Thanh toán điện tử ở Việt Nam lên tới 13 tỷ USD/ngày

Trong thời gian gần đây, xu hướng tiêu dùng không sử dụng tiền mặt ở Việt Nam ngày càng tăng, sau khi Chính phủ có những giải pháp, chỉ đạo quyết liệt về vấn đề này. Trong đó, đáng chú ý, tại Nghị quyết 02 năm 2019, một trong những giải pháp đột phá là tăng cường thanh toán không dùng tiền mặt với các mục tiêu cụ thể.

Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh, thúc đẩy thanh toán điện tử hướng tới xã hội không tiền mặt là xu hướng phát triển tất yếu trong bối cảnh của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, tạo ra tác động kép vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vừa hỗ trợ thực hiện chiến lược tài chính toàn diện thông qua phổ cập dịch vụ ngân hàng-tài chính.

“Tuy nhiên, xã hội không tiền mặt cũng có những vấn đề quan ngại trước những rủi ro tiềm ẩn về tính bảo mật, an toàn dữ liệu, an ninh mạng... Đây là điều mà các cơ quan quản lý của Việt Nam đang và sẽ rất lưu tâm trong quá trình hoạch định, triển khai các chính sách hướng tới một xã hội không dùng tiền mặt”, Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh nói.

Để tiến tới xã hội không dùng tiền mặt, Ngân hàng Nhà nước định hướng xây dựng, sửa đổi, bổ sung hành lang pháp lý cho hoạt động ngân hàng nói chung và hoạt động thanh toán nói riêng, đáp ứng yêu cầu đối với các mô hình kinh doanh và sản phẩm dịch vụ mới trên nền tảng công nghệ thông tin; trong đó tập trung vào ngân hàng số, thanh toán số. Xây dựng hạ tầng thanh toán quốc gia, xử lý thanh toán theo thời gian thực, vận hành liên tục, đáp ứng tốt nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng trong nền kinh tế số, đặc biệt có khả năng kết nối, tích hợp và xử lý thanh toán cho tất cả các đơn vị cung ứng hàng hóa, dịch vụ.

Ngân hàng Nhà nước cũng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng thành tựu cách mạng 4.0 trong ngành ngân hàng, tăng cường hợp tác ngân hàng với các trung gian thanh toán để tạo sự phát triển năng động, bứt phá trong hoạt động ngân hàng, gia tăng lợi ích và sự hài lòng của khách hàng; đồng thời, đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống công nghệ thông tin trong ngành ngân hàng; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng.

Riêng trong năm 2019, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước sẽ tích cực, chủ động thực thi một số nhiệm vụ, giải pháp lớn nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt như: xây dựng Nghị định thay thế Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về thanh toán không dùng tiền mặt. Theo đó, Nghị định quy định một số giải pháp để mở rộng về phạm vi và đối tượng sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt. Đẩy mạnh truyền thông, quảng bá các sản phẩm, dịch vụ thanh toán hiện đại nhằm thay đổi dần tâm lý, thói quen sử dụng tiền mặt của người tiêu dùng….

Với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam đã có kết quả đáng ghi nhận trong năm 2018. Số liệu của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, trong năm 2018, hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng đã xử lý an toàn với giá trị 73 triệu tỷ đồng (gấp 13 lần GDP, xử lý khoảng 13 tỷ USD/ngày), tăng trưởng 25% so với năm 2017; giá trị thanh toán qua thiết bị di động tăng trưởng 169,5% so với năm 2017. Khảo sát của hãng kiểm toán PwC đối với 27 nước đã ghi nhận Việt Nam là thị trường tăng trưởng nhanh nhất về thanh toán di động trong năm 2018 với tỷ lệ người tiêu dùng thanh toán di động ở Việt Nam đã tăng từ 37% lên  61%.

Cũng thông tin từ Ngân hàng Nhà nước cho thấy, trong 3 tháng đầu năm 2019, hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng đã xử lý trên 37 triệu giao dịch với giá trị gần 21 triệu tỷ đồng, tăng tương ứng khoảng 23% số giao dịch và 17% giá trị giao dịch so với cùng kỳ năm 2018.

Nhiều cơ quan vào cuộc

Còn theo ghi nhận của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đơn vị được giao nhiệm vụ theo dõi tình hình triển khai Nghị quyết 02, việc thực hiện yêu cầu đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt đã có nhiều chuyển biến tích cực ngay từ đầu năm. Kế hoạch hành động của các địa phương đều chú trọng tới nội dung này. Một số kết quả cụ thể về thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt được ghi nhận.

Hiện nay, các địa phương đã và đang tích cực triển khai các giải pháp áp dụng thanh toán không dùng tiền mặt, nhất là hai thành phố lớn là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Các trường học công lập trên địa bàn Hà Nội đã đồng loạt áp dụng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt trong thu học phí, được phụ huynh đánh giá cao thay vì những phản ánh như trước đây về việc gây tốn kém thời gian của phụ huynh cũng như của cán bộ nhà trường.

Thực hiện Thông tư số 136/2018/TT-BTC2, Tổng cục Hải quan hướng dẫn các doanh nghiệp thực hiện nộp các khoản vào ngân sách nhà nước bao gồm phí, lệ phí, nộp phạt… bằng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt hoặc nộp tiền mặt tại ngân hàng thương mại kể từ ngày 01/4/2019. Cụ thể là tất cả các đơn vị, tổ chức kinh tế có tài khoản tại ngân hàng thương mại nếu có hoạt động xuất nhập khẩu và phát sinh các khoản nộp ngân sách Nhà nước gồm thuế phí, lệ phí, tiền nộp phạt sẽ bằng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt (chuyển khoản) hoặc nộp tiền mặt tại ngân hàng thương mại, để chuyển nộp vào tài khoản của cơ quan Hải quan tại Kho bạc Nhà nước.

Nhằm thực hiện mục tiêu thanh toán không dùng tiền mặt, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã có văn bản đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các đơn vị hưởng lương từ ngân sách nhà nước, các DNNN do UBND các tỉnh, thành phố quản lý thực hiện và vận động cán bộ nhân viên trong đơn vị thanh toán tiền điện bằng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt như: trích nợ tự động, SMS và mobile banking, internet banking, ví điện tử, ủy nhiệm thu/ ủy nhiệm chi và thanh toán trực tuyến trên website của điện lực,... Các địa phương phối hợp rất tích cực với các công ty điện lực để thực hiện mục tiêu này.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến cuối tháng 12 năm 2018, tỷ trọng thanh toán tiền mặt/tổng phương tiện thanh toán đạt 11,49%. Hình thức sử dụng tiền mặt là phổ biến với 90% chi tiêu sử dụng tiền mặt; 99% cho mặt hàng dưới 100 nghìn đồng; và gần 85% giao dịch tại ATM là rút tiền.

Trên thực tế, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, các ngân hàng thương mại đã tích hợp thêm nhiều tính năng, tiện ích vào thẻ ngân hàng để sử dụng cho chi trả hàng hóa, dịch vụ tại điểm bán, thanh toán hóa đơn tiện ích, thanh toán mua hàng trực tuyến. Đồng thời, nâng cao chất lượng dịch vụ, độ an toàn, bảo mật trong thanh toán thẻ.

Nhiều ngân hàng trong nước đã ứng dụng các công nghệ tiên tiến, giải pháp mới vào hoạt động thanh toán nhằm tăng tốc độ thanh toán, tăng cường an toàn, bảo mật dịch vụ, gia tăng trải nghiệm và sự hài lòng của người dùng. Đơn cử như sử dụng thẻ xác thực sinh trắc học (vân tay, khuôn mặt); thanh toán trên nền mã phản hồi nhanh (QR Code); thanh toán an toàn, thuận tiện qua mã hóa thông tin thẻ (Tokenization); thanh toán phi tiếp xúc (contactless payment) tốc độ và tiện lợi; giải pháp chấp nhận thanh toán linh hoạt trên thiết bị di động (mPOS)…

Bên cạnh đó, hạ tầng thanh toán của nhiều ngân hàng đã kết nối, tích hợp và hỗ trợ phần lớn các giao dịch thanh toán cho dịch vụ của ngành hải quan, thuế, điện lực, viễn thông... đang được tiếp tục triển khai, mở rộng tới các đơn vị cung ứng hàng hóa, dịch vụ trong nền kinh tế bao gồm các đơn vị cung ứng dịch vụ công…