TP HCM thừa hơn 14.000 nhà tái định cư

Kiểm toán Nhà nước vừa công bố "Báo cáo kiểm toán hoạt động đầu tư xây dựng, mua nhà, đất phục vụ tái định cư và công tác quản lý, bố trí quỹ nhà, đất tái định cư giai đoạn 2016 - 2020 của TP HCM". Báo cáo chỉ rõ nhiều hạn chế, bất cập trong công tác đầu tư, xây dựng nhà tái định cư gây lãng phí.

Đối với Khu đô thị mới (KĐTM) Thủ Thiêm, báo cáo kiểm toán chỉ ra nhiều bất cập, hạn chế dẫn đến việc đầu tư và mua quỹ nhà, tái định cư những năm qua cao hơn so với thực tế bố trí và tồn đọng quỹ nhà tương đối nhiều.

Tại KĐTM Thủ Thiêm, đầu tư xây dựng 12.500 căn hộ phục vụ tái định cư chưa phù hợp nhu cầu thực tế.

Đến cuối năm 2016, TP HCM mới chỉ thực hiện mua lại 6.714 căn hộ đã hoàn thành đưa vào bố trí tái định cư trên tổng số 12.500 căn hộ. Nhưng tính đến ngày 31-8-2017, chỉ mới bố trí tái định cư được 1.759 căn hộ. Đối với 3.790 căn hộ hoàn thành nhưng không còn nhu cầu sử dụng, TP đã xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ chuyển từ phục vụ tái định cư sang nhà ở thương mại và đã được chấp thuận.

Khu tái định cư Vĩnh Lộc B "thừa" quá nhiều căn hộ - Ảnh: Sỹ Đông

Báo cáo kiểm toán nêu rõ số liệu của Sở Xây dựng TP HCM, tổng số quỹ nhà, đất đã hoàn thành phục vụ cho công tác tái định cư, tính đến 31-3-2017 là 39.991 căn nhà, nền đất (25.506 căn nhà và 14.485 nền đất). Các quận, huyện đã bố trí tái định cư được 26.625 căn nhà, nền đất; chưa bố trí được 14.366 căn nhà, nền đất. Như vậy, số lượng quỹ nhà, đất còn tồn đọng tương đương 56,06% số lượng đã bố trí tái định cư từ năm 2004 đến nay.

Mặc dù quỹ nhà, đất để bố trí tái định cư là khá cao, đủ khả năng bố trí tái định cư nhưng tại một số quận, huyện vẫn còn thiếu cục bộ gây khó khăn khi bố trí tái định cư. Cụ thể, nơi có dự án thì các khu vực lân cận không đảm bảo số lượng quỹ nhà, đất để bố trí; nơi bố trí tái định cư lại xa với nơi ở bị ảnh hưởng của dự án nên khó khăn trong lựa chọn vị trí phù hợp để đảm bảo ổn định đời sống; nhiều hộ dân không đồng ý tái định cư…

Theo báo cáo kiểm toán, một số dự án đầu tư xây dựng, mua căn hộ hoàn chỉnh có thời gian đầu tư xây dựng kéo dài, việc bố trí tái định cư chậm (một số dự án không bố trí được), chi phí vận hành cao, hiệu quả thấp gây lãng phí nguồn vốn đầu tư từ ngân sách.

Cụ thể, khu tái định cư Vĩnh Lộc B (huyện Bình Chánh) được TP quyết định đầu tư từ năm 2004, quy mô 531 nền đất, 2.240 căn hộ (sau giảm xuống còn 1.939 căn) trên khu đất rộng 30,9 ha có hạ tầng đồng bộ với tổng mức đầu tư là 542,68 tỉ đồng (sau nâng lên 847,76 tỉ đồng). Tiến độ đầu tư dự kiến là 2004 - 2005. Tuy nhiên, trên thực tế, dự án đã chậm tiến độ, làm tăng phát sinh tối thiểu 519 tỉ đồng, bằng 195,7% tổng mức đầu tư ban đầu.

Tính đến 28-11-2017 (tức hơn 7 năm sau khi hoàn thành), dự án mới chỉ bố trí được 479/1.939 căn hộ, đạt tỉ lệ 24,7%. Ngoài việc xây dựng quá nhiều căn hộ thì nguyên nhân bố trí tái định cư không đạt là do người dân không chấp nhận phương án chính quyền đưa ra (vì quá xa, hạ tầng kết nối chưa hoàn chỉnh, khu vực tái định cư khó kiếm việc làm, thậm chí phát sinh khiếu kiện kéo dài…).

"Vì có quá ít người ở nên các căn hộ được xây dựng đã xuống cấp, cửa sắt gỉ sét, một số căn mái dột thấm, vỉa hè sụt lún, đường nội bộ xuống cấp. Điều này sẽ làm phát sinh chi phí sửa chữa, bảo trì khi bố trí dân vào ở. Hệ lụy khác là khiến các hạng mục siêu thị, bệnh viện, trường học (dù đã hoàn thành) không hoạt động được, gây lãng phí ngân sách; các công trình xuống cấp nhanh trong khi ngân sách vẫn phải chi cho việc quản lý, vận hành"- báo cáo nêu rõ.

Kiểm toán Nhà nước cho biết thành phố đang chủ trương cho bán đấu giá 1.000 căn hộ thừa, số căn còn lại sẽ dùng dự phòng cho trường hợp thiên tai.

Đối với 3 dự án xây dựng chung cư thuộc khu tái định cư 38,4 ha (phường Bình Khánh, quận 2), đến thời điểm kiểm toán, mới chỉ có dự án 1.080 căn được bàn giao cho Ban Quản lý đầu tư xây dựng KĐTM Thủ Thiêm và Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích quận 2 (đơn vị vận hành) để đưa vào sử dụng. Hai dự án còn lại (2.220 căn hộ và 1.570 căn hộ) đã trải qua thời gian từ 17 - 19 tháng kể từ khi chủ đầu tư hoàn thiện, vẫn chưa được đưa vào sử dụng.