Vì sao thế giới bỗng thiếu hụt gạo đến vậy?

Từ Trung Quốc, Mỹ Latin đến Liên minh châu Âu, sản lượng gạo đang giảm mạnh đẩy giá cạo lên cao, đặc biệt là ở châu Á - Thái Bình Dương - nơi tiêu thụ 90% lượng gạo toàn cầu.

Theo Fitch Solutions, thịt trường gạo toàn cầu sẽ ghi nhận mức thiếu hụt lớn nhất trong 2 thập kỷ vào năm 2023. Sự thâm hụt loại ngũ cốc được trồng nhiều nhất trên thế giới này sẽ gây tổn hại cho các nhà nhập khẩu lớn, theo CNBC.

“Ở cấp độ toàn cầu, tác động rõ ràng nhất của thâm hụt gạo toàn cầu đã và vẫn là giá gạo cao kỷ lục”, nhà phân tích Charles Hart của Fitch Solutions nhận định. Giá gạo dự kiến duy trì ở mức cao cho đến năm 2024.

Theo báo cáo, giá gạo trung bình hiện ở mức 17,3 USD/cwt trong năm 2023 giảm xuống còn khoảng 14,5 USD/cwt vào năm 2024. 1 cwt tương đương 45,4 kg gạo.

Báo cáo của FS dự báo mức thâm hụt gạo toàn cầu giai đoạn 2022-2023 ở mức 8,7 triệu tấn. Đây sẽ là mức thâm hụt lớn nhất kể từ năm 2003-2004, khi thâm hụt thị trường gạo toàn cầu đạt 18,6 triệu tấn.

Căng thẳng nguồn cung

Nguồn cung gạo bị thiếu hụt do xung đột Ukraine cũng như thời tiết xấu ở các nền kinh tế sản xuất lúa gạo như Trung Quốc, Pakistan.

Trong nửa cuối năm ngoái, nhiều vùng đất nông nghiệp ở Trung Quốc, nước sản xuất gạo lớn nhất thế giới, đã bị ảnh hưởng bởi lũ lụt và mưa lớn vào mùa hè.

Theo công ty phân tích nông nghiệp Gro Intelligence, lượng mưa tích lũy ở tỉnh Quảng Tây và Quảng Đông – 2 trung tâm sản xuất lúa gạo lớn của Trung Quốc, cao thứ 2 trong ít nhất 20 năm. Tương tự, Pakistan – chiếm 7,6% thương mại gạo toàn cầu – chứng kiến sản lượng hàng năm giảm 31% so với cùng kỳ do lũ lụt nghiêm trọng vào năm ngoái, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA).

Theo một nghiên cứu khoa học, lúa là loại vây trồng dễ bị tổn thương và có khả năng mất mùa cao nhất trong thời kỳ El Nino.

Ngoài thách thức về nguồn cung, gạo cũng đang dần trở thành lựa chọn thay thế hấp dẫn khi giá các một số loại ngũ cốc khác tăng vọt sau xung đột Nga – Ukraine. Kết quả là, nhu cầu gạo đã tăng lên, theo Hart.

“Nồi cơm” của ai sẽ bị ảnh hưởng?

Sản lượng gạo hàng năm thấp hơn tại các quốc gia khác như Mỹ, EU cũng góp phần gây ra thâm hụt, theo Oscar Tjakra – nhà phân tích cấp cao tại ngân hàng lương thực và nông nghiệp toàn cầu Rabobank.

“Tình trạng thâm hụt sản lượng gạo toàn cầu sẽ làm tăng chi phí nhập khẩu gạo của các nước nhập khẩu lớn như Indonesia, Philippines, Malaysia và các nước châu Phi”, ông Tjakra nói.

Nhiều quốc gia cũng sẽ buộc phải giảm kho dự trữ trong nước, theo Kelly Goughary – nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại Gro Intelligence. Bà cho hay các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thâm hụt sẽ là những nước đang phải chịu lạm phát giá lương thực trong nước như Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ, Syria và một số nước châu Phi.

“Thị trường xuất khẩu gạo toàn cầu vốn thường bị thắt chặt hơn so với các loại ngũ cốc chính khác… đã bị ảnh hưởng bởi lệnh hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ”, Hart của Fitch Solutions nói. Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo tấm vào tháng 9 năm ngoái, một động thái mà Hart cho là “yếu tố chính thúc đẩy giá gạo tăng”.

Tình trạng thiếu hụt sẽ sớm được giải quyết?

Fitch dự đoán thị trường gạo toàn cầu sẽ trở lại trạng thái gần như cân bằng vào giai đoạn 2023-2024.

Điều này có thể dẫn đến việc giá gạo kỳ hạn giảm, xuống dưới mức năm 2022 nhưng vẫn hơn hơn 1/3 so với giá trung bình giai đoạn trước Covid (2015-2019).

“Chúng tôi tin rằng thị trường gạo sẽ thặng dư trở lại vào năm 2024-2025 và sau đó tiếp tục nới lỏng trong trung hạn”. Fitch dự đoán giá gạo có thể giảm gần 10% xuống còn 15,5 USD/cwt vào năm 2024.

“Sản lượng gạo toàn cầu sẽ phục hồi mạnh vào giai đoạn 2023-2024, kỳ vọng tổng sản lượng sẽ tăng 2,5% so với cùng kỳ”, báo cáo của Fitch dự báo, coi Ấn Độ là “động lực chính” trong 5 năm tới.

Tuy nhiên, sản xuất lúa gạo vẫn phụ thuộc vào thời tiết.

Cục khí tượng Ấn Độ dự báo nước này sẽ nhận được lượng mưa gió mùa “bình thường” nhưng dự báo về các đợt nắng nóng trong quý II và III năm 2023 có thể gây ra mối đe dọa với vụ thu hoạch lúa mì của nước này.

Các quốc gia khác cũng ở trong tình trạng tương tự.

Trung Quốc đang trải qua đợt hạn hán mức cao nhất tại các vùng trồng lúa nước. Pháp, Đức và Anh cũng hứng chịu đợt hạn hán cao nhất trong 20 năm qua.

Nguồn: CNBC