Bộ trưởng Bộ Tài chính giải thích 2 lý do khiến nợ công tăng nhanh

Sáng nay (1/11) Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã thay mặt Chính phủ trình bày trước Quốc hội về kế hoạch tài chính 5 năm cũng như những mục tiêu, định hướng huy động, sử dụng vốn vay và quản lý nợ công.

Bộ trưởng cho rằng nhận xét của Quốc hội về “nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn” là hoàn toàn chính xác. Đồng thời, Bộ trưởng cũng đã công bố những con số nợ công thực tiễn trong thời gian vừa qua.

Theo đó, tại thời điểm 2001, nợ công mới chỉ chiếm 36,5% GDP. Tuy nhiên, 5 năm sau, năm 2005, tỷ lệ này đã là 40,8%. Đến 2010 thì là 50% và sang 2015 chạm mốc 62,2%.

Về quy mô, tổng nợ công của năm 2015 là 2,68 triệu tỷ đồng, cao gấp 2,3 lần năm 2010, gấp 7,6 lần 2005 và gấp 14,8 lần so với năm 2001. Tốc độ tăng nợ công của giai đoạn 2011 – 2015 là 18,5%/năm, nhanh gấp 3 lần so với tốc độ tăng trưởng GDP.

Bộ trưởng cũng cho biết Việt Nam phải áp dụng phương án vay đảo nợ với các con số như sau: năm 2013 là 47.000 tỷ đồng; năm 2014 là 106.000 tỷ đồng; năm 2015 là 125.000 tỷ đồng và 2016 dự kiến là 95.000 tỷ đồng.

Giải trình lý do nợ công “phình to”, Bộ trưởng Tài chính cho biết nguyên nhân đầu tiên là do tăng trưởng không đạt kế hoạch.

Với mục tiêu ban đầu được đưa ra là từ 7 – 7,5% ở Đại hội Đảng 11, điểm tăng trưởng này đã được Quốc hội quyết định xuống còn 6,5%-7%. Mặt khác, Bộ trưởng cũng cho rằng trong thực hiện, giá trị tuyệt đối của GDP cũng không đạt như dự toán và đây chính là yếu tố quan trọng làm cho tỷ lệ nợ công/GDP tăng. Theo đó, nợ công đã tăng lên 0,9% so với GDP dự toán.

Nguyên nhân thứ hai theo Bộ trưởng là hoạt động tái cơ cấu nền kinh tế không đạt yêu cầu. Trong khi đó, trong 5 năm qua, Chính phủ lại thực hiện rất nhiều chính sách giảm thu để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Về vấn đề chi ngân sách, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết chi thường xuyên đã tăng thêm 8% so với giai đoạn trước, đạt mức 67,8% và chi cho con người ảnh hưởng đến 7/10 của tăng chi thường xuyên.

Cũng theo ông, thực hiện Nghị quyết của Đại hội Đảng, Nghị quyết Trung ương, Nghị quyết Quốc hội về đầu tư, xây dựng kết cấu hạ tầng đường bộ, xây dựng nông thôn mới, xóa đói giảm nghèo... Chính phủ đã trình Quốc hội phát hành thêm 225.000 tỷ đồng trái phiếu giai đoạn 2012 – 2014 và 170.000 tỷ giai đoạn 2014-2016.

Đồng thời, Chính phủ cũng trình Quốc hội tăng tỷ lệ bội chi ở mức cao để tăng nguồn cho đầu tư phát triển. Riêng giai đoạn 2011-2015, dự toán bội chi là 872.000 tỷ đồng, thực tế thực hiện là hơn 1 triệu tỷ đồng. Như vậy, riêng về nợ công (số tuyệt đối) đã tăng lên 1,2 triệu tỷ đồng.

Để giải quyết vấn đề nợ công, Bộ trưởng cho hay sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế quản lý nợ công, ngân sách. Trong thời gian tới, Bộ sẽ trình Quốc Hội sửa đổi Luật quản lý nợ công và hiện đang rà soát lại chiến lược nợ công và chính sách về thuế theo đề án đảm bảo an toàn nợ công và việc này đã báo cáo Bộ Chính trị.

Mặt khác, Bộ trưởng đã đề cập đến vấn đề tái cơ cấu lại nợ công theo hướng tăng nợ trong nước và giảm dần nợ nước ngoài, đồng thời tái cơ cấu lại kỳ hạn, lãi suất nợ công.

Theo đó, trong thời gian gần đây, công tác này đã được chú ý hơn nhiều so với trước: Lãi suất huy động đã giảm đáng kể. Cụ thể, nếu năm 2011 huy động trái phiếu chính phủ trong nước là 12,01% thì năm 2012 số này đã giảm xuống còn 9,8%, sang năm 2013 là 7,79%, năm 2015 là 6,28% và đến 2016 chỉ còn 6,4%.

"Kỳ hạn vay đã kéo dài thêm gấp đôi còn lãi suất giảm còn một nửa", Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng báo cáo.