Vì sao Thủ tướng muốn bỏ nhiệt điện than ở Bạc Liêu?

Tại buổi làm việc với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng lãnh đạo một số Bộ, ngành Trung ương ngày 20/9 vừa qua, lãnh đạo chủ chốt của tỉnh Bạc Liêu đã có đề nghị Thủ tướng chấp thuận rút Dự án Nhiệt điện Cái Cùng trên địa bàn tỉnh ra khỏi Quy hoạch Tổng sơ đồ điện VII.

Lãnh đạo tỉnh Bạc Liêu cho rằng, Dự án Nhiệt điện Cái Cùng là nhà máy nhiệt điện than, có thể gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến định hướng phát triển mạnh nuôi trồng thủy sản của tỉnh.

Trước đề nghị này của lãnh đạo tỉnh Bạc Liêu, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý về mặt chủ trương và giao cho Bộ Công Thương nghiên cứu, có giải pháp thay thế dự án khác để bổ sung vào Quy hoạch Tổng sơ đồ điện VII. Trong đó, Thủ tướng lưu ý đến việc phát triển các nhà máy điện gió trên địa bàn Bạc Liêu vì tỉnh này giàu tài nguyên gió.

Bày tỏ sự ủng hộ đề xuất của lãnh đạo tỉnh Bạc Liêu và quyết định của Thủ tướng Chính phủ, mới đây, Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam (VSEA) và Liên minh Phòng chống bệnh không lây nhiễm Việt Nam (NCDs-VN) đã có ý kiến cho rằng, bỏ nhiệt điện than thay bằng điện gió là quyết định mang tính đột phá, hợp thời đại, thể hiện sự chủ động của Chính phủ cũng như tỉnh Bạc Liêu trong việc lựa chọn mô hình phát triển sạch, bền vững theo hướng ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ và phát huy lợi thế của địa phương.

“Với việc ưu tiên phát triển điện gió không chọn nhiệt điện than, Bạc Liêu trở thành địa phương đi tiên phong thực hiện chuyển đổi từ “kinh tế Nâu” sang “kinh tế Xanh”. Ngăn chặn kịp thời nguy cơ gia tăng bệnh không lây nhiễm do ô nhiễm khí thải từ nhiệt điện than. Quyết định của tỉnh Bạc Liêu đã kịp thời đưa ra lời giải cho bài toán giảm sự phụ thuộc vào nhiệt điện than ở Việt Nam”, đại diện VSEA cho biết.

Theo Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia mới điều chỉnh gần đây (Quy hoạch điện VII điều chỉnh), ĐBSCL sẽ trở thành khu vực có công suất nhiệt điện than lớn nhất cả nước vào năm 2030 (dự kiến vào khoảng 18.000 MW) với 14 nhà máy tại các tỉnh Bạc Liêu, Hậu Giang, Long An, Sóc Trăng, Tiền Giang và Trà Vinh.

Trong khi đó, nhiệt điện than là loại hình sản xuất điện cần sử dụng một lượng nước rất lớn (1MWh cần 4.163 lít nước), trong đó 95% lượng nước dùng để làm mát. Theo kết quả nghiên cứu của VSEA ở các nhà máy nhiệt điện tại Quảng Ninh, Hải Phòng, nước thải từ hệ thống làm mát của nhà máy nhiệt điện than thường có nhiệt độ cao hơn so với nước đầu vào từ 7,5 - 9,3 độ C làm nhiều loài thủy sản suy giảm, không thể sinh trưởng và phát triển.

Vì thế, nếu tất cả các nhà máy nhiệt điện than trong quy hoạch được xây dựng và vận hành tại ĐBSCL, mỗi ngày sẽ thải ra khoảng 70 triệu mét khối nước nóng lên tới 400 độ C. Đây sẽ là rủi ro lớn đối với hệ sinh thái dưới nước và nguồn lợi thủy sản của ĐBSCL, trong khi nước là văn hóa, kinh tế và là nguồn sống của 20 triệu người dân nơi đây.

Báo cáo của Quỹ Carbon toàn cầu năm 2015 đưa ra nhận định, đốt than là nguồn phát thải khí CO2 lớn nhất, gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu. Nghiên cứu mới nhất về ảnh hưởng của khí thải từ nhà máy nhiệt điện than tới sức khỏe cộng đồng, được các nhà khoa học Đại học Harvard công bố tại một hội thảo khoa học năm 2015 cũng cho thấy, số người chết yểu do nhiệt điện than ở Việt Nam trong những năm qua vào khoảng 4.300 người/năm.

Đánh giá về chủ trương phát triển năng lượng xanh tại ĐBSCL, bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) - đơn vị điều phối VSEA nhận định rằng, ĐBSCL có tiềm năng năng lượng tái tạo dồi dào, nhất là năng lượng gió, mặt trời và sinh khối.

Với những tiến bộ và tốc độ phát triển công nghệ năng lượng tái tạo cũng như xu thế giảm giá mạnh như hiện nay, ĐBSCL có nhiều cơ hội để sản xuất điện từ năng lượng tái tạo thay thế các nhà máy nhiệt điện đốt than, thúc đẩy kinh tế Xanh như Bạc Liêu đã lựa chọn.

“Nếu tất cả các tỉnh ĐBSCL đều lựa chọn như Bạc Liêu và nói không với nhiệt điện than để thay vào đó là các cơ sở sản xuất điện từ năng lượng gió, mặt trời và sinh khối, ước mơ phát triển “kinh tế Xanh” cho ĐBSCL sẽ trở thành hiện thực, góp phần ngăn chặn hữu hiệu gánh nặng bệnh không lây nhiễm hiện đang là nguy cơ hàng đầu gây tử vong và gia tăng chi phí khám chữa bệnh ở nước ta”, bà Khanh cho biết.

Thời gian qua, ĐBSCL là 1 trong 3 đồng bằng trên thế giới chịu tác động nghiêm trọng bởi biến đối khí hậu. Chính quyền và người dân vùng ĐBSCL đã phải gồng mình chống chọi với hạn hán, và xâm nhập mặn.

Nếu tiếp tục phát triển nhiệt điện than tại ĐBSCL sẽ làm gia tăng áp lực đối với việc thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu, gây ra ô nhiễm không khí và ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng.

Chính vì vậy, các tỉnh ĐBSCL cần dành ưu tiên cho phát triển điện từ nguồn năng lượng tái tạo. Thay nhiệt điện than bằng các nhà máy điện khai thác nguồn năng lượng tự nhiên sẵn có sẽ đảm bảo tốt hơn về sức khỏe cộng đồng, đẩy mạnh phát triển nền kinh tế và đời sống xanh cho người dân ĐBSCL./.