể khiến việc chia tách Facebook trở nên khó khăn hơn. Năm 2019, Facebook thông báo rằng họ bắt đầu hợp nhất cơ sở hạ tầng kỹ thuật của hệ thống nhắn tin tức thời được sử dụng bởi WhatsApp, Instagram và Facebook. Công ty cũng có hy vọng lớn hơn đối với WhatsApp và cho biết họ có thể kết hợp hoạt động kinh doanh quảng cáo của Facebook và Instagram với nền tảng WhatsApp.

Sau khi vụ kiện được công bố, Facebook bác bỏ các tuyên bố của vụ kiện, nhấn mạnh rằng FTC đã chấp thuận thương vụ mua lại WhatsApp và Instagram của công ty vài năm trước. Sau đó, Facebook lập luận rằng công ty cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các nền tảng khác (như Google và TikTok) về chi tiêu quảng cáo.

Nhưng đây không phải là những lý do duy nhất mà Facebook có thể sử dụng. Hiện tại, dù chưa thể đánh giá diễn biến của vụ kiện nhưng các chuyên gia cho rằng việc ép bán không phải là không thể. Ngoài ra, theo một số chuyên gia những vụ kiện này “mang lại khả năng lớn cho việc tái cấu trúc công ty”.

Do đó, mặc dù cáo buộc về hành vi chống cạnh tranh của Facebook không còn mới, nhưng vụ kiện mới mang lại nhiều cơ hội hợp tác hơn cho những người chỉ trích công ty. Các nhà phân tích cũng nhận định rằng trong tương lai, nhiều biện pháp quản lý chặt chẽ hơn sẽ được áp dụng cho các công ty công nghệ lớn.