Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Chưa cho nước ngoài tham gia vào ngành xăng dầu

Sáng nay Bộ trưởng Bộ Công thương - Vũ Huy Hoàng đang trả lời chất vấn của Đại biểu Quốc hội.

Trả lời câu hỏi của Đại biểu Quốc hội về xóa bỏ sự độc quyền của ngành xăng dầu và điện trong thời gian qua và trách nhiệm của Bộ trong vấn đề này và giải pháp rút ngắn lộ trình, khắc phục tình trạng độc quyền hiện nay? Bộ trưởng cho biết:

Ngành điện và ngành xăng dầu là lĩnh vực hết sức quan trọng, có liên quan năng lượng quốc gia. Hiện nay, chúng ta có Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN là đơn duy nhất trong chuyển tải và phân phối điện, còn phát điện ngoài EVN còn có các đơn vị khác: Sông Đà, TKV, PVN... Đối với ngành điện Việt Nam luôn phải xử lý các vấn đề đứng trước yêu cầu phụ tải – mỗi năm tăng trưởng 15%/năm – đáp ứng nhu cầu hết sức quan trọng.

Tuy nhiên, nếu kéo dài như hiện nay, dẫn đến thị trường điện kém cạnh tranh lành mạnh; động lực phát triển ngành điện sẽ bị hạn chế; ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng.

Chính vì vậy Chính phủ đã ban hành lộ trình tiến tới xóa bỏ độc quyền doanh nghiệp. Theo lộ trình này, đối với ngành điện 2012 sẽ tiến hành phát điện cạnh tranh. Sau thời gian thí điểm từ ngày 01/07/2012 thị trường phát điện cạnh tranh sẽ vận hành. Các doanh nghiệp được tự do chào giá đối với Trung tâm điều độ điện lực quốc gia, căn cứ vào giá chào Trung tâm điều độ sẽ lựa chọn.

Đến 2014, tiến hành thực hiện thị trường bán buôn điện cạnh tranh – đi với thị trường phát điện cạnh tranh. Đến 2022 thực hiện thị trường bán lẻ cạnh tranh.

Như vậy thị trường này kéo dài tương đối dài, từ năm 2014 – 2022. Lý do vì (i) thị trường điện đối với Việt Nam là hết sức mới mẽ - nhiều vấn đề phức tạp cần có thời gian vừa làm vừa hoàn chỉnh; (ii) điện là hàng hóa đặc biệt, liên quan đến toàn bộ đời sống xã hội, vì vậy bất kỳ biến động nào sẽ ảnh hưởng đến đời sống người dân, ảnh hưởng đến sản xuất. Vì vậy chúng ta phải có bước đi thận trọng.

Đối với ngành xăng dầu, trước đây hầu như chúng ta chỉ có Petrolimex, xăng dầu Dầu Khí, Xăng dầu Quân đội. Trong thời gian vừa qua Việt Nam cũng thực hiện thị trường đối với phân phối xăng dầu.

Thực hiện nghị định 84 Chính phủ chúng ta đã có 12 đầu mối nhập khẩu xăng dầu và phân phối xăng dầu bao gồm cả tư nhân, về cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu xăng dầu cho nhu cầu sản xuất và đời sống trong nước.

Tính độc quyền trong ngành xăng dầu và ngành điện cũng có tính lịch sử của nó. Trước đây, tất cả các yêu cầu xăng dầu do Tổng công ty xăng dầu đảm nhận, đến nay chúng ta cho phép doanh nghiệp đầu mối khác. Nhưng do vai trò của Tổng công ty xăng dầu và hệ thống phân phối hình thành nhiều năm nay, nên thị phần phân phối của Petrolimex chiếm khoảng 60% - là lực lượng chủ lực trong đáp ứng nhu cầu xăng dầu cả nước. Nếu không có tập đoàn/tổng công ty nhà nước vì lợi ích đất nước, chịu lỗ, theo yêu cầu Chính phủ trước yêu cầu của đời sống nhân dân họ vẫn duy trì mạng lưới xăng dầu.

Thực hiện Nghị định 84, hiện nay việc đa dang hóa các hình thức phân phối xăng dầu, thành phần tham gia vào ngành xăng dầu bước đầu thực hiện. Tôi tin rằng nếu chúng ta kiên trì thực hiện Nghị Định 84, thị trường xăng dầu được vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Riêng xăng dầu chúng ta chưa cho nước ngoài tham gia vào.

Trách nhiệm của Bộ trong việc để cho tình trạng độc quyền kéo dài? Bộ trưởng đã nhận một phần trách nhiệm về phần này. Bởi trong quá trình vừa qua, sự tham mưu với Chính phủ, sự đôn đốc, sự kiểm tra để phát hiện tình hình mới qua đó kiến nghị Chính phủ, Trung ương để thúc đẩy nhanh quá trình tránh độc quyền doanh nghiệp, chúng tôi chưa làm hết trách nhiệm, nên chúng tôi xin nhận trách nhiệm.

Trong thời gian tới, với sự chỉ đạo của Chính phủ ,Trương ương, Quốc hội, đặc biệt trong quá trình tái cơ cấu đổi mới mô hình tăng trưởng, chúng tôi sẽ phối hợp các Bộ ngành để có tham mưu phù hợp hơn.

Trước mắt chúng tôi đã kiến nghị Chính phủ và được cho phép tách khâu truyền tải khỏi khâu phân phối; thành lập 3 tổng công ty phát điện độc lập – tiền đề phát điện cạnh tranh.

Liệu có sự tác động của nhóm lợi ích đến độc quyền ngành xăng dầu hay không? Bộ trưởng cho rằng không có cơ sở để kết luận có sự tác động của nhóm lợi ích trong ngành xăng dầu.