TS. Trần Du Lịch: TPHCM đang mặc áo quá chật, đề xuất của Bí thư Thăng là khả thi

Trao đổi với chúng tôi, Đại biểu Quốc hội TPHCM Trần Du Lịch, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng rất ủng hộ tinh thần và chủ trương của đồng chí Bí thư Đinh La Thăng. Cũng bởi, đây là chủ trương được theo đuổi nhiều năm và khi một người đứng đầu thành phố mà có một quyết tâm khởi động trở lại một chủ trương lớn, thì có thể làm được.

Theo đó, Đại biểu Trần Du Lịch cho rằng đề xuất mà Bí thư Thăng đưa ra sẽ làm được và TPHCM sẽ bứt phá khi có cơ chế tốt, huy động được nguồn lực và xây dựng được một nền hành chính phục vụ.

Ông đánh giá thế nào về việc Bí thư Thành ủy TPHCM Đinh La Thăng cho rằng cần xây dựng TPHCM theo hướng trở thành một đặc khu kinh tế như Thượng Hải?

Tôi ủng hộ tinh thần tháo gỡ cơ chế để TPHCM có thể phát triển tương xứng với tầm vóc mà Bí thư Đinh La Thăng đã đề ra. Tôi cũng rất ủng hộ đánh giá cho rằng, với tất cả cơ chế thì TPHCM như một cái áo quá chật mặc lên một cơ thể lớn mạnh.

Tôi ủng hộ và cũng đã nhiều lần đề cập đến việc tổ chức một mô hình quản lý nhà nước hành chính địa phương. Hiện chúng ta đồng hóa tính thống nhất của nền hành chính với sự đồng nhất về tổ chức bộ máy. Thành ra, TPHCM có cái gì thì một tỉnh miền núi cũng có cái đó - điều này vừa bất cập vừa gây lãng phí.

Trên tinh thần đó, tôi thấy rằng, Bí thư Thành ủy đã nhận thấy vấn đề của thành phố. Với tư cách là một người tham gia xây dựng Nghị quyết 20 của Bộ Chính trị và thành phố năm 2002, tham gia biên tập đề án Đổi mới chính quyền đô thị từ 2007, tôi cho rằng, hiện nay thành phố có thuận lợi hơn để tổ chức mô hình chính quyền đô thị.

Vậy theo ông TPHCM có những thuận lợi như thế nào để xây dựng mô hình này?

Thuận lợi từ đâu? Có hai công cụ. Một là theo Nghị quyết 20 của Bộ Chính trị và sau này là Nghị quyết 16 có nrất quan trọng, nói rõ rằng "Vấn đề gì mà luật pháp chưa quy định, hoặc quy định không phù hợp thì đề nghị Chính phủ cho TPHCM làm thí điểm".

Thứ hai, Luật Chính quyền địa phương đã quy định, đặc điểm chính quyền đô thị là những ai, tổ chức nào và điểm rất quan trọng là cho phép tổ chức thành phố trong thành phố.

Trên tinh thần đó, tôi cho rằng, TPHCM có thể tiếp tục triển khai ngay đề án tổ chức mô hình chính quyền đô thị.

Trong đề án mô hình đô thị trước đây có 4 nội dung chính, hiện có 3 nội dung tôi cho là "được": Thứ nhất là cho phép TPHCM tổ chức các đô thị trực thuộc, 4 thành phố Đông - Tây - Nam - Bắc mà trước đây chúng tôi làm quy hoạch đã định hướng rất rõ chức năng nhiệm vụ, để nâng tính tự chủ của các thành phố đó. Tức là thay vì chỉ có một TPHCM năng động thì sẽ có 4 thành phố cùng năng động, giảm tải cho chính quyền TPHCM hiện nay.

Thứ hai, Luật chính quyền địa phương cũng đưa ra 3 cơ chế là cơ chế phân quyền, phân cấp và cơ chế ủy quyền. Ba là trong đề án, TPHCM tiếp tục nghiên cứu nâng trách nhiệm giám đốc các Sở không chỉ còn là cơ quan tham mưu, cái gì dễ thì làm khó thì đẩy sang UBND.

Với cơ chế như vậy sẽ không còn tạo áp lực họp hành Ủy ban nữa, Ủy ban chỉ giải quyết những vấn đề hoàn toàn vượt khỏi thẩm quyền các Sở. Đồng thời, khi phân quyền cho các đơn vị trực thuộc thì các Sở cũng bớt việc, chỉ cần đưa ra quy định và đi kiểm tra, giám sát thực thi mà thôi.

Vấn đề thứ 4 trong mô hình mà hiện nay còn vướng là thành phố tổ chức cấp chính quyền có hội đồng nhân dân và cơ quan chính quyền không đầy đủ. Hiến pháp có mở ra nhưng Luật lại không quy định. Song đây không phải là vấn đề quá lớn nên nếu tổ chức có thể thêm hội đồng nhân dân trong phường, chức năng đơn giản; còn những đơn vị trực thuộc như thị trấn thì tăng tự quản, tự chịu trách nhiệm.

Trên tinh thần đó, TPHCM có thể tinh giản được bộ máy, nâng tinh thần trách nhiệm lên.

Khi Bí thư Đinh La Thăng muốn TPHCM trở thành một đặc khu, như vậy sẽ có tính độc lập nhất định?

Tôi cho rằng, nếu nói là đặc khu thì cũng không phải. Cách đây 20 năm trước, TPHCM đã nghiên cứu mô hình đặc khu, nhưng chỉ chọn một phần phía Nam mà thôi, không thể làm cả thành phố. Hiện nay, Trung ương đã chủ trương có mấy đặc khu là Vân Đồn, Phú Quốc, là những nơi cơ quy mô nhỏ và hẻo lánh, quá đặc biệt, quá khó khăn.

Đặc khu là gì? Thực chất là quốc gia trong quốc gia. Tôi cho rằng, không nên nghĩ TPHCM là "đặc khu" kiểu đó mà TPHCM là một chính quyền đô thị giống như Thượng Hải.

Vậy vấn đề tài chính của TPHCM khi xây dựng mô hình chính quyền đô thị liệu có độc lập với Trung ương không?

Căn cứ Luật Ngân sách, chúng ta phải kiến nghị lại. Theo Luật, những khoản thu nào của địa phương thì phải 100% thuộc địa phương, những khoản nào chia Trung ương và địa phương thì chia ổn định trong 5 năm không thay đổi. Còn những khoản nào thuộc Trung ương thì thành phố có nhiệm vụ phải thu cho Trung ương. Khoản của địa phương thì do HĐND quyết và chịu trách nhiệm. Chứ không phải lồng ghép theo kiểu nhập nhằng không rõ, rồi xin lên xin xuống!

Quan điểm của tôi cũng không có thưởng, thưởng thu thưởng chi... Tôi nghĩ không cần như vậy!

Hiện giờ có Luật Thủ Đô, vậy TPHCM có nên cần một luật riêng cho thành phố không?

Tôi cho rằng không phải có luật riêng cho thành phố - điều này không có tác dụng gì nhiều. Nếu cần thì cần cơ chế tốt và dựa trên tinh thần đó là thực hiện được.

Quan điểm của tôi, cái gì mà gỡ được cơ chế thành phố .

Thành phố có một bửu bối, đó là Nghị quyết 20 và Nghị quyết 16 của Bộ Chính trị cho phép thế nên cứ mạnh dạn!

Vậy trong điều kiện hiện nay của TPHCM, theo ông chủ trương mà Bí thư Thăng đề xuất có khả thi?

Tôi ủng hộ tinh thần của đồng chí Bí thư. Với một người đứng đầu thành phố mà có một quyết tâm khởi động trở lại một chủ trương lớn trước đây, tôi nghĩ rằng có thể làm được. Chủ trương này đã được đeo đuổi nhiều năm, nằm trong chương trình trọng điểm của Thành ủy nhiệm kỳ trước.

Theo tôi là phải khởi động luôn. Tôi cho là cũng không có gì xa vời, những ý tưởng đó đã chín muồi, thảo luận đi thảo luận lại nhiều rồi.

Tôi tin rằng, nếu đồng chí Bí thư thực sự quyết tâm thì TPHCM tổ chức lại. Bây giờ bộ phận nghiên cứu đề án vẫn còn nguyên ở đó.

- Kỳ vọng của ông như thế nào?

Tôi cho là sẽ làm được và TPHCM sẽ bứt phá. THành phố sẽ có cơ chế tốt, huy động được nguồn lực và xây dựng được một nền hành chính phục vụ và TPHCM từ đó sẽ bứt phá lên.