Bỏ lỡ 'cơ hội vàng' khi TTCK rơi vào khủng hoảng, Warren Buffett đã để lộ những điểm yếu lớn nhất của Berkshire?

Quy mô đáng kinh ngạc của Berkshire 

Được xây dựng từ phần còn lại của một công ty dệt may ở New England, Berkshire là một tập đoàn nắm giữ rất nhiều doanh nghiệp, từ công ty đường sắt BNSF cho đến công ty bảo hiểm ô tô Geico, hãng bánh kem Dairy Queen và nhà cung cấp hàng hóa Oriental Trading. Ngoài ra, tập đoàn này còn có một danh mục đầu tư đáng chú ý với những cái tên nổi tiếng như Apple và Wells Fargo.

Sự đa dạng này đã khiến các nhà dầu tư coi Berkshire như một quỹ tương hỗ. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ đôi khi đã đổ khoản tiền đáng kể vào Berkshire. Một loạt trong số đó đều đến dự cuộc họp thường niên của Berkshire tại Omaha để tìm hiểu nhà đầu tư vĩ đại nhất trong thế hệ này dự định sẽ làm gì với khoản tiền mặt ông nắm giữ.

Từ năm 1965 cho đến cuối năm ngoái, lợi nhuận hàng năm của Berkshire là 20,3%, trong khi S&P 500 chỉ là 10%. Hiện tại, vốn hóa của tập đoàn này là 441 tỷ USD và là công ty duy nhất trong số 6 công ty lớn nhất thuộc S&P 500 không nằm trong lĩnh vực công nghệ. Quy mô của Berkshire chính là những gì Buffett gặt hái được, nhưng đó cũng là một vấn đề. Trong khi Buffett có thể chi một khoản tiền lớn cho một thỏa thuận, ông còn cần thực hiện một thương vụ lớn hay mua một lượng cổ phiếu lớn để tạo sự thay đổi đáng chú ý cho Berkshire. Việc không thực hiện bất kỳ một thương vụ giá trị lớn nào trong thời gian gần đây đã giúp S&P 500 có diễn biến vượt trội hơn so với Berkshire.

Ngay cả khi thị trường rớt giá mạnh vào tháng 3, Buffett vẫn "im hơi lặng tiếng". Điều này đã làm dấy lên những câu hỏi về việc các cổ đông của Berkshire thực sự nhận được điều gì khi đầu tư vào Berkshire. Nếu họ không được hưởng lợi từ những thương vụ đầu tư độc đáo và phức tạp của Buffett như trước đây – như thâu tóm BNSF và đầu tư vào những công ty lớn như Goldman Sachs, thì liệu có phải Berkshire đơn giản đã trở thành một tập đoàn nắm giữ những doanh nghiệp và nhà bán lẻ đã lỗi thời? 

Điều đó không quá bất ngờ nhưng lại lợi thế của Berkshire. Buffett đã nắm giữ khối tiền mặt lớn kỷ lục trị giá 137 tỷ USD tính đến cuối quý I và cho biết ông sẽ duy trì để Berkshire vẫn là một "pháo đài tài chính". Khi S&P 500 giảm mạnh hơn 38% trong năm 2008, cổ phiếu Berkshire chỉ giảm 32%. Tom Russo – giám sát danh mục đầu tư của Gardner Russo & Gardner trong đó có Berkshire, nhận định: "Điều mà Buffett mang đến cho nhà đầu tư là sự đảm bảo rằng một khi tiền đã ở trong tay Berkshire, họ sẽ làm những gì thực sự xứng đáng."

Cách hoạt động của Berkshire đã thay đổi 

Trong khi đó, những ý kiến phê bình Buffett lại nghi ngờ rằng liệu có phải chiến lược của ông đã lỗi thời. Cổ đông lâu năm của Berkshire - David Rolfe, đã bán sạch cổ phiếu của công ty này vào năm ngoái và cho biết việc sử dụng tiền mặt một cách hiệu quả của Buffett là điều tối quan trọng nếu Berkshire muốn lấy lại khả năng tăng trưởng vượt trội. Ông cho biết: "Chúng tôi biết rằng tập đoàn này không tăng trưởng mạnh hơn trước đây nữa." Tuy nhiên, việc đầu tư bằng khoản tiền lớn như vậy lại là một "công trình" mà ít ai từng thử nghiệm.

Hơn nữa, điều kiện thuận lợi để đầu tư cũng là một thách thức. Lãi suất và lợi suất trái phiếu đều ở mức thấp là yếu tố thúc đẩy nhà đầu tư đổ tiền vào cổ phiếu để thu về lợi nhuận hấp dẫn hơn, do đó cổ phiếu đang được định giá cao. Nếu rót tiền ở thời điểm này, Buffett sẽ phải cạnh tranh với một "đội quân" các quỹ đầu tư tư nhân để "săn lùng" các khoản đầu tư hấp dẫn. Đó là "môi trường" khắc nghiệt đối với một nhà đầu tư rất ưa thích mức giá hời.

Dẫu vậy, Buffett biết rõ về việc quy mô hoạt động của Berkshire đã giảm bớt. Tại cuộc họp thường niên năm 2019 và những năm trước, ông đã thừa nhận và cảnh báo về điều này. James Armstrong – chủ tịch of Henry H. Armstrong Associates – công ty quản lý tài sản đầu tư vào Berkshire, cho hay: "Từ vài thập kỷ trước, Warren đã nói rằng khi công ty họ lớn mạnh hơn thì tỷ suất lợi nhuận sẽ giảm xuống."

Phong cách hoạt động của Berkshire cũng thay đổi trong những thập kỷ gần đây. Trong bức thư gửi cổ đông năm 2018, Buffett cho biết Berkshire đã từ một doanh nghiệp có tài sản tập trung vào việc đầu tư chứng khoán trở thành một tập đoàn có giá trị lớn nhờ vào việc điều hành các hoạt động kinh doanh. 

Trong nhiều thập kỷ, Buffett đã mua lại các công ty dệt may và mua thêm các công ty như công ty bảo hiểm – tạo phí bảo hiểm mà ông có thể sử dụng để thực hiện các khoản đầu tư khác. Đây thực chất là một cách thức vay tiền có mức phí thấp và là một phần quan trọng trong chiến lược của Buffett. Năm 2000, ông đã mua lại MidAmerican Energy – công ty đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực năng lượng đang phát triển mạnh mẽ. Năm 2010, ông cũng mua lại tập đoàn đường sắt BNBF. Với thương vụ thâu tóm Precision Castparts trị giá 37,2 tỷ USD hơn 4 năm trước, Berkshire đã trở thành một tập đoàn có rất nhiều hoạt động trong các lĩnh vực công nghiệp.

Điều kiện thị trường chưa thực sự thuận lợi để sử dụng khối tiền mặt khổng lồ 

Armstrong cho biết: "Rõ ràng rằng Berkshire đang ngày càng lớn mạnh và do đó sự tăng trưởng cũng dần chậm lại, nhưng họ cũng có những động thái phòng thủ mạnh mẽ hơn so với trước đây và điều đó lại có giá trị với nhiều nhà đầu tư. Tôi không nghĩ rằng có một công ty nào có vị thế tốt để nắm giữ, nếu bạn cho rằng thị trường ‘con gấu’ và suy thoái chưa hoàn toàn kết thúc."

Rõ ràng rằng, những biến động đối với thị trường và nền kinh tế vẫn còn. Tuy nhiên, ở lần biến động trước, thị trường lại rất ngạc nhiên về động thái tận dụng cơ hội của Buffett. Vào cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, các công ty như Goldman Sachs đã tìm đến Berkshire bởi số vốn khổng lồ và danh tiếng của Buffett với mong muốn được 'giải cứu'. Ở lần này, cơ hội thực hiện những thương vụ lớn đã đóng lại với ông, bởi sự can thiệp mạnh mẽ của Fed khi giữ lãi suất thấp.

Hiện tại, Berkshire vẫn có được lợi thế mà ít công ty hay danh mục đầu tư nào có được. Công ty này có thể sử dụng tiền mặt của bất kỳ doanh nghiệp nào họ kiểm soát và sử dụng cho các hoạt động khác. Lấy ví dụ về trường hợp của See’s Candies – một nhà sản xuất bánh kẹo Buffett đã mua lại vào năm 1972 với 25 triệu USD. Kể từ đó, công ty này đã kiếm được 1,9 tỷ USD trước thuế và chỉ cần đầu tư thêm 40 triệu USD. Sau đó, Berkshire đã sử dụng khoản tiền còn lại cho doanh nghiệp khác.

Ngoài ra, Berkshire cũng phải đối mặt với những rủi ro đặc biệt, ví dụ như câu hỏi rằng liệu ai có thể thay thế nhà đầu tư huyền thoại.

Những "người hâm mộ" của Buffett vẫn nhận thấy cơ hội trong các doanh nghiệp mà Berkshire kiểm soát là một điều khó có thể sánh được. Armstrong cho hay: "Họ sở hữu những doanh nghiệp ở trong nhiều ngành khác nhau, họ chịu ảnh hưởng bởi những yếu tố khác nhau." Cùng với đó là "một nhóm cổ phiếu, lượng tiền mặt lớn và khoản tiền đó được phân bổ bởi những người giàu kinh nghiệm đầu tư."

Tham khảo Bloomberg