Bộ Thông tin và Truyền thông: Nên coi Grab, Go-Viet là chủ thể mới, cần tăng khả năng cạnh tranh cho taxi truyền thống thay vì giảm khả năng cạnh tranh của taxi công nghệ

Bộ Thông tin và Truyền thông vừa có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ Giao thông Vận tải nêu ý kiến đối với hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô dưới 9 chỗ, trong đó đề xuất coi những đơn vị cung cấp nền tảng (platform) như Grab, Go-Viet là một chủ thể riêng biệt, không quy chiếu vào những chủ thể theo mô hình truyền thống.

Nêu ý kiến đối với hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô dưới 9 chỗ, Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng: Để tạo điều kiện cho công nghệ số có khả năng đem lại nhiều lợi ích mới cho xã hội, đặc biệt là thúc đẩy cạnh tranh, qua đó nâng cao hiệu quả, chất lượng của các hoạt động kinh tế, các nước trên thế giới như Anh, Đức, Singapore, Indonesia… đều đã nỗ lực xây dựng và thực hiện các mô hình, phương thức quản lý mới. Tại Việt Nam, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo các Bộ, ngành nghiên cứu xây dựng các khuôn khổ pháp lý mới để thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, thực hiện thí điểm chính sách quản lý các sản phẩm, mô hình kinh doanh mới có tính đột phá.

Trên quan điểm đó, Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất cần xem những đơn vị cung cấp nền tảng (platform) như Grab, Go-Viet… là một chủ thể riêng biệt, ngoài những chủ thể được quy định hiện nay.

Theo lập luận của Bộ, đối với hoạt động kinh doanh taxi truyền thống, có 3 chủ thể có vai trò chi phối chính: Công ty vận tải taxi, Người dân, và Cơ quan quản lý Nhà nước.

Thông qua sự xuất hiện của các đơn vị cung cấp nền tảng, hoạt động kinh doanh taxi có 4 chủ thể chính: Công ty vận tải (hoặc hợp tác xã vận tải), Đơn vị cung cấp nền tảng, Người dân, và Cơ quan quản lý Nhà nước.

Trong đó, Công ty vận tải và Đơn vị cung cấp nền tảng kết hợp cung cấp cho người dân một loạt dịch vụ tương đương taxi. Công ty vận tải và đơn vị cung cấp nền tảng không tự mình thực hiện tất cả những công đoạn mà taxi truyền thống thực hiện mà mỗi chủ thể thực hiện một số công đoạn của taxi.

Trên cơ sở những lợi ích thật sự mà mô hình kinh doanh mới đem lại cho người dân và được xã hội thừa nhận rộng rãi (như minh bạch về giá cước và lộ trình, giá cước phù hợp với nhu cầu của người dân, chất lượng phục vụ được nâng cao), cần nhìn nhận đơn vị cung cấp nền tảng như một chủ thể riêng biệt, không quy chiếu vào những chủ thể theo mô hình truyền thống.

“Cần tăng khả năng cạnh tranh cho những mô hình taxi truyền thống thay vì giảm khả năng cạnh tranh của những mô hình taxi sử dụng công nghệ", công văn của Bộ Thông tin và Truyền thông nêu rõ.

Bộ cho rằng, việc yêu cầu gắn biển điện tử đối với các xe hợp đồng dưới 9 chỗ trong dự thảo Nghị định sẽ làm giảm sự sẵn sàng tham gia của các đơn vị vận tải, đưa thị trường kinh doanh taxi trở lại thời điểm trước khi xuất hiện loại hình kinh doanh sử dụng công nghệ.

Thay vào đó, cơ quan quản lý có thể tăng tính cạnh tranh cho các đơn vị kinh doanh taxi truyền thống bằng các quy định mới phù hợp. Ví dụ: Nếu khách hàng đặt taxi truyền thống thông qua phần mềm của hãng, khi mà các điều kiện minh bạch về lộ trình và giá cước được đảm bảo, thì cũng cho phép hãng taxi và khách hàng có thể thỏa thuận giá cho phù hợp với nhu cầu ở thời điểm đó, thay vì sử dụng giá niêm yết. Giá niêm yết vẫn tiếp tục áp dụng cho trường hợp khách vẫy và vận chuyển theo đồng hồ.

Làm thế nào để quản lý các đơn vị cung cấp nền tảng?

Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng để quản lý nhà nước đối với những hoạt động kinh doanh sử dụng công nghệ, cơ quan chức năng cần sử dụng chính công nghệ để quản lý và giảm sát.

Bộ đưa ra gợi ý thay vì yêu cầu đơn vị kinh doanh vận tải sử dụng hợp đồng điện tử có "Bảng đèn hiệu" hoặc biển số khác màu, cơ quan quản lý hoàn toàn có thể yêu cầu đơn vị cung cấp nền tảng đảm bảo khả năng truy cập vào dữ liệu những xe vận tải đang tham gia trong mô hình.

Một trường hợp khác, cơ quan quản líýcó thể yêu cầu đơn vị nền tảng chỉ đề xuất lộ trình cho xe hợp đồng đúng quy định về tuyến đường và thời gian vận chuyển... Tất cả lộ trình phải được lưu lại để truy xuất trong trường hợp thanh, kiểm tra. Đây là một hình thức dùng công nghệ để thực hiện hậu kiểm thay vì tiền kiểm.

Định nghĩa chính xác của Grab, Go-Viet

Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất bổ sung nội dung "giải thích từ ngữ" trong dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 86/2014/NĐ-CP như sau: "Đơn vị cung cấp nền tảng kinh doanh vận tải là đơn vị kết nối giữa đơn vị vận tải và hành khách, sử dụng công nghệ số giúp hành khách có nhu cầu vận tải tìm được đơn vị vận tải có khả năng cung cấp. Tất cả các giao dịch đều diễn ra trong môi trường số".

Về quy định quản lý, Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất bổ sung thêm một số nội dung quản lý cho chủ thể mới này như:

- Ghi nhận yêu cầu vận chuyển của khách hàng và chuyển yêu cầu vận chuyển đến ô tô hợp đồng phù hợp đang tham gia trong hệ thống;

- Thực hiện vai trò là đơn vị trung gian trong đàm phán về giá cước;

- Ghi nhận đánh giá của khách hàng về chất lượng phục vụ của tài xế, điều chỉnh hoạt động của tài xế dựa trên đánh giá của hành khách;

- Phải cung cấp công cụ giám sát cho các cơ quan chức năng có thẩm quyền để có thể kiểm tra, giám sát đối với các đơn vị vận tải tham gia nền tảng trong mọi thời điểm;

- Phải gửi hóa đơn điện tử của chuyến đi đến hành khách và đơn vị vận tải; gửi thông tin hóa đơn điện tử về Tổng cục Thuế theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính; bảo đảm minh bạch trong quá trình thanh toán đối với cơ quan chức năng có thẩm quyền và hành khách.