Đổi thay nhanh để nắm bắt vận hội mới

Phóng viên Báo Hải quan đã phỏng vấn ông Nguyễn Tôn Quyền, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Vifores) xung quanh vấn đề này.

Gỗ là một trong những ngành hàng được nhận định sẽ hưởng nhiều lợi ích từ hai FTA ký kết mới đây giữa Việt Nam và Hàn Quốc. Xin ông phân tích rõ hơn về điều này?

XK sản phẩm gỗ sang thị trường Hàn Quốc vốn có nhiều thuận lợi bởi mặc dù Hàn Quốc vẫn yêu cầu sản phẩm phải đảm bảo chất lượng nhưng hầu như không đặt ra các rào cản kỹ thuật phức tạp. Bên cạnh đó, điểm khác biệt nổi bật của Hàn Quốc so với tất cả các thị trường khác là đối tác Hàn Quốc chấp nhận ứng vốn đầu tư trước cho DN Việt Nam.

Khi FTA Việt Nam-Hàn Quốc được ký kết, có hiệu lực, sẽ có những dòng thuế về 0%, có dòng thuế giảm dần trong khoảng 3-5 năm, có loại giảm dần trong khoảng 7-10 năm. Hiện nay, các dòng thuế được loại bỏ ngay và các dòng thuế giảm dần trong khoảng thời gian ngắn từ 3-5 năm đang chiếm đa số, càng tạo thêm thuận lợi cho DN. Ngoài ra, FTA Việt Nam-Hàn Quốc còn mở ra cơ hội để thúc đẩy thu hút đầu tư từ Hàn Quốc vào ngành gỗ Việt.

Dễ thấy, đối với FTA Việt Nam-Hàn Quốc, cơ hội mở ra cho DN là chủ yếu, vậy với FTA Việt Nam-Liên minh kinh tế Á-Âu thì sao, thưa ông?

Trái ngược với FTA Việt Nam-Hàn Quốc, với FTA Việt Nam-Liên minh kinh tế Á-Âu thách thức đặt ra với các DN có phần lớn hơn cơ hội. Nga là quốc gia chủ chốt trong Liên minh kinh tế Á-Âu. Một trong những thách thức đáng kể là các dòng thuế XK mặt hàng gỗ vào Nga hiện vẫn khá cao, khoảng 5-20%, trong khi đó theo FTA đã ký kết lộ trình giảm thuế khá dài. Các dòng thuế về 0% và có lộ trình giảm nhanh chiếm tỷ lệ thấp.

Bên cạnh đó, Luật Đầu tư của các nước trong Liên minh kinh tế Á-Âu hiện mới bắt đầu được chỉnh sửa, hoàn thiện để đảm bảo sự thống nhất cao nên việc đầu tư vào Nga hay thu hút Nga đầu tư vào ngành gỗ Việt cũng gặp trở ngại, cần chờ đợi. Đặc biệt, muốn XK sản phẩm gỗ sang Nga, chi phí vận tải cao gấp hai lần bán sang các thị trường như EU, trong khi giá NK của Nga lại thấp hơn EU.

Hiện nay, các DN trong ngành chế biến, XK gỗ đánh giá như thế nào về cơ hội mở ra từ cả hai FTA nói trên, thưa ông?

Thời gian qua, Vifores đã tổ chức các buổi họp phổ biến cơ bản những nội dung liên quan tới hai FTA tới DN và hầu hết DN trong ngành đều bày tỏ thái độ phấn khởi, hoan nghênh. Các DN rất ủng hộ bởi việc hai FTA ký kết đã mở ra cơ hội XK vào các thị trường mới cho DN, trong bối cảnh các thị trường truyền thống như Mỹ, EU đang ngày càng khó khăn. Theo chia sẻ của đại diện nhiều DN, sau khi FTA được ký kết, chỉ cần có những chính sách, hướng dẫn cụ thể về việc XK từng mặt hàng, DN sẽ nhanh chóng vào cuộc để thúc đẩy XK .

Theo ông, điểm yếu cơ bản của các DN chế biến, XK gỗ hiện nay khi tham gia “sân chơi” mới mở ra từ các FTA vừa ký kết là gì?

Trình độ khoa học công nghệ còn hạn chế là một trong những điểm yếu cơ bản của DN chế biến, XK gỗ Việt Nam. Mặc dù không đưa ra các điều kiện quá khắt khe nhưng cả Hàn Quốc hay Nga đều có những yêu cầu nhất định về chất lượng sản phẩm mà DN Việt Nam phải đáp ứng được. Hàn Quốc rất ưa chuộng những sản phẩm chế biến sâu, trong khi đây không phải là thế mạnh của ngành gỗ Việt.

Đơn cử như đối với mặt hàng viên nén nhiên liệu, hiện nay Hàn Quốc vẫn NK với giá khá cao khoảng 150-160 USD/tấn nhưng ngày càng đưa yêu cầu cao hơn như viên nén đảm bảo sản xuất từ một loại gỗ nhất định; viên nén đốt phải có khói trắng, không mùi vị, tro hòa tan... Hiện nay, sản phẩm viên nén XK của Việt Nam chưa đạt được điều này. Trong 1m3 viên nén nhiên liệu có cả nguyên liệu lẫn lộn từ gỗ cao su, bạch đàn, keo...

Nhìn chung, tiêu chí sản phẩm của Hàn Quốc là phải đáp ứng được một số yêu cầu như tiết kiệm nhiên liệu, thân thiện với môi trường, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, công nghệ. Phía Hàn Quốc sẵn sàng hỗ trợ yếu tố kỹ thuật để DN đạt được yêu cầu đề ra. Do đó, DN Việt cần sớm lên kế hoạch đổi thay, điều chỉnh và nâng cao trình độ cho phù hợp, kịp thời nắm bắt cơ hội.

Ông có thể chia sẻ rõ hơn, thời gian tới, Hiệp hội sẽ triển khai những biện pháp gì để hỗ trợ DN nâng cao trình độ công nghệ, vững vàng tiến sâu hơn vào thị trường Hàn Quốc cũng như các nước thuộc Liên minh kinh tế Á-Âu?

Hiện nay, muốn nâng cao trình độ, công nghệ nhằm đáp ứng yêu cầu đặt ra từ các thị trường, DN Việt đang vướng vào “bài toán” thiếu vốn. Giải quyết vấn đề này, Vifores đã đề xuất lên Bộ Tài chính và Bộ NN&PTNT thành lập Qũy hỗ trợ XK. Mặc dù khá đồng tình với chủ trương thành lập quỹ nhưng hai Bộ đưa ra điều kiện, hình thành quỹ, ngân sách Nhà nước chỉ chi 20%, 80% còn lại do DN đóng góp.

Hiệp hội đã tổ chức hai hội nghị với DN trong ngành gỗ về vấn đề đóng góp quỹ nhưng chưa đạt được sự thống nhất. Vifores đang dự kiến sẽ lựa chọn ra 100-200 DN XK gỗ lớn, đồng ý làm cam kết góp quỹ, thỏa thuận theo hướng chỉ cần DN XK sản phẩm, cơ quan Hải quan sẽ trực tiếp trừ một phần tiền từ giá trị XK của DN để nhập vào quỹ chung. Tháng 12 tới, cuộc họp với các DN lớn này sẽ được tổ chức tại TP. HCM.

Đối với thị trường các nước thuộc Liên minh kinh tế Á-Âu, đặc biệt là Nga, Vifores dự tính trước mắt sẽ đồng hành cùng DN xem xét mặt hàng gỗ nào phía Nga có nhu cầu lớn tập trung sản xuất, thúc đẩy XK, đáp ứng tốt yêu cầu từ Nga.

Bên cạnh đó, Vifores sẽ cùng các DN tiến sâu hơn tìm hiểu thị trường tại vùng Á trước do các nước thuộc vùng này thuận lợi hơn về mặt địa lý, tài nguyên cũng như đã thiết lập cơ chế thị trường. Từ nay tới cuối năm, Hiệp hội sẽ tổ chức đoàn đi khảo sát tại một số nước như Kazakhstan, Armenia… tìm hiểu thị hiếu khách hàng, tìm cách XK vào và từ các quốc gia này thúc đẩy XK sang Nga.

Ngoài ra, sau khi Luật Đầu tư chính thức được các nước trong Liên minh kinh tế Á-Âu thống nhất, thông qua, DN trong ngành gỗ sẽ mời DN các nước thuộc Liên minh đầu tư vào Việt Nam. Dự kiến, đầu năm 2016, phía “bạn” sẽ cử một đoàn sang khảo sát và xem xét vấn đề này.

Xin cảm ơn ông!