Tận dụng nền kinh tế kỹ thuật số để bứt phá

Số hóa cơ sở dữ liệu đa ngành góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý xã hội, phát triển kinh tế. (Nguồn: Đề án “Phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030”)

Cùng với sự hình thành của cách mạng công nghiệp 4.0 và sự hội nhập kinh tế thế giới, những thành quả nhất định của 40 năm đổi mới đã định vị Việt Nam với vị thế nổi trội. Việt Nam đã có quan hệ kinh tế song phương với trên 230 nước và vùng lãnh thổ, quan hệ đa phương bao gồm 16 FTA với 60 nền kinh tế.

Xu hướng kinh tế

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhận thức 3 xu hướng kinh tế chính trong bối cảnh mới:

Thứ nhất, xu hướng vừa hợp tác vừa đấu tranh trong nền kinh tế thế giới vẫn không thay đổi. Cụ thể, mặc dù nền kinh tế Trung Quốc và Mỹ đang cạnh tranh gay gắt, song hai bên vẫn duy trì hợp tác. Đồng thời, đây cũng là hai thị trường lớn nhất của Việt Nam, đòi hỏi các doanh nghiệp trong nước cần khéo léo tìm ra lĩnh vực hợp tác phù hợp để không “mắc kẹt” trong thế cạnh tranh của hai nền kinh tế này.

Thứ hai, đó là yếu tố địa chính trị trong kinh tế quốc tế thay đổi, đặc biệt là tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương khi xuất hiện sáng kiến mới IPEF của Hoa Kỳ. Yếu tố này có tác động mạnh mẽ tới vấn đề vận chuyển hàng hóa và chuyển dịch chuỗi cung ứng. Đặc biệt, trong bối cảnh chiến tranh Nga và Ukraina làm tăng chi phí nhiên liệu vận tải, gián tiếp thúc đẩy hiện thực hóa dự án khu vực kênh đào Kra tại Thái Lan đem lại những cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam và nhất là các tỉnh phía Nam.

Thứ ba, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (hay Công nghiệp 4.0) là quá trình áp dụng tự động hóa liên tục các hoạt động sản xuất và công nghiệp truyền thống, sử dụng công nghệ trí tuệ thông minh nhân tạo (AI) hiện đại. Giao tiếp giữa máy với máy (M2M) và Internet vạn vật kết nối (IoT) quy mô lớn được tích hợp để tăng cường tự động hóa, cải thiện giao tiếp và tự giám sát, đồng thời sản xuất các máy thông minh có thể phân tích và chẩn đoán các vấn đề mà không cần sự can thiệp của con người. Có thể thấy cuộc cách mạng công nghiệp luôn là sự khởi đầu và nhằm đáp ứng 3 yếu tố nâng cao năng lực của lĩnh vực sản xuất là: tốc độ, quy mô và tối ưu hoá. Cũng có thể thấy sự khác biệt của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 là tác động cả 3 lĩnh vực doanh nghiệp: Sản xuất công nghiệp, Thương mại, và Tài chính ngân hàng.

Đề xuất chính sách trong xu hướng chuyển đổi số

Trong một thế giới vừa hợp tác, vừa cạnh tranh, điều kiện tiên quyết là phải nâng cao năng lực cốt lõi để sản xuất được hàng hoá và dịch vụ chất lượng tốt. Tuy nhiên, sự chuyển đổi địa chính trị khu vực và phát triển của công nghệ số dẫn đến các sáng kiến mới hợp tác và cạnh tranh nhiều hơn ở lĩnh vực hàng rào kỹ thuật phi thuế quan nhất là về chất lượng và tiêu chuẩn sản phầm.

Theo một nghiên cứu mới của công ty tư vấn Mỹ Kearney và EDBI của Singapore cho biết công nghệ số nói chung và trí tuệ nhân tạo (AI) nói riêng có thể chuyển nền kinh tế khu vực ASEAN trong đó có Việt Nam sang một nấc thang cao hơn. Nếu các thành viên ASEAN bắt kịp tốc độ áp dụng AI, họ có thể tăng thêm gần 1 nghìn tỷ USD (riêng Việt Nam trên 100 tỷ) vào tổng sản phẩm quốc nội của khu vực năm 2030.

Để được như vậy, cần phải xây dựng và thực thi 4 chính sách cụ thể:

Một là Chính sách dữ liệu chung của quốc gia: Trong kỹ thuật công nghệ, tiêu chuẩn là ưu tiên số 1 do đó cần xây dựng chính sách dữ liệu khu vực chung của Việt Nam phù hợp với xu hướng tiêu chuẩn và quy tắc chuyển đổi số của các nước công nghiệp phát triển.

Hai là Đào tạo kỹ năng kỹ thuật số: Bất kỳ giải pháp công nghệ nào cũng phải tính đến ảnh hưởng tới người lao động và đặt con người lên hàng đầu. Cần xây dựng cam kết chung để đào tạo kỹ năng kỹ thuật số cho lực lượng lao động.

Ba là Ứng dụng trong doanh nghiệp trong các lĩnh vực Sản xuất công nghiệp: Robot, IoT, AI, Big Data, trong Thương mại: E-commerce và trong Tài chính, ngân hàng: Fintech (thanh toán điện tử).

Bốn là An ninh mạng: Tăng cường hợp tác và nâng cao năng lực trong lĩnh vực an ninh mạng.

Sự triển khai hiệu quả các giải pháp trên chắc chắn sự nghiệp phát triển công nghệ số sẽ góp phần tích cực thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược phát triển bền vững đất nước đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.