Chưa có chế thị trường cạnh tranh đối với ngành năng lượng

Theo đánh giá, trong mấy năm gần đây, Chính phủ đã thực hiện hàng loạt các cải cách định hướng thị trường như xóa bỏ bao cấp, trợ cấp chéo giữa than và điện, minh bạch hóa giá thành điện và xác định giá điện cho nguyên tắc thị trường, giảm và tiến tới xóa bù lỗ đối với diện.

Tuy nhiên, so với yêu cầu phát triển thể chế thị trường đối với các ngành công nghiệp mạng lưới, nhất là năng lượng điện, thì hệ thống hiện nay của Việt Nam còn có một số khiếm khuyết cơ bản sau đây:

Một là, chưa tách biệt rõ giữa sản xuất điện, truyền tải điện và phân phối điện. Về sản xuất, có một số nhà máy sản xuất điện độc lập, không thuộc EVN; và số còn lại vẫn thuộc sở hữu của EVN.

EVN đang độc quyền truyền tải và phân phối điện. EVN đang trực tiếp quản lý và sử dụng hệ thống truyền tải điện; độc quyền mua và phân phối điện trên toàn quốc.

Như vậy, trong trường hợp này, độc quyền tự nhiên về truyền tải điện đáng ra phải do nhà nước quản lý và giám sát vì lợi ích chung xã hội thì đang trở thành độc quyền của doanh nghiệp (do EVN kiểm soát).

Hai là, chưa thiết lập thể chế hợp lý giám sát thị trường để vừa kiểm soát được các hoạt động độc quyền tự nhiên (truyền tải điện) vừa đảm bảo tranh tranh công bằng trong sản xuất và phân phối diện.

Khánh Nhi