NHNN hoán đổi ngoại tệ quy mô lớn tạo thêm vốn cho NHTM

Chỉ sau gần một tháng NHNN mở rộng biên độ giao dịch từ + 3% lên + 5%, các ngân hàng thương mại đã phải niêm yết tỷ giá mua vào lẫn bán ra ở mức tỷ giá trần. Các doanh nghiệp rất khó khăn để mua được ngoại tệ và có nhiều doanh nghiệp phải mua với mức tỷ giá cao hơn mức trần do NHNN qui định.

Tiền gửi ngoại tệ tăng 3,35% là hiện tượng không bình thường

Qua phân tích, đánh giá một cách toàn diện, ông Bình - đại diện NHNN cho rằng những diễn biến gần đây trên thị trường ngoại hối trong nước có nguyên nhân chủ yếu về yếu tố tâm lý và khách quan. Cụ thể:

Về yếu tố tâm lý, doanh nghiệp và người dân đều nhận thức sâu sắc rằng năm 2009 nền kinh tế nước ta vẫn tiếp tục phải đương đầu với những khó khăn, thách thức của cuộc khủng hoảng kinh tế, tài chính toàn cầu.

Xuất khẩu, đầu tư nước ngoài cả trực tiếp lẫn gián tiếp, kiều hối, du lịch, khả năng vay vốn nước ngoài… hay nói một cách khác các nguồn cung ngoại tệ cho nền kinh tế đều giảm sút và thậm chí một số lĩnh vực còn giảm sút rất mạnh.

Từ suy nghĩ đó đã tạo ra tâm lý lo ngại sự mất giá mạnh của VND dẫn đến găm giữ ngoại tệ. Các doanh nghiệp xuất khẩu hay các doanh nghiệp có nguồn thu bằng ngoại tệ thì găm giữ trên tài khoản hoặc chỉ bán nhỏ giọt cho thị trường.

Các doanh nghiệp nhập khẩu thì vội vã bằng mọi cách và bằng mọi giá đi mua ngoại tệ. Một bộ phận người dân cũng chuyển từ tiền gửi nội tệ sang tiền gửi ngoại tệ.

Theo số liệu thống kê của NHNN, số dư tiền gửi ngoại tệ của các tổ chức kinh tế tăng liên tục trong suốt 4 tháng đầu năm 2009. Tiền gửi ngoại tệ của cả nền kinh tế tăng 3,35%. Đây là hiện tượng không bình thường.

Hàng năm, số dư tiền gửi của tổ chức kinh tế lên xuống khá mạnh theo chu kỳ xuất, nhập khẩu, tạo ra sự lưu thông của nguồn ngoại tệ nhằm tự điều tiết cung-cầu ngoại tệ trên thị trường. Bốn tháng đầu năm nay số ngoại tệ này hầu như đóng băng.

Ngoài ra, hoạt động đầu cơ trên thị trường chợ đen cũng thừa cơ trỗi dậy. Nắm được tâm lý của doanh nghiệp và người dân, giới đầu cơ chủ động đưa ra các tin đồn thất thiệt, thậm chí còn tự tạo ra các đợt sóng trên thị trường ngoại tệ để mua bán kiếm lời với thủ đoạn ngày càng tinh vi.

Bên cạnh đó, cũng còn phải kể đến một hiện tượng rất phổ biến là hiện nay nhiều doanh nghiệp và người dân có nguồn thu ngoại tệ, thay vì trước đây để phục vụ cho sản xuất kinh doanh trong nước của mình họ bán ngoại tệ cho hệ thống NHTM lấy VND thì nay dùng ngoại tệ để thế chấp vay VND.

Theo tính toán gửi ngoại tệ tại ngân hàng để lấy lãi suất 2% đến 3%, vay VND sau hỗ trợ phải trả từ 5% đến 6%, như vậy thực tế phải trả lãi vốn vay ngân hàng ở mức 2%- 3%. Do vậy, theo tính toán của họ đi vay ngân hàng không những không phải trả lãi mà còn được hưởng lãi.

"Hiện đang tồn tại những nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến tình trạng găm giữ, tích trữ ngoại tệ của doanh nghiệp và dân cư; nhu cầu mua ngoại tệ tăng đột biến trong khi nhu cầu vay ngoại tệ lại giảm sút. Hệ thống ngân hàng “thừa” ngoại tệ để cho vay, thiếu ngoại tệ để bán, thị trường ngoại hối căng thẳng, có rất ít giao dịch và nếu có đều giao dịch trên mức tỷ giá trần do NHNN qui định." - ông Bình cho biết.

“Hiện NHNN đang tiến hành hoán đổi ngoại tệ trên quy mô lớn với các NHTM vừa nhằm tạo thêm nguồn vốn VND để các NHTM cấp tín dụng cho nền kinh tế theo các chương trình hỗ trợ của Chính phủ, vừa giải quyết bài toán “thừa” ngoại tệ để cho vay của các NHTM, đồng thời NHNN trước mắt có thêm nguồn ngoại tệ để bán can thiệp mạnh mẽ hơn, tạo thanh khoản và kích hoạt trở lại hoạt động bình thường của thị trường ngoại hối.”

Trong hệ thống ngân hàng, NHNN cũng có nhiều biện pháp nghiệp vụ kể cả tiến hành thanh tra tại chỗ hoạt động mua bán ngoại tệ của các NHTM, xử lý nghiêm khắc các hành vi cố tình mua bán ngoại tệ vượt trần qui định.

Ông Bình khẳng định với 3 giải pháp trên sự mất cân đối giữa lãi suất VND và USD cũng như hiện tượng găm giữ và tích trữ ngoại tệ sẽ dần được khắc phục. Thanh khoản của thị trường sẽ được cải thiện và thị trường ngoại hối sẽ trở lại hoạt động bình thường. "Tuy nhiên, như tôi đã nói ở phần trên “liệu pháp tốt” phải gắn liền với “ý thức chữa bệnh của bệnh nhân”.

 V.Minh (lược ghi)