Kiểm toán ở đâu trước khả năng giấu lãi, chuyển lỗ của doanh nghiệp?

Năm 2009, với trường hợp của GMD, lợi nhuận sau thuế của cổ đông công ty mẹ năm 2008 đã được điều chỉnh thay đổi từ lỗ 166,984 tỷ đồng sang lãi 31,807 tỷ đồng, do năm 2009, Công ty mới hợp nhất kết quả kinh doanh của CTCP Gemadept Vũng Tàu.

Trường hợp của CTCP Sonadezi Long Thành, quỹ lợi nhuận sau thuế thời điểm cuối năm 2008 cũng được điều chỉnh tăng từ 55,115 tỷ đồng theo BCTC đã kiểm toán cũ sang 262,673 tỷ đồng, do Công ty thực hiện tạm phân bổ chi phí đầu tư kết cấu hạ tầng Khu công nghiệp Long Thành.

Với trường hợp của SZL, việc thay đổi chính sách hạch toán, ghi nhận doanh thu, chi phí… tạm thời có thể chấp nhận được, do có thể coi là việc phát sinh sau ngày lập BCTC.

Tuy nhiên, với trường hợp của GMD, một số ý kiến cho rằng, việc điều chỉnh hồi tố như trên đã gây ảnh hưởng trọng yếu đến KQKD năm 2008, nhưng lại không được đề cập hoặc lượng hóa trong Báo cáo kiểm toán năm 2008 của GMD. Đây là điều là khó chấp nhận được.

Cụ thể, trong Thuyết minh BCTC kiểm toán năm 2008 của Gemadept, các công ty con chưa hợp nhất BCTC là: CTCP Cảng Quốc tế Gemadept Nhơn Hội, Công ty TNHH MTV Tiếp vận Gemadept, CTCP Gemadept Vũng Tàu, CTCP Tiếp vận và Cảng Quốc tế Hoa Sen Gemadept và CTCP Đầu tư xây dựng và phát triển hạ tầng Gemadept. Trong đó, tính đến thời điểm này, yếu tố gây thay đổi lớn, mang tính ảnh hưởng trọng yếu đến KQKD năm 2008 của GMD chính là Gemadept Vũng Tàu.

Theo giải thích của GMD, tại thời điểm lập BCTC năm, Gemadept Vũng Tàu chưa có BCTC năm do mới đi vào hoạt động và một số khoản mục phải chờ hướng dẫn của cơ quan chức năng.

Giải thích này, xét dưới góc độ quyền lợi của doanh nghiệp thì không bị ảnh hưởng, nhưng dưới góc độ quyền lợi của NĐT, những người chịu ảnh hưởng khá nhiều bởi thông tin công bố về KQKD của doanh nghiệp thì lại phải chịu thiệt hại rất lớn.

Theo phản ánh của một số NĐT, chính vì quá tin tưởng Báo cáo kiểm toán của DN, lại không được tiếp xúc đầy đủ hoạt động các công ty con của GMD nên họ đã phải chịu nhiều thiệt thòi.

Một số NĐT phản ánh thái độ không mấy hài lòng sau khi GMD thông báo điều chỉnh lợi nhuận năm 2008. Theo họ, cổ đông chính là những người trả tiền cho kiểm toán, nhưng kiểm toán đã không làm hết trách nhiệm của mình, khiến họ không tiếp cận đầy đủ và chính xác tình hình tài chính DN lúc đó.

Quay trở lại với một trường hợp cũng khá điển hình về vấn đề này (nhưng ở khía cạnh tích cực hơn) là Báo cáo kiểm toán của VCG năm 2008 do Công ty TNHH Định giá và Kiểm toán Việt Nam (AVA) thực hiện. Với từng điểm ngoại trừ trong BCTC năm 2008 của VCG, AVA đều có lượng hóa chi tiết và giải thích về những tác động của các điểm ngoại trừ (nếu có) đến từng khoản mục trong BCTC của VCG. Đây chính là điểm khác biệt giữa 2 BCTC được lập bởi 2 công ty kiểm toán khác nhau.

Không ít NĐT đặt câu hỏi: trách nhiệm của kiểm toán trong trường hợp của GMD đến đâu, và những NĐT đã chấp nhận bán giá thấp (do quá tin tưởng Báo cáo kiểm toán) liệu có được đền bù thiệt hại nếu họ kiện lại chính công ty kiểm toán?

Ghi theo ĐTCK