TS. Vũ Thành Tự Anh: Tư duy của dự thảo Bộ Luật Lao động sửa đổi là kiểu nhà nước phụ mẫu

TS. Vũ Thành Tự Anh

Giảng viên kinh tế học Giám đốc Nghiên cứu, Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright và Nhà nghiên cứu của Chương trình Châu Á Trung tâm Ash, Trường Harvard Kennedy

10 bài viết

• NHNN phải đảm bảo kiểm soát tín dụng phân bổ tín dụng cho dòng vốn đi đúng hướng vào sản xuất kinh doanh, tạo ra giá trị gia tăng chứ không phải đầu cơ.
  Tại: Tăng tín dụng lên 21%, cần kiểm soát chặt phân bổ nguồn vốn
• Cơ chế tỷ giá mới có thực sự “mới”?
  Tại: Cơ chế tỷ giá mới có thực sự “mới”?

Nhận xét về "Dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi)", TS. Vũ Thành Tự Anh nói rằng không nhìn thấy đằng sau đó là một chính sách tư duy mạch lạc. "Bộ luật được tư duy tương đối bảo thủ, là bước lùi so với Bộ luật Lao động năm 2012", ông nói.

Vị chuyên gia này cho rằng ngay từ điều khoản đầu tiên, dự thảo Luật đã không cho thấy khả năng có thể đạt được các mục tiêu đề ra. "Tôi hơi băn khoăn những người trình luật này đánh giá tác động như thế nào. Từ năm 2016 đã có quy định tất cả các bộ luật phải đánh giá một cách toàn diện tác động chính sách từ xã hội đến kinh tế".

Dự thảo Luật, theo ông Tự Anh, không phản ánh được đời sống thực sự của đất nước và doanh nghiệp. Các nhà làm luật đã đi vào lối phiến diện khi nhìn nhận mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động là xung đột, thay bằng việc nhìn một cách tổng thể nền kinh tế, tạo ra động lực 2 nhóm đối tượng trên.

"Cách nhìn nhận đối kháng quá cũ kỹ và lạc hậu", ông nhấn mạnh. "Mục tiêu của Việt Nam là nền kinh tế thị trường. Thị trường lao động là một trong những nhân tố đầu vào cơ bản của mọi nền kinh tế nhưng với dự luật này, ta đang can thiệp quá sâu, quá thô bạo và chi tiết vào quan hệ lao động".

Đây chính là tư duy phi thị trường, thậm chí đi ngược lại với chủ trương của Luật Lao động năm 2012.

"Tuy duy đằng sau đó là kiểu nhà nước phụ mẫu, không tôn trọng quyền tự chủ, tự quyết của người lao động, người sử dụng lao động khi đã có khế ước. Nhà nước phải làm thế nào để khế ước lao động được thực thi chứ không phải nghĩ thay cho người lao động hay người sử dụng lao động", ông nhấn mạnh.

Ở tầm vĩ mô, ông Tự Anh cho biết kinh tế Việt Nma vẫn đang phụ thuộc vào nhân công giá rẻ, lao động giản đơn, quy mô lớn, vậy nên nếu dự luật được thông qua, sẽ không thể nào toàn dụng lao động được. Việc giới hạn số giờ làm thêm, tiền lương luỹ kế sẽ tạo ra tình trạng thiểu dụng lao động, dẫn đến thất nghiệp cơ cấu chính sách.

Không những thế, chính sách này theo ông Tự Anh còn tạo ra cơ chế khuyến khích ngược. Đơn cử như tiền lương làm thêm ngoài giờ có tính luỹ kế tưởng như sẽ tạo động lực cho người lao động nhưng thực tế lại khiến họ lười đi. "Người ta làm sơ sài trong 2 giờ đầu để có giờ thứ 3, thứ 4", ông nói. Bên cạnh đó, chính sách còn tạo thêm chi phí tuân thủ và cưỡng chế tuân thủ, gây gánh nặng lên doanh nghiệp.

Những điều này dẫn đến việc lợi thế so sánh của Việt Nma bị xói mòn, thất thế hơn trong môi trường cạnh tranh quốc tế. "Thị trường lao động phải linh hoạt", ông Tự Anh nhấn mạnh. Nó hàm nghĩa chính sách phải tạo ra được không gian để doanh nghiệp sử dụng người lao động một cách hiệu quả nhất.

"Tư duy lạc hậu, không đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế, và trong nhiều trường hợp gây tổn hại đến nền kinh tế…Dự thảo Bộ Luật Lao động sửa đổi đạt giải quán quân. Nó chưa sẵn sàng để đưa ra Quốc hội", TS. Vũ Thành Tự Anh khẳng định.