6 năm tăng trưởng thần tốc: Uber được định giá 68 tỷ USD và chính sách thu hút nhân tài không giống ai

Nhưng dự án “khởi nghiệp” 6 năm tuổi Uber - với giá trị ước tính là 68 tỉ đô – không dựa vào những phúc lợi đó để thu hút nhân viên. Trong thực tế, trái ngược với tiếng xấu thời gian làm việc dài và sự hạn chế trong cân bằng công việc - cuộc sống, Uber đã lôi kéo một số trí tuệ lỗi lạc nhất trong công nghệ rời bỏ Google, Facebook và Twitter.

Nhịp độ làm việc có thể là kinh khủng, các nhân viên thừa nhận, nhưng Uber đưa ra những cơ hội độc nhất vô nhị: tăng trưởng “tốc độ tên lửa”, khả năng giải quyết các vấn đề của thế giới thật và một nền văn hóa giúp họ tự do thử nghiệm các giải pháp triệt để trong một lĩnh vực phát triển nhanh và mạnh.

“Tôi thích dùng phép so sánh với kim cương, thứ bị đè nén trong nhiệt và áp suất qua hàng nghìn năm”, Giám đốc Công nghệ gốc việt của Uber Thuận Phạm trả lời phỏng vấn CNN “những gì có thể tồn tại và phát triển trong hoàn cảnh đó sẽ trở thành kim cương”.

Hiện nay Uber có 10 nghìn nhân viên toàn thời gian (ngoài lái xe) và hoạt động ở 500 thành phố ở 70 quốc gia.

“Nếu ai có ý định ra đi, họ sẽ đi trong năm đầu tiên vì họ không quen hoặc không nghĩ là nhịp độ sẽ nhanh như thế”, Neal Narayani, trưởng bộ phận phân tích con người của Uber cho biết.

Bàn lễ tân ở trụ sở San Francisco

Một trong những người ra đi trong 12 tháng đầu tiên là Melanie Curtain, người từng làm việc ở văn phòng Uber Washington với chức vụ Trưởng phòng cộng đồng vào năm 2013.

Bà so sánh văn hóa công ty với hình ảnh vịt bơi trong ao: nhìn từ trên thì có vẻ bình thản nhưng dưới nước thì đang làm việc không ngừng.

“Không có gì là bất thường nếu đăng nhập và thấy có người làm việc sau nửa đêm và vào cuối tuần”. “Điều này không phải là ép buộc, đơn giản là nó như thế. Tôi có biết tôi đang dấn thân vào điều gì, nhưng nó không hợp với tôi”.

Trụ sở chính ở San Francisco

Thế mà Uber vẫn không theo kịp số lượng đơn xin việc. Công ty này đạt 4,2 điểm trên trang web đánh giá việc làm Glassdoor, so với điểm số trung bình 3,3 (tuy nhiên lái xe chỉ đánh giá Uber ở mức 2,9). Các công ty công nghệ nói chung vẫn giữ được mức đánh giá cao trên trang web này: Facebook đạt 4,5 và Google là 4,4.

Tàu tên lửa

Khi CEO Travis Kalanick ra mắt Uber vào tháng 3 năm 2009, công ty đã từng phải đối diện với một “learning curve” (quá trình học tập). Các thách thức từ việc giải quyết vấn đề quy định của địa phương hay tuyển dụng những lái xe đáng tin cậy cho đến xây dựng một hệ thống người dùng trung thành và mở rộng quy mô với tốc độ thiên văn.

Giới phê bình cũng đặt câu hỏi về đạo đức kinh doanh của Uber. Nhân viên công ty này được cho là đã giả làm khách hàng của Lyft (một ứng dụng đặt xe tương tự Uber) để hủy chuyến xe và mua chuộc tài xế. Mới đây, có một vụ kiện về việc nhân viên Uber đã lạm dụng ứng dụng để theo dõi các chính trị gia và người nổi tiếng.

Travis Kalanick, đồng sáng lập kiêm CEO Uber

Nhưng mức độ phổ biến của Uber vẫn ngày càng tăng. Mặc dù đi lên từ mô hình DYI (tự làm), công ty vẫn giữ được văn hóa và nhịp độ như thuở ban đầu.

Ví dụ không lâu sau khi chánh văn phòng của Giám đốc kinh doanh Emil Michael, Andi Pimentel gia nhập Uber, CEO Kalanick đã tìm gặp bà vì biết bà đến từ thành phố Mexico, với mong muốn bà sẽ giúp đỡ mình ra mắt Uber ở đây.

Cùng với 4 đồng nghiệp, Pimentel đặt vé máy bay 1 chiều đến thành phố Mexico. Nhóm đã giải thích với từng người lái xe về cách hoạt động của Uber, tuyển dụng nhân viên và dịch ứng dụng sang tiếng Tây Ban Nha. Thành phố này nhanh chóng trở thành thị trường Mỹ La tinh đầu tiên của công ty.

“Giờ chúng tôi ‘sành điệu’ hơn rồi, nhưng chính những điều nhỏ nhặt như thế đã thu hút con người đến với Uber” bà Pimentelnói. “Ông nội tôi là người không biết lái xe, giờ chủ nhật nào ông cũng dùng Uber để đến siêu thị thành phố. Những gì bạn làm có ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của mọi người”.

Ứng dụng Uber trên điện thoại

Khi Giám đốc Công nghệ của Uber Thuận Phạm gia nhập từ công ty quản lý điện toán đám mây VMwaretrong 2013, ông chỉ có một nhiệm vụ: Thiết kế lại mã nguồn ứng dụng để xử lý được mức tăng trưởng tột bậc. Bởi vì lúc đầu ứng dụng này được thiết kế bở những kỹ sư chỉ có vài năm kinh nghiệm, nền tảng này không thích hợp để mở rộng quy mô một cách nhanh chóng.

“Thứ mà Uber có ngoài nhịp độ và tốc độ làm việc hay công nghệ vượt bậc chính là quỹ thời gian eo hẹp – điều đó đã ép chúng tôi phải học hỏi nhanh và thực hiện ở mức rất cao”. “Một năm ở đây còn hơn mấy năm ở những nơi khác”.

Khi công ty phát triển, CEO Kalanick tham gia vào hầu hết các bộ phận nhưng cũng trao quyền quyết định cho những ai mà ông tin tưởng.

“Travis bắt mọi người làm việc cật lực và đặt ra kỳ vọng không tưởng”, Ông Phạm nói. “Nhưng khi ông ấy thấy cá nhân và cả nhóm làm được ông ấy sẽ rút lui. Đó là cách duy nhất giúp một công ty phát triển nhanh như thế này”.

Cân bằng công việc và cuộc sống

Vào lúc mới đầu, nhân sự công ty đều chưa kết hôn hay có con, cho phép họ dành nhiều thời gian cho công việc. Nhưng khi công ty phát triển, điều đó đã thay đổi.

Giám đốc công nghệ Phạm phải mất 5 tiếng để đi từ San Jose đến chỗ làm – luôn cố gắng về nhà trước 9 giờ tối để gặp con gái trước giờ đi ngủ.

“Thỉnh thoảng tôi lại lên mạng sau đó”, ông nói, giải thích rằng gia đình mình không thể chuyển nhà vì vợ ông làm việc ở San Jose. “Sáng tôi đưa con gái đi học và chiều thì vợ tôi lo công việc”.

Góc thư giãn nói chuyện của nhân viên ở trụ sở chính

Janelle Sallenave, trưởng bộ phận hỗ trợ khu vực Bắc Mỹ, cho biết giai đoạn khó khăn nhất của mình là vào mùa thu năm trước, không lâu sau khi ứng dụng cho người gọi xe ra mắt lại. Sau khi bà báo cáo sự chậm trễ trong dịch vụ khách hàng lên CEO Kalanick, công ty quyết định quá trình này phải nhanh hơn gấp 50 lần.

“Ông ấy nói hãy giải quyết xong vấn đề này trong tuần tới”, bà nhớ lại “Việc này giống như là thiết kế lại từ đầu, vừa mệt vừa vui. Trong 1 tuần, chúng tôi phải làm được điều mà có thể mất 4, 5 tháng để hoàn thành ở nơi khác”.

Đúng 7 ngày sau, nhóm của Sallenave đã chuyển thắc mắc của khách hàng đến đúng chuyên gia chỉ trong vài phút, dù họ làm ở bộ phận nào.

“Thời gian ở Uber trôi qua nhanh khủng khiếp… công ty này như một con tàu tên lửa vậy”, bà nói, “khi chúng tôi thấy việc gì có thể phát triển nền tảng này, chúng tôi sẽ làm nó”.

Trước khi nhận công việc này, bà từng tâm sự với chồng ảnh hưởng của nó lên cuộc sống gia đình. Giờ bà lỡ bữa tối vài lần trong tháng, nhưng bà cố giữ cân bằng bằng cách tập trung làm việc lúc ở công ty, còn dành thời gian cho gia đình lúc ở nhà.

Một phòng họp ở trụ sở chính Uber

Bà cũng khám phá ra một mặt khác của Uber. “Uber rất ấm áp, thân thiện và tuyệt vời”. Bà nói “Đây không phải là một cái động. Người ngoài nghĩ thế chứ thực ra ở đây ai cũng thông minh và họ khiến tôi muốn trở nên thông minh hơn”.

Tuy vậy nhược điểm lớn nhất của Uber trên trang web Glassdoor vẫn là sự thiếu cân bằng trong công việc và đời tư. Một nhân viên cũ của Uber ở San Francisco (đề nghị giấu tên) nói với CNN rằng nhiều kỹ sư phàn nàn về việc bị vắt kiệt sức – khó có lúc nào gọi là “hết giờ làm” khi mà việc toàn đổ dồn muộn.

Tìm người phù hợp

Uber rất hứng thú với việc tuyển dụng những người đã từng khởi nghiệp, hiện tại công ty có 200 nhân viên như vậy. Trước khi vào công ty, Ed Baker, phó chủ tịch về quản lý tăng trưởng, từng ra mắt 2 trang web hẹn hò, một trang đã được Facebook mua năm 2011 với mức giá không công khai.

“Tôi không có ý định rời Facebook, nhưng tôi bị Uber thu hút bởi vì đây là nơi để người khởi nghiệp được khởi nghiệp”, ông Baker nói. Ông gặp CEO Kalanick vào một buổi trao đổi ý tưởng tại nhà.

“Uber bây giờ có lẽ đang cảm nhận những gì mà Facebook đã cản nhận mấy năm trước đây”, ông nói. “Nó nhỏ và hỗn loạn bởi vì chúng tôi đang phát triển quá nhanh và có quá nhiều việc cần làm. Bạn phải học cách biết thoải mái với sự không chắc chắn”.

Văn phòng làm việc ở San Francisco

Để tìm được ứng viên có nền tảng và tính cách phù hợp, Uber tự xây dựng thuật toán nội bộ cho bộ phận tuyển dụng kết hợp với quá trình tìm hiểu bao quát.

“Tôi thích câu trả lời tự nhiên. Tôi sẽ bỏ đi nếu người ta quá chỉn chu”, Komal Mangtani, giám đốc kỹ thuật, nói.

Phòng ăn ở trụ sở chính

Nhưng Curtain, một nhân viên ban đầu của công ty, người đã bỏ việc sau 1 năm, cho biết Uber khao khát chiến thắng trong mọi lĩnh vực, kể cả tìm kiếm và giữ được nhân tài.

“Nhiều năm trước, một nhân viên bàn về chính sách chăm sóc sức khỏe của Uber”, ông nói “Chúng tôi không muốn mất nhân tài vào tay công ty khác chỉ vì họ có một chế độ chăm sóc sức khỏe tốt hơn”.

“Ấn tượng của tôi là không phải họ muốn giữ nhân viên khỏe mạnh mà là tìm và níu chân được những người giỏi nhất. Tất nhiên là họ muốn đảm bảo là nhân viên được chăm sóc, nhưng họ cũng muốn thắng trong mọi vấn đề”.

Coi như việc của mình

Bất chấp thành công của mình, Uber chưa bao giờ tránh được các vụ tranh cãi. Maya Choksi, trưởng phòng sản phẩm của ứng dụng cho lái xe, đã từng thấy Uber đối mặt với hàng núi vấn đề từ khi vào làm năm 2012.

“Thời điểm khó khăn nhất với tôi liên quan đến những chú ý tiêu cực của truyền thông”. Bà nói “nó không hề phản ánh những gì đang diễn ra ở văn phòng hay những gì mà mọi người đang cố gắng làm. Ý định của chúng tôi có thể bị hiểu sai”.

Gần đây, đã có một sự phản đối kịch liệt trước phản ứng của Uber đối với lệnh cấm nhập cư của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Công ty tắt tính năng tăng giá giờ cao điểm trong thời gian diễn ra một cuộc biểu tình tại sân bay JFK, thành phố New York, một động thái mà theo Uber là để giúp người biểu tình gọi xe về nhà. Nhưng nhiều người dùng lại cho rằng đây là hành động lợi dụng việc taxi đình công và từ khóa #DeleteUber (xóa Uber) bị lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội và người ta cũng xóa ứng dụng này trên điện thoại.

Biểu tình chống lệnh cấm nhập cư của Mỹ ở sân bay JFK, New York

Bà Choksinói nhóm làm việc ở Uber coi những sự cố như thế này cũng là việc của cá nhân mình.

Bà cũng đưa ra 1 ví dụ: Uber từng lên kế hoạch thu người gọi xe một mức phí khi họ để lái xe phải đợi, trong nỗ lực nhằm đảm bảo lái xe được đền bù xứng đáng. Nhưng người dùng không hài lòng với việc này, dẫn theo một loạt những tiêu đề bài báo tiêu cực.

“Những sự việc ấy làm tôi cảm thấy không vui một chút nào” bà nói. “Tôi nhận nhiều cuộc gọi từ người thân hỏi là ‘Uber là thế này thật à?’ và tôi cảm thấy cần phải biện hộ cho chính mình”.

Nhưng bà Choksi cũng như các nhân viên khác của Uber nói rằng cả thất bại trong công chúng và nội bộ đều không bị bỏ qua. “Vì chúng tôi đang giải quyết những vấn đề mà không có ví dụ để làm theo, chúng tôi được khuyến khích thất bại nhanh rồi học hòi và lại tiếp tục khắc phục”.