Chân dung vị nguyên thủ vừa chửi rủa Tổng thống Obama

Đầu năm 2016, thế giới gần như không biết gì nhiều tới cái tên Rodrigo Duterte dù ông là chính trị gia khét tiếng ở Philippines. Tên tuổi của Duterte nổi lên sau hàng loạt biện pháp đàn áp tội phạm mạnh tay khi còn là Thị trưởng thành phố miền Nam Davao. Sự cứng rắn của Duterte đưa Davao từ thành phố vô pháp luật trở thành một nơi trật tự và ổn định.

Tuy nhiên, tên tuổi của Duterte chỉ thực sự nổi danh khắp thế giới khi ông giành chiến thắng trong cuộc đua vị trí quyền lực nhất Philippines bất chấp hàng loạt phát ngôn gây sốc cùng những tuyên bố khiến nhiều người “lạnh gáy”. Truyền thông gọi Duterte là Donald Trump của Philippines vì sự giống nhau tới kinh ngạc trong những tuyên bố gây tranh cãi và cách hành xử không giống chính trị gia của hai nhân vật này.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte.

Duterte sinh ngày 28/3/1945 tại Digong trong một gia đình có truyền thống làm chính trị. Từng tổ chức đám cưới 2 lần nhưng giờ vẫn độc thân, ông Duterte nói rằng ông có vài người bạn gái. Là một luật sư, ông trở thành phó Thị trưởng của Davao năm 1986 và là Thị trưởng vào năm 1988.

Nhiệm kỳ tổng thống của Duterte bắt đầu ngày 30/6/2016 sau khi ông Benigno Aquino III mãn nhiệm. Bất chấp những tuyên bố gây sốc, cam kết đập tan tham nhũng, xóa bỏ nghèo đói và sự bất bình đẳng đang ngày càng lan rộng dù kinh tế Philippines tăng trưởng nhanh dưới thời Tổng thống Benigno Aquino nắm quyền, giúp Duterte giành phiếu của cử tri.

Với biệt danh “Kẻ trừng phạt”, nhiều chính trị gia cảnh báo Duterte là người sẽ mang đến sự kinh hoàng cho Philippines. Bản thân cựu tổng thống Aquino cũng cho rằng việc Duterte trở thành tổng thống cũng tương tự với việc chính thể Philippines quay trở lại với chế độ độc tài. Ông Aquino còn lo sợ Duterte sẽ phá hỏng nền dân chủ Philippines, cũng như sẽ phung phí các thành quả kinh tế đạt được trong 6 năm qua.

Những điều các chính trị gia lão luyện lo sợ không hoàn toàn vô lý. Không lâu sau khi nhậm chức, Duterte đã phát động chiến dịch truy quét tội phạm ma túy với tiêu chí vào tù hoặc vào nhà xác. Lực lượng cảnh sát đặc biệt được Duterte trao quyền tiêu diệt những kẻ buôn bán ma túy không cần qua xét xử nhưng thực tế, nhiều con nghiện cũng trở thành nạn nhân.

Theo thống kê, gần 2.000 người đã chết kể từ khi Duterte phát động chiến dịch chống ma túy hồi đầu tháng 7. Các hoạt động thực thi pháp luật ở Philippines làm dấy lên sự phản đối từ các tổ chức nhân quyền trên toàn thế giới. Nhiều quốc gia, trong đó có Mỹ, cũng lên tiếng cảnh báo về nguy cơ xâm phạm nhân quyền ở Philippines.

Tuy nhiên, những quan ngại của cộng đồng quốc tế không làm ảnh hưởng tới quyết tâm “giết sạch, quét sạch” tội phạm ma túy trong vòng 6 tháng của Duterte. Vị tổng thống thứ 16 của Philippines còn khẳng định ông sẽ ân xá cho các cảnh sát tham gia chiến dịch truy quét ma túy nếu họ bị kết án. Ông Duterte còn khuyến khích tiêu diệt tội phạm không thông qua xét xử.

Cuộc chiến chống ma túy của Duterte cũng là nguyên nhân khiến mối quan hệ Mỹ - Philippines rơi vào khủng hoảng. Hồi trung tuần tháng 8, ông Duterte cũng lăng mạ Đại sứ Mỹ Philip Goldberg với những lời lẽ tương tự sau khi phía Mỹ lên tiếng bày tỏ quan ngại về nhân quyền ở Philippines. Tuy nhiên, Tổng thống Philippines đã có hiềm khích với Đại sứ Goldberg từ thời còn đang vận động tranh cử, xung quanh tuyên bố của ông Duterte về vụ việc một nữ truyền giáo người Australia bị cưỡng bức và sát hại trong một vụ bạo loạn nhà tù ở Davao năm 1989, nơi ông Duterte đang làm thị trưởng.

Trước đó, ông Duterte còn xúc phạm Giáo hoàng Francis khi ông công du Philippines năm 2015. Chuyến công du của Đức giáo hoàng khiến hàng triệu giáo dân đổ về Manila, làm giao thông thủ đô Manila tắc nghẽn. Kẹt giữa dòng phương tiện, Duterte cũng lên tiếng gọi Giáo hoàng Francis là “con của gái điếm” và cho rằng ông nên trở về Vatican. Câu chửi này cũng nhiều lần được Duterte sử dụng.

Trong lần gần nhất, Duterte một lần nữa dùng cụm từ “con của gái điếm” khi nói về Tổng thống Mỹ Barack Obama. Câu nói tục tĩu khiến Nhà Trắng quyết định hủy bỏ cuộc gặp với ông Duterte bên lề chuyến công du lịch sử của ông Obama tới Lào. Sự kiện này còn đặt dấu hỏi lớn về tương lai mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Philippines.