Nguy cơ “cục nợ xấu” từ vàng

Trong khi đó, giá vàng trong nước vẫn lệch pha rất lớn so với thế giới và các NHTM đang huy động vàng để “đắp chiếu” trong kho.

Sức hấp dẫn vàng

Chỉ còn gần 2 tháng nữa đến thời hạn 25-11-2012 các NHTM phải chấm dứt việc huy động vàng dưới dạng chứng chỉ ngắn hạn, chi trả vàng theo yêu cầu của khách hàng. Hiện tại một số NHTM như Eximbank, VietABank đã thu hẹp kỳ hạn huy động xuống còn 1-2 tháng với lãi suất thấp, nhưng cũng có NH nâng lãi suất huy động vàng để thu hút khách hàng gửi vàng.

Đến nay, chưa có thống kê chính thức các NHTM đã huy động trong dân bao nhiêu vàng, nhưng theo tìm hiểu của ĐTTC, tính đến tháng 5-2012, các NHTM trên địa bàn TPHCM huy động được 2,3 triệu lượng vàng, tương đương 103.000 tỷ đồng, trong đó có NH đạt 1,3 triệu lượng.

Theo trưởng phòng ngoại hối một NHTMCP, từ tháng 5 đến nay chắc chắn số dư huy động vàng ở các NHTM có biến động.

Bởi có những đợt sốt nóng, giá vàng vượt lên mốc trên 47,4 triệu đồng/lượng, nhiều người dân đã rút vàng bán ra để chốt lời. Bên cạnh đó, số người mua vàng vào cũng không ít. Như tại NHTM của ông, nhiều khách hàng chuyển phân nửa số tiền gửi tiết kiệm sang vàng, thậm chí có trường hợp chuyển toàn bộ tiền đồng sang vàng.

Có ý kiến cho rằng, với chênh lệch giá vàng trong và ngoài nước 2-3 triệu đồng/lượng chẳng ai dại gì mua vàng. Nhưng thực tế vẫn có người chọn lựa đầu tư vàng thời điểm này. Thử tính toán, so với chênh lệch lãi suất tiết kiệm VNĐ với USD, lãi suất VNĐ vẫn hấp dẫn hơn với chênh lệch 7%. Hơn nữa, tỷ giá được dự báo sẽ ổn định trong suốt năm 2012 khi nguồn dự trữ ngoại hối của Việt Nam đang dồi dào.

Nhưng với vàng, dù lãi suất chứng chỉ vàng ngắn hạn hiện nay rất thấp, song giá vàng vẫn theo xu hướng tăng, tính từ đầu năm đến nay đã tăng trên 13%, cao hơn lãi suất mà người gửi VNĐ nhận được trong 9 tháng là 8-9%/năm nếu gửi kỳ hạn trên 1 năm và 6,75% nếu gửi kỳ hạn dưới 1 năm. Chưa kể, với dấu hiệu lạm phát tăng trở lại, từ tháng 9 nhiều khách hàng đã bắt đầu chọn vàng là một trong những kênh trú ẩn tránh lạm phát.

Có nên gia hạn?

Thông tư 12 của NHNN trước đây yêu cầu các NHTM phải xây dựng lộ trình, phương án để chấm dứt việc huy động vàng vào ngày 25-11-2012, gửi NHNN để giám sát thực hiện. Đối với các NHTM đã chuyển đổi vàng thành tiền theo Thông tư số 32 của NHNN, đến ngày 6-10 phải tất toán số vàng đã chuyển đổi thành tiền và đóng tài khoản vàng ở nước ngoài theo thông báo của NHNN.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, thời điểm này khó có thể chấm dứt huy động vàng, bởi một số NHTM vẫn chưa tất toán được dư nợ vàng. Ngay như trên địa bàn TPHCM - thị trường vàng lớn nhất nước - tổng dư nợ cho vay vàng vẫn còn hơn hàng trăm lượng chưa thể thu hồi. Báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm qua soát xét của một NHTMCP lớn cho thấy các khoản phải thu bằng vàng (thực chất là dư nợ cho vay vàng) đến ngày 30-6 lên tới 559.297 lượng.

Thực tế, khách hàng vay vốn bằng vàng chủ yếu để đầu tư và kinh doanh bất động sản, đó là chưa kể đến dư nợ vay vốn vàng để sản xuất kinh doanh, cho vay chế tác nữ trang. Những năm trước đây, khi giá vàng ở mức thấp, không ít khách hàng vay vốn bằng vàng kỳ hạn dài nhằm hưởng lãi suất thấp, bán lấy tiền đồng để đầu tư, sản xuất kinh doanh.

Nhưng khi giá vàng biến động theo hướng tăng cao, cộng với điều kiện kinh tế khó khăn, các khách hàng vay nợ bằng vàng chưa thể trả dứt điểm những khoản nợ từ những năm trước đây. Một số NHTM đã linh động thỏa thuận với khách hàng chuyển dư nợ vàng sang tiền đồng nhằm tránh rủi ro về giá vàng còn có thể biến động tăng tiếp. Tuy nhiên, số này không nhiều và ngay cả khi hoán đổi sang tiền đồng, nhiều người vay vàng vẫn bị khó trả được nợ khi giá vàng vẫn ở mức cao.

Theo nhiều chuyên gia, nếu NHNN chưa ban hành kịp đề án huy động vàng trong dân qua các NHTM, thì nên gia hạn tiếp cho NH huy động vàng để giải quyết thanh khoản. Tuy nhiên, có thể xem xét từng trường hợp thanh khoản của từng NH để đưa ra mức huy động vàng.

Bên cạnh đó, NHNN cũng nên đẩy nhanh kế hoạch huy động vàng trong dân, tránh lãng phí nguồn lực vàng trong dân tương đối lớn, dự đoán khoảng 300-500 tấn vàng (tương đương 18-30 tỷ USD).

Bên cạnh đó, để huy động vàng trong dân đòi hỏi NHNN phải có chính sách tiền tệ ổn định, cũng như quản lý thị trường vàng chặt chẽ, tránh tình trạng nay mở mai cấm. Và việc huy động vàng trong dân sẽ không quá khó nếu tạo được lòng tin của người dân rằng sẽ bảo toàn giá trị tài sản bằng vàng cho họ.

Theo Thanh Như

SGĐTTC