“Mổ xẻ” ưu và nhược điểm ba phương án giá điện mới

Tại Hội thảo “Đề án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện” do EVN tổ chức sáng ngày 22/9 đã phân tích rõ những ưu và nhược điểm của ba phương án giá điện.

Theo ông Đinh Quang Tri, Phó Tổng Giám đốc EVN, thị trường điện cạnh tranh đang được triển khai với ba giai đoạn, gồm: phát điện cạnh tranh, bán buôn và bán lẻ cạnh tranh.

Tại sao lại có ba phương án giá điện?

Hiện thị trường phát điện cạnh tranh đã được triển khai được hai năm, đã góp phần minh bạch trong sản xuất kinh doanh điện, thúc đẩy nhà đầu tư tham gia đầu tư vào dự án phát điện.

Thị trường bán buôn điện cạnh tranh sẽ chính thức được thử nghiệm từ giai đoạn 2016 – 2019, song sẽ thực hiện trọn vẹn cơ chế từ năm 2019 – 2012, trên nguyên tắc các khách hàng lớn sẽ được mua điện trực tiếp từ nhà máy phát điện.

Cũng theo ông Tri, với lộ trình thị trường điện cạnh tranh, Chính phủ cũng yêu cầu từng bước cải tiến giá bán lẻ điện phù hợp với thị trường điện Việt Nam. Do đó, việc sửa đổi và đưa ra biểu giá bán lẻ điện mới là cần thiết.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, chuyên gia tư vấn độc lập thuộc Công ty TNHH Tư vấn Quản lý và Phát triển Việt Nam (CMD), đơn vị trực tiếp thực hiện “Đề án Cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện”, cho biết nguyên tắc cải tiến cơ cấu biểu giá điện là để sắp xếp lại mức giá cho phù hợp với cơ cấu của biểu giá điện cải tiến, nhưng không tăng giá bán lẻ điện bình quân, không tăng doanh thu của ngành điện.

Đồng thời, giảm bù chéo giữa các đối tượng khách hàng, thu hẹp khoảng cách giá áp dụng tương ứng từng bậc thang, hạn chế mức thấp nhất việc xáo trộn các mức giá cụ thể.

Theo đó, phương án một sẽ giữ nguyên 6 bậc như hiện hành. Theo phân tích của đơn vị tư vấn, ưu điểm của phương án này khuyến khích các hộ sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả; hỗ trợ tiền điện tiền điệnđối với hộ nghèo, hộ chính sách xã hội.

Tuy nhiên, ông Thỏa cho rằng phương án này đang bộc lộ bất cập, khi gây phức tạp khi khách hàng thanh toán tiền điện. Tức là tiện điện thanh toán phụ thuộc vào lượng điện sử dụng, khi càng dùng nhiều thì tiền điện càng cao.

Nghiêng về phương án thứ ba?

“Điều này ngược với logic tiêu dùng hàng hoá thông thường là càng mua nhiều càng rẻ, dễ làm cho khách hàng khó hiểu, khó kiểm tra, theo dõi dẫn đến khó thông cảm. Do có nhiều nấc

thang nên việc ghi chỉ số nếu không chú ý cẩn trọng dễ gây sai sót khi tính toán số lượng tiền điện thanh toán, tạo dư luận trong xã hội”, ông Thỏa đánh giá.

Đối với phương án thứ hai, quy định một mức biểu giá sinh hoạt đồng giá là 1.747 đồng/kWh. Theo phân tích của đơn vị tư vấn, các hộ sử dụng dưới 240 kWh/tháng sẽ bị tăng tiền điện phải trả, đặc biệt là hộ sử dụng 100 kWh/tháng. Như vậy, hộ càng sử dụng nhiều điện càng được lợi từ phương án này.

Đối với các hộ sử dụng trên 240 kWh/tháng là các hộ được hưởng lợi, khi càng sử dụng nhiều điện càng được lợi do các mức giá tại biểu giá điện hiện hành từ 200 Kwh trở lên có mức giá cao hơn mức đồng giá.

Đối với phương án thứ ba, sẽ rút gọn biểu giá điện sinh hoạt bậc thang từ 6 bậc về 3 hoặc 4 bậc. Tuy nhiên, mỗi bậc thang lại tiếp tục được đưa ra 5 kịch bản.

Theo phân tích của đơn vị tư vấn, ưu điểm của phương án này là khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, thực hiện chính sách an sinh xã hội đối với những người sử dụng ít điện và khả năng chi trả thấp.

Tuy nhiên, nhược điểm của phương án này là việc ghi chỉ số ở nấc thang cao hoặc vào mùa nắng nóng sử dụng nhiều điện thì tiền điện thanh toán cũng sẽ tăng cao hơn lượng điện sử dụng. Điều này gây hiểu lầm là do ghi chỉ số sử dụng điện không chuẩn xác, tạo dư luận xấu làm ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu của DN. Khi rút gọn còn 3 bậc thang hoặc 4 bậc thang thì những tồn tại này vẫn còn hiện hữu.

Theo ông Thỏa, việc lựa chọn phương án nào cần được dựa trên tiêu chí: khuyến khích sử dụng điện hiệu quả; kiểm tra kiểm soát tốt hơn giá điện; phải là phương án ít nhược điểm nhất và làm tăng giá ít nhất đến các đối tượng dùng điện.

Đại diện cơ quan tư vấn cũng bày tỏ quan điểm nghiêng về phương án thứ ba, bởi đây là phương án thỏa mãn nhiều nhất các tiêu chí đề ra.