Bộ trưởng Mexico mất chức vì chuyến thăm "thảm họa" của Donald Trump

Chuyến thăm gần đây của Donald Trump tới Mexico được đánh giá là một động thái đầy bất ngờ, do trước đó Trump thường xuyên công kích người nhập cư Mexico vượt biên trái phép vào Mỹ, thậm chí đề nghị xây dựng bức tường dọc theo biên giới phía nam nước Mỹ nếu thắng cử và buộc Mexico phải trả chi phí.

Cuộc gặp ban đầu hứa hẹn nhiều kết quả tốt đẹp, tuy nhiên, rốt cuộc lại khiến căng thẳng sâu sắc hơn. Và Bộ Trưởng Bộ Tài chính Mexico, Luis Videgaray, cố vấn thân cận nhất của Tổng thống, người đã đấu tranh cho ý tưởng mời Trump đến bất chấp sự phản đối của các bộ trưởng khác, đã từ chức vào hôm thứ Tư vừa qua.

Sự ra đi của ông Videgaray là một đòn giáng mạnh vào Tổng thống. Cựu Bộ trưởng từng là một giám đốc ngân hàng đầu tư được nhiều người coi là bộ não đằng sau Tổng thống Mexico và là hoa tiêu đằng sau một loạt các cải cách lớn lao trong nhiều năm qua, bao gồm cả việc mở cửa ngành công nghiệp dầu khí vốn khép kín để chào đón nguồn vốn đầu tư từ khu vực tư nhân lần đầu tiên kể từ năm 1938.

Chính phủ đã không thật sự đưa ra một lý do rõ ràng cho việc ông Videgaray từ chức. Nhưng sự ra đi của ông giữa lúc nội các đang bị chia rẽ vì chuyến thăm của Trump vào tuần trước khiến giới truyền thông đồng loạt đưa tin, Videgaray có lẽ là nạn nhân chính trị đầu tiên vì giàn xếp cuộc gặp thảm họa mang tính lịch sử. Và theo một nguồn thân cận từ giới chức Mexico, ông Videgaray đã gặp người con rể của Trump trước khi chuyến thăm diễn ra.

Các nhà phân tích cho rằng việc “trảm” bộ trưởng Tài chính là nỗ lực của Tổng thống để lấy lại lòng tin của công chúng Mexico sau cuộc gặp với Trump. “Động thái này sẽ giảm bớt sự giận dữ”, Antonio Crespo Mendoza, một giáo sư chính trị tại trung tâm nghiên cứu và giáo dục cho biết.

Chuyến thăm của Donald Trump được coi là một bước đi sai lầm của Tổng thống Mexico, Enrique Pena Nieto, khi ông không thật sự đứng lên để chống lại những lời chỉ trích của Trump, thay vào đó xem cuộc gặp mặt như chuyến viến thăm cấp nhà nước.

Sự thất bại lần này sẽ khiến ông Pena Nieto tiếp tục mất đi sự tín nhiệm trong mắt người dân. Trong nhiều năm qua, vị Tổng thống này đã luôn đấu tranh với độ tín nhiệm đã rơi xuống mức thấp nhất trong hai thập kỷ qua. Một cuộc thăm dò cho thấy 85% người dân Mexico nghĩ rằng chuyến thăm của Trump là một ý tưởng tồi.

Ông Videgaray là “bộ não” đứng sau một số lần đại tu quan trọng cho nền kinh tế Mexico, bao gồm cổ phần hóa ngành công nghiệp dầu, thúc đẩy cạnh tranh trong ngành công nghiệp viễn thông và những cải cách trong hệ thống giáo dục.

Tuy vậy, trong hai năm qua, ông Videgaray đã nhận nhiều sự chỉ trích vì kinh tế Mexico tăng trưởng ảm đạm trong khi thâm hụt ngân sách và nợ công của chính phủ gia tăng. Ông cũng để lại những ấn tượng xấu với tầng lớp kinh doanh của Mexico khi tăng thuế.

Tăng trưởng kinh tế trong ba năm đầu tiên dưới thời chính quyền Peña Nieto đạt trung bình 2%/năm. Việc trả nợ khu vực công đã tăng từ 38% GDP trong năm 2012 lên 48% vào năm 2015, và dự kiến sẽ vượt quá 50% vào cuối năm nay. Việc nợ công gia tăng gần đây khiến Moody và Standard & Poor thay đổi triển vọng của Mexico xuống mức tiêu cực.

Cách chuyến thăm của Trump đến Mexico vài tuần, ông Videgaray đã đến New York để gặp Jared Kushner, con rể và là một cố vấn quan trọng của Trump.

Đó là một cuộc gặp gỡ diễn ra tốt đẹp với mong muốn xây dựng một mối quan hệ ấm áp với chiến dịch của Trump để giảm bớt sự lo lắng trong thị trường tài chính trước các hiệu ứng không tích cực của ứng viên Tổng thống với Mexico.

Người kế nhiệm giữ chức bộ trưởng Tài chính sẽ là ông José Antonio Meade 47 tuổi, tốt nghiệp đại học Yale với tấm bằng tiến sĩ và đã từng nắm những vị trí quan trọng trong bộ máy chính phủ. Meade từng là bộ trưởng Tài chinh dưới thời cựu tổng thống Felipe Calderón và được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Ngoại giao từ năm 2012 và sau đó là người đứng đầu bộ Phát triển xã hội dưới thời ông Nieto.