Bauxite Phú Yên quá bé, dừng cũng không nói trước được gì

Theo đó các dự án khai thác bauxite và sản xuất alumina ở Việt Nam chỉ được thực hiện sau khi Tân Rai (Lâm Đồng) và Nhân Cơ (Đắk Nông) đi vào hoạt động, được đánh giá là có hiệu quả.

Đánh giá về quyết định này, phóng viên Đất Việt đã có cuộc trao đổi với TS. Nguyễn Văn Ban, nguyên Trưởng ban Nhôm - Titan, Tổng Công ty Khoáng sản VN (Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản VN - Vinacomin).

Ông có cho rằng việc dừng dự án khai thác, chế biến quặng bauxite Vân Hòa ở huyện Sơn Hòa là một động thái tích cực, dấu hiệu tốt lành xét trên hiệu quả kinh tế và bảo vệ tài nguyên khoáng sản, đặc biệt là khi bauxite đang được xuất khẩu với mức thuế suất 0%?

- Trên thực tế trữ lượng của mỏ Vân Hòa của Phú Yên là rất bé, chỉ rơi vào tầm trên chục triệu tấn thôi.

Trữ lượng này nhỏ đến mức người ta không thể xây dựng nhà máy và khai thác bauxite để cung cấp cho nó mà chỉ có thể xuất khẩu nguyên liệu hoặc cung cấp cho các nhà máy khác ở gần đó vì mỏ này có lợi thế duy nhất là gần đường sắt, thuận lợi cho việc vận chuyển nguyên liệu, sản phẩm.

Tuy nhiên, việc khai thác để xuất khẩu hiện vẫn chưa được phép. Các nhà máy cần nguyên liệu quặng gần đó cũng không có. Vì vậy, một dự án không có triển vọng như vậy thì cho dừng là đúng rồi.

Việc này cho thấy các cơ quan chức năng của chúng ta đã tỉnh táo và xem xét rõ vấn đề trước khi đưa ra các quyết định với khoáng sản. Có thể xem đây là một tín hiệu đáng mừng dù mỏ Vân Hòa chỉ có trữ lượng rất bé nhỏ.

Trước đây, nhiều nhà khoa học đã bày tỏ quan điểm, trước mắt cần dừng thực hiện dự án Nhân Cơ, chờ đánh giá hiệu quả của Tân Rai rồi mới tiếp tục. Ông có chia sẻ quan điểm này không và tại sao?

- Tôi đồng ý với quan điểm đấy vì là cái Tân Rai nó có điều kiện thuận lợi hơn Nhân Cơ nhiều. Do Nhân Cơ ở trên vùng núi cao, vận tải bằng đường bộ bằng ô tô thì chi phí rất lớn, Tân Rai vận chuyển bằng ô tô ngắn hơn mà còn chi phí cao thì rõ ràng chi phí vận chuyển của Nhân Cơ sẽ rất lớn.

Liên hiệp hội khoa học kĩ thuật ở hội thảo chính phủ tổ chức hồi năm 2009 hội khoa học kĩ thuật đã đề nghị dừng dự án Nhân Cơ, tuy nhiên, khi ấy dự án đã khởi công rồi nên ý kiến này không được lắng nghe. Vì vậy, việc cho dừng sẽ là không dễ, nhất là với những người đã từng ủng hộ dự án.

Tuy nhiên, nhìn ở góc độ lợi ích quốc gia thì nên dừng Nhân Cơ lại. Trên thực tế, việc dừng các dự án là chuyện rất bình thường. Các tập đoàn nhôm thế giới có những lúc giá nhôm kém,  người ta có thể dừng nhà máy lại hoặc là dừng xây dựng công trình để chờ  … giá tăng lên. Nhưng mà ở nước mình thì khổ nỗi là người ta lại sợ ảnh hưởng đến uy tín của người ta hơn là sợ thua lỗ.

Ông có kỳ vọng Chính phủ sẽ tiếp tục đưa ra những quyết sách đúng đắn, khoa học không chỉ với bauxite mà với tất cả tài nguyên khoáng sản của Việt Nam để tránh ‘lời nguyền khoáng sản’ như các chuyên gia đã không ngừng lên tiếng cảnh báo?

- Về bauxite thì tôi cho rằng do trải qua nhiều vấn đề trong thời gian vừa qua cho nên bây giờ chính phủ rất cẩn thận trong việc này.

Điều này thể hiện rõ trong việc cách đây ít lâu có tổ chức một hội thảo, trong đó Bộ Công thương có thông báo rằng quy hoạch từ nay đến năm 2020 chỉ có hai cái nhà máy đang làm này thôi chứ không có cái công trình nào nữa, điều đó chứng tỏ rằng họ cũng đã có những thay đổi tích cực rồi, dù quyết định như vậy hơi cực đoan nhưng cũng cho thấy sự cẩn thận và thận trọng trong đó.

Tuy nhiên, dự án ở Phú Yên rất bé nhỏ nên quyết định dừng là đúng thôi. Cũng vì nhỏ bé nên nó cũng không nói lên gì nhiều trong tổng thể ngành công nghiệp nhôm vì vậy cũng khó có thể nói trước được điều gì.

Xin cảm ơn ông!

Theo Ngọc Lê