Trung Quốc và Ấn Độ đã trở thành vị cứu tinh năng lượng cho Nga thế nào?

Khách hàng tiềm năng thay thế châu Âu

Một phân tích của Financial Times về dữ liệu hải quan của Trung Quốc và Ấn Độ cho thấy trong quý 2/2022 hai quốc gia này đã nhập khẩu thêm 11 triệu tấn dầu từ Nga so với quý đầu tiên. Các khoản thanh toán cho dầu của Nga từ hai nước đã tăng 9 tỷ USD.

Tăng trưởng khối lượng lớn nhất đến từ Ấn Độ với lượng nhập khẩu dầu của Nga tăng từ 0,66 triệu tấn trong quý đầu tiên lên 8,42 triệu tấn trong quý thứ hai.

Sau khi xung đột giữa Nga và Ukraine bắt đầu vào tháng 2, các quốc gia bao gồm Mỹ, EU, Anh, Canada và Nhật Bản đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Nga và cấm nhập khẩu nhiều hàng hóa của nước này.

Tuy nhiên khách hàng ở Trung Quốc và Ấn Độ, hai quốc gia đông dân nhất thế giới vẫn tiếp tục mua dầu của Nga và các mặt hàng khác như than và phân bón. Trung Quốc vốn là một khách hàng quan trọng đối với dầu thô của Nga trước khi xung đột diễn ra. Thị trường đông dân nhất thế giới này đã mua 2 triệu thùng/ngày trong tháng 5, tăng 200.000 thùng/ngày và 400.000 thùng ngày so với tháng 1 và tháng 2 năm nay.

Bằng chứng về việc gia tăng các lô hàng đến Ấn Độ và Trung Quốc diễn ra vào thời điểm Mỹ đang thúc đẩy các nhà nhập khẩu dầu của Nga tham gia G7 trong việc ủng hộ áp giá trần đối với dầu Nga nhằm hạn chế doanh thu của Moscow.

Sản lượng dầu nhập khẩu từ Nga của Trung Quốc và Ấn Độ tăng mạnh so với cùng kì năm trước. Nguồn: FT.com

Ông Alexander Gabuev, thành viên cấp cao tại Carnegie Endowment for International Peace, cho biết: “Ấn Độ và Trung Quốc đang tận dụng các cơ hội trên thị trường. Đó không phải những hành động để giúp ông Putin tuy nhiên nó đã tạo ra dòng tiền cho điện Kremlin trong khi xuất khẩu sang châu Âu đang bị cắt giảm.”

Mặc dù các cảng và nhà máy lọc dầu ven biển của Ấn Độ nằm trong tầm dễ dàng tiếp cận với các tuyến đường vận chuyển từ các quốc gia xuất khẩu dầu gần hơn nhiều so với Nga, bao gồm Saudi Arabia, Iraq và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất UAE, tuy nhiên họ vẫn chọn Nga bởi mức chiết khấu hấp dẫn mà ông Putin đưa ra.

Ông Biswajit Dhar, giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Kế hoạch tại Đại học Jawaharlal Nehru, cho biết: “Quan điểm của tôi về việc Ấn Độ mua số lượng lớn hơn dầu của Nga là đó là hiệu quả kinh tế. Trong tình hình áp lực lạm phát và tình trạng thiếu phân bón đang làm đảo lộn mọi tính toán, nguồn cung cấp của Nga rất hữu ích.”

Chiết khấu khổng lồ

Kể từ khi xung đột xảy ra, dầu của Nga đã được giảm giá tới 30 USD/thùng so với dầu thô Brent, mức chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, tổng thu nhập mà Nga nhận được vẫn cao hơn so với năm 2021 do giá toàn cầu đã tăng quá nhiều, với giao dịch dầu hầu hết đều trên 100 USD/thùng.

Dữ liệu hải quan của Trung Quốc cho thấy nhập khẩu dầu hiện tại của họ từ Nga có giá thấp hơn so với trước khi xung đột xảy ra. Giá dầu toàn cầu đã tăng mạnh trong thời gian đó, điều đó có nghĩa là việc mua bán diễn ra thấp hơn giá thị trường phổ biến.

Giá trị đơn vị nhập khẩu từ Saudi Arabia, UAE, Iraq và Oman - bốn nguồn cung cấp dầu thô hàng đầu khác của Trung Quốc đã tăng lên 800 USD/tấn trong quý thứ hai, trong khi chi phí nhập khẩu từ Nga vẫn ở mức 700 USD/tấn.

Theo số liệu thống kê thương mại của Ấn Độ, họ thậm chí được mua với giá rẻ hơn nhiều so với thời điểm trước khi xung đột xảy ra. Nhập khẩu dầu của Ấn Độ từ Nga có giá trung bình là 790 USD/tấn trong quý đầu tiên nhưng đã giảm xuống còn 740 USD/tấn trong quý thứ hai.

Ông Neil Crosby, nhà phân tích cấp cao của OilX tại Vienna, cho biết: “Mặc dù chúng tôi không biết mức độ chính xác, nhưng chắc chắn Nga đang giảm giá đáng kể đối với dầu của mình để thu hút 2 thị trường tiềm năng này.”

Bà Elina Ribakova, Phó kinh tế trưởng tại Viện Tài chính Quốc tế cho biết bất chấp việc giảm giá, các công ty dầu mỏ của Nga vẫn có thể kiếm được lợi nhuận cao ngất ngưởng. Trong 6 tháng đầu năm nay, lợi nhuận tại Tatneft, một nhà sản xuất dầu lớn của Nga, đã tăng 52% so với cùng kỳ năm ngoái.

Phát biểu tại một diễn đàn kinh tế hôm thứ Tư, ông Putin tuyên bố Nga sẽ không gặp vấn đề quá lớn khi bán các nguồn năng lượng của mình cho các khách hàng không phải là phương Tây. Trong khi việc chuyển hướng nguồn cung cấp khí đốt gặp nhiều khó khăn do hạn chế của cơ sở hạ tầng đường ống hiện có, Nga đã thành công hơn trong việc duy trì doanh số bán dầu.

Putin cũng cho biết Moscow sẽ từ bỏ các hợp đồng năng lượng và cắt nguồn cung cấp đề xuất áp giá trần đối với dầu Nga do G7 đề xuất được áp dụng, đồng thời cảnh báo rằng phương Tây sẽ bị "đóng băng" khỏi nguồn cung khí đốt, dầu mỏ hay than đá từ Nga.

Bà Ribakova cho biết: “Các nhà chức trách của Nga hiện có thể đang cảm thấy yên tâm, nhưng họ sẽ trở nên phụ thuộc quá mức vào Trung Quốc và Ấn Độ để xuất khẩu năng lượng khi châu Âu xoay trục khỏi khí đốt của Nga trong một đến hai năm tới."

Tham khảo: FT, Bloomberg