Thiếu nhân tài, nhiều DN bỏ bớt yêu cầu về trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc khi tuyển dụng

Ngày 04/10/2023, trong khuôn khổ Chương trình Nghiên cứu toàn quốc về Nơi làm việc tốt nhất năm 2023, Báo Đầu tư phối hợp với Viet Research công bố Bảng Xếp hạng VBE500 – Top 500 Nhà tuyển dụng hàng đầu Việt Nam năm 2023.

Top đầu của Bảng VBE500 năm nay là Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn FPT trong ngành Viễn thông – CNTT, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)… trong ngành Ngân hàng.

Kết quả khảo sát các doanh nghiệp VBE500 năm 2023 cho thấy, có khoảng 39% doanh nghiệp đang trong tình trạng thiếu hụt nhân sự ở mức không đáng kể (dưới 10%), khoảng 8% doanh nghiệp đang dư thừa lao động, gần 50% doanh nghiệp VBE năm nay không phải đối mặt với vấn đề thiếu hụt hay dư thừa lao động.

Bên cạnh đó, dù gặp nhiều thách thức trong quá trình hoạt động kinh doanh nhưng có hơn 8% doanh nghiệp VBE500 dư thừa lao động vẫn chấp nhận giữ nguyên số lượng để đảm bảo việc làm cho nhân viên, nâng cao sự gắn bó đồng hành với tổ chức qua thời kỳ khó khăn, hoặc đơn giản là để giảm chi phí trong việc tuyển dụng và đào tạo lại người mới. Về cơ bản, các doanh nghiệp VBE500 năm 2023 đã tối ưu hoá sử dụng lao động trong điều kiện thị trường và kinh tế xã hội mới.

Nhận xét về tỷ lệ thiếu hụt lao động, mặc dù ở mức thấp, một số đại diện doanh nghiệp VBE500 cho biết, một phần do chất lượng lao động chưa đáp ứng được yêu cầu của nhà tuyển dụng nên vẫn xảy ra tình trạng doanh nghiệp thiếu hụt lao động. Có một bộ phận người lao động chưa chú trọng vào việc bồi dưỡng cho bản thân những kỹ năng mềm, trình độ và thái độ làm việc để đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế số.

Kết quả nghiên cứu về thị trường lao động việc làm, môi trường làm việc tại các doanh nghiệp VBE500, Top 10 Nơi làm việc tốt nhất Việt Nam trong các ngành kinh tế chủ lực (VBW10) nổi bật lên 05 xu hướng về việc làm và môi trường làm việc trong thời gian tới.

Mở rộng các tiêu chí, yêu cầu tuyển dụng phi truyền thống

Nhiều doanh nghiệp VBE500 đã có những chiến lược thay đổi để đa dạng hóa cách thức tìm kiếm và tiếp cận ứng viên tiềm năng. Việc ngày càng nhiều nhân sự làm việc trái ngành đã khiến người sử dụng lao động gặp nhiều khó khăn khi không kết hợp và thay đổi những tiêu chí tuyển dụng truyền thống.

Để tuyển dụng được những nhân viên tài năng, các doanh nghiệp VBE500 đã chủ động mở rộng hơn trong các tiêu chí khi đánh giá ứng viên dựa trên những kỹ năng cần thiết để thực hiện công việc thay vì tập trung nhiều vào bằng cấp và kinh nghiệm trước đó của họ. Nhiều doanh nghiệp cho biết sẵn sàng bỏ bớt các yêu cầu về trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc trong các tin tuyển dụng, và tiếp nhận, đánh giá các ứng viên có “hồ sơ phi truyền thống” – những ứng viên chưa có kinh nghiệm làm việc, hoặc đang trong giai đoạn chờ nhận bằng tốt nghiệp.

Thực hiện các chính sách phục hồi tổn thương sau đại dịch

Sau khi trải qua đại dịch Covid-19, sức khỏe chung của tập thể suy giảm, khiến nhiều nhân viên phải đối mặt với những vấn đề lâu dài về thể chất và tinh thần. Sự căng thẳng và lo lắng của người lao động trong năm 2022 thậm chí còn cao hơn mức cao nhất của năm 2020. Trong khảo sát nhanh người lao động của Viet Research, có gần 60% nhân viên cho biết đôi lúc họ bị căng thẳng trong công việc hàng ngày. Những khó khăn trong cuộc sống, công việc và sức khoẻ trong thời gian qua phần nào đã dẫn đến sự suy giảm của năng suất và hiệu suất làm việc, gia tăng tỷ lệ nghỉ việc không báo trước và xung đột tại nơi làm việc. Để giải quyết từng bước vấn đề này, trong năm 2023, các doanh nghiệp VBE500 đã hỗ trợ người lao động thông qua 03 giải pháp chính.

Một là, chủ động nghỉ ngơi nhằm giúp nhân viên tăng khả năng phục hồi cảm xúc và hiệu suất làm việc. Điều này bao gồm việc cho phép nhân viên nghỉ có lương trước khi đến mùa hoạt động cao điểm của doanh nghiệp, thứ sáu không họp, phân bổ thời gian dành để chăm sóc sức khỏe cho nhân viên, đưa số lượng ngày nghỉ phép có lương vào nhóm mục tiêu cần thực hiện của người quản lý.

Hai là, tạo ra những buổi thảo luận, trò chuyện để tìm ra những giải pháp vượt qua thử thách, khó khăn dành cho tất cả nhân viên.

Ba là, mời chuyên gia tâm lý đào tạo, chia sẻ cho các nhà quản lý phương pháp xử lý xung đột tại nơi làm việc cũng như là cách thức giải quyết, tháo gỡ khó khăn của nhân viên trong buổi trao đổi, trò chuyện.

Thúc đẩy s ự đa dạng, công bằng và hòa nhập tại nơi làm việc

Nghiên cứu của Emily Rose McRae và cộng sự (2022) cho thấy, 42% nhân viên tin rằng những nỗ lực về sự đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) tại nơi làm việc có ảnh hưởng tới sự tham gia và tin tưởng dành cho tổ chức của họ.

Sự đa dạng, công bằng và hòa nhập không còn là xu hướng chỉ diễn ra trên thế giới mà đang ngày càng dành được nhiều sự quan tâm của người lao động Việt Nam. Các doanh nghiệp VBE500 cũng ý thức được rất rõ điều này và đang nỗ lực mang lại một môi trường làm việc đa dạng, công bằng và hoà nhập tại doanh nghiệp của mình. Một số câu hỏi liên quan đến vấn đề này thường xuyên được nhiều doanh nghiệp VBE500 đưa vào chương trình nghị sự về lao động trong chính sách lao động của mình để đánh giá mức độ thực hiện sự công bằng tại nơi làm việc như: Nhân viên có được nhận thông báo đầy đủ không? Nhân viên có được hỗ trợ không? Nhân viên đều có cơ hội công bằng trong phát triển và thăng tiến công việc? Lãnh đạo, quản lý có ghi nhận những đóng góp của nhân viên không? Việc doanh nghiệp cố gắng tạo ra những trải nghiệm công bằng cho nhân viên sẽ góp phần làm gia tăng sự hài lòng, tăng hiệu quả làm việc và sự gắn kết với công ty. Khi người lao động đang được ghi nhận rõ ràng về những đóng góp trong công việc của bản thân thì họ sẽ có xu hướng muốn được khẳng định, công nhận và nỗ lực cố gắng nhiều hơn để phát triển.

Chú trọng gia tăng năng suất công việc

Năng suất của nhân viên quyết định sự thành công của bất kỳ doanh nghiệp nào. Việc tạo ra các chính sách và duy trì một môi trường cân đối nơi nhân viên làm việc tập trung và hiệu quả là cần thiết. Các doanh nghiệp VBE500 tham gia khảo sát đều cùng nhận định rằng, chính sách liên quan đến sức khỏe được xem là rất quan trọng để giữ chân nhân viên và tăng năng suất làm việc. Các hình thức giúp tăng năng suất làm việc của nhân viên đang được phần lớn doanh nghiệp VBE500 áp dụng là triển khai giờ làm việc linh hoạt, có các chuyên gia tâm lý, sức khoẻ và dinh dưỡng đồng hành và tối ưu hoá các công cụ hỗ trợ cho việc giao việc và kiểm soát thông tin, giúp việc chia sẻ và tối ưu hóa thông tin dễ dàng hơn cho các nhóm làm việc trong doanh nghiệp.

Gia tăng sự gắn kết của người lao động với doanh nghiệp

Một trong những xu hướng làm việc được xem là quan trọng và có lợi nhất cho doanh nghiệp trong thời gian tới sẽ là sự gắn kết của nhân viên. Đảm bảo sự hài lòng của nhân viên có thể giải quyết nhiều vấn đề, từ thiếu năng suất và hiệu quả làm việc cho đến xung đột lợi ích và giao tiếp nội bộ. Các doanh nghiệp VBE500 trong khảo sát của Viet Research cho thấy tập trung vào việc cải thiện sự gắn kết của nhân viên đang hoạt động tốt hơn đáng kể ở mọi bộ phận.

Thị trường lao động nhìn chung vẫn đang trên đà phục hồi và xu hướng về nơi làm việc hiện đại cũng đang dần được định hình. Trước xu thế ứng dụng trí tuệ nhân tạo ngày một trở nên phổ biến hơn trong môi trường làm việc, người lao động cũng đã ý thức rõ nét hơn về việc chủ động hoàn thiện, trau dồi chuyên môn, kỷ luật và cập nhật kiến thức mới nhằm tránh bị tụt hậu.