Cần một chút “giang hồ tiền tệ”?

"Giang hồ" ý khác với học thuật và sách vở, không hẳn theo một khuôn phép, nguyên tắc cứng nào đó trong chính sách tiền tệ và điều hành. Từ dân dã này được một chuyên gia tài chính dùng đến khi trò chuyện với báo chí, với ý muốn nhấn mạnh đến sự quyết liệt, mạnh bạo, dám làm và dám chịu trách nhiệm trước các thử thách. Điểm đến của nó là khi cần để đạt mục tiêu vì lợi ích chung, dĩ nhiên không trái với các quy định.

Vì sao lãi suất VND cao gấp nhiều lần so với lãi suất USD, lạm phát Việt Nam thấp hơn nhiều lần so với Mỹ, thặng dư thương mại của Việt Nam đạt mức cao và dự trữ ngoại hối cũng quyết liệt trong bán can thiệp, USD Index giảm mạnh sau khi đạt đỉnh gần 115 điểm, nhưng tỷ giá USD/VND vẫn liên tiếp tăng rất mạnh trong tháng 10 sang tháng 11 vừa qua?

Nắm những lợi thế trên, thêm một chút "giang hồ tiền tệ" có thể hạn chế bớt tình trạng đầu cơ, găm giữ ngoại tệ trong nền kinh tế, thay vì chính sách phải liên tục thụ động chạy theo biến động của thị trường.

Tình huống đặt ra, với hơn 20 tỷ USD sẵn sàng bán ra, với các cân đối có lợi thế lớn cho nắm giữ VND như trên, Ngân hàng Nhà nước vừa hạ giá bán ra USD vừa bán tạo cung (thay vì liên tục nâng giá đuổi theo thị trường), quyết liệt tạo thực tế bình ổn giá như vậy thì có giảm thiểu được đợt biến động quá mạnh của tỷ giá vừa qua không?

Hẳn sẽ có những tranh luận khác nhau, nhưng nếu như vậy thì kỳ vọng trên thị trường sẽ có một thực tế và có hành động quyết liệt từ Nhà điều hành để nhìn vào và tham chiếu.

Dĩ nhiên Ngân hàng Nhà nước đứng giữa nhiều áp lực và thận trọng, cũng như đợi tín hiệu và điều kiện.

Cuối cùng lạm phát của Mỹ đã có tháng hạ nhiệt, USD Index rơi rất mạnh, và cuối tuần qua lần đầu tiên sau 6 lần tăng liên tiếp thì Ngân hàng Nhà nước đã có lần giảm giá bán USD đầu tiên. Mức giảm nhẹ 10 VND nhưng có dấu hiệu quyết liệt về bình ổn và nặng về tính tín hiệu.

Đồng USD liên tiếp giảm mạnh thời gian gần đây

Trước hết, sau những rượt đuổi suốt tháng 10 sang tháng 11, tỷ giá USD/VND giao ngay trên thị trường liên ngân hàng đã có một tuần hạ nhiệt. Mức giao ngay cuối tuần qua chỉ còn quanh 24.840 VND, thấp hơn đáng kể mức Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước yết bán. Tính chung, cả tuần tỷ giá trên thị trường này đã giảm 0,14%.

Sau tín hiệu hạ giá bán nói trên của Ngân hàng Nhà nước, thị trường lập tức đồng thuận, dù còn ở bước đầu. Giá USD trên biểu niêm yết của các ngân hàng thương mại đã giảm theo quanh 10 VND, đáng chú ý hơn là cầu không còn dồn ở việc nâng giá mua vào áp sát giá bán ra trước đó, chênh giá mua vào - bán ra lại được nới rộng lên hơn 200 VND thay vì bị co lại quanh 150 VND những ngày trước.

Liên quan đến tỷ giá, một kết quả khác có tầm vĩ mô và lâu dài hơn Ngân hàng Nhà nước cũng vừa đạt được: Mỹ chính thức đưa Việt Nam ra khỏi danh sách giám sát thao túng tiền tệ - câu chuyện từng gây quan ngại những năm gần đây bởi nếu căng thẳng sẽ đi cùng với các biện pháp thuế quan bất lợi…

Cùng với tỷ giá USD/VND, sau khi liên tục làm con thoi hỗ trợ cân đối nguồn cho hệ thống, đặc biệt sau khi có những phát sinh cục bộ về thanh khoản cũng tròn một tháng qua, cân đối và lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đã gần cân bằng, trước khi đạt đến mức tự dưỡng mà Ngân hàng Nhà nước không còn phải can thiệp.

Những phiên cuối tuần qua Ngân hàng Nhà nước đã không còn phải bơm mạnh tiền ra hỗ trợ nguồn nữa, dù số dư hỗ trợ cho hệ thống vẫn còn quanh 78.000 tỷ đồng.

Cùng với tỷ giá, Ngân hàng Nhà nước cũng đã bình ổn được lãi suất trên thị trường liên ngân hàng, dù ngắn hạn và phía trước vẫn có thể tiềm ẩn thử thách. Lãi suất VND qua đêm liên tục giảm mạnh, sau khi tiếp cận mốc gần 7%/năm hơn một tuần trước, đến cuối tuần qua đã giảm về còn quanh 4,4-4,5%/năm.

Lãi suất VND đã giảm mạnh trên thị trường liên ngân hàng đến cuối tuần qua (Nguồn: MSB Research)

Sóng gió trên thị trường tiền tệ có chiều hướng dịu lại, Ngân hàng Nhà nước đã từng bước điều hòa dần thanh khoản hệ thống, tỷ giá cũng có chiều hướng hạ nhiệt. Và quan trọng hơn, một tín hiệu quan trọng, cần thiết và tích cực đã thể hiện.

Đó là quy mô giao dịch trên thị trường liên ngân hàng đã mở rộng trở lại, sôi động hơn sau một tháng có dấu hiệu ngột ngạt đi.

Cụ thể, ngoại trừ phiên 31/10 có tính chất chốt sổ, doanh số giao dịch VND qua đêm trên thị trường liên ngân hàng từng đột ngột suy giảm rất mạnh từ sau ngày 10/10 - thời điểm sự cố thanh khoản tại Ngân hàng SCB xẩy ra.

Từng rất sôi động và nhộn nhịp với quy mô giao dịch qua đêm (chiếm quanh 95% doanh số trên thị trường liên ngân hàng) lên tới quanh 250.000 tỷ đồng/phiên, từ sau 10/10 quy mô này liên tiếp sụt giảm, nhiều phiên chỉ còn quanh 160.000 tỷ đồng.

Quy mô giao dịch trên như ô xy của thanh khoản hệ thống. Mức độ sụt giảm mạnh và đột ngột nói trên phản ánh tính phòng thủ nhất định ở các ngân hàng thương mại; thậm chí có những trường hợp khối quản trị rủi ro phải tạm dừng hoặc hạn chế nhận cầm cố giấy tờ có giá của các bên A, B, C, D… Như máu trong cơ thể, giao dịch sụt giảm, lưu thông ngột ngạt đi vừa phản ánh cơ thể suy nhược hoặc không được khỏe mạnh bình thường.

Tín hiệu tích cực bắt đầu có. Liên tiếp những phiên gần đây doanh số giao dịch qua đêm trên thị trường liên ngân hàng tăng mạnh trở lại, đạt quanh 200.000 tỷ đồng và trên 220.000 tỷ đồng/phiên. Một nền kinh tế, một hệ thống tăng trưởng, lớn mạnh đi cùng với nhu cầu và quy mô giao dịch vốn thông suốt hơn, lớn hơn. Khơi thông những dòng chảy ở đây cũng phản ánh sự bình thường dần trở lại, hay tâm lý/trạng thái quan ngại/phòng ngừa rủi ro đã giảm thiểu.

Như vậy phải mất một tháng đầy biến động và căng thẳng, Ngân hàng Nhà nước thường trực ở các kênh điều tiết, triển khai nhiều giải pháp để từng bước bình ổn dần các "mặt trận" thanh khoản, tỷ giá… Tất nhiên còn có tác động từ thị trường thế giới, cũng như phải liên tiếp có loạt cuộc họp quan trọng để chấn chỉnh, rà soát và cùng tìm hướng tháo gỡ chung trong hệ thống.

"Điều may mắn" cho đến lúc này, trải qua biến động rất mạnh của lãi suất và tỷ giá để rồi từng bước kiểm soát và dần tìm đến triển vọng bình ổn, "mặt trận" thị trường vàng từng là "ngòi nổ" các giai đoạn trước đây đến nay vẫn khá bình lặng. Thị trường vàng còn bất cập ở chênh lệch giá, nhưng vẫn được kiểm soát và hạn chế những xáo trộn, để Ngân hàng Nhà nước rảnh tay và tập trung hơn cho vấn đề tỷ giá và lãi suất.