Chu kỳ tăng trưởng kinh tế kéo dài sang năm thứ 7 liên tiếp, kinh tế Việt Nam có nguy cơ gặp những rủi ro gì trong năm 2020?

Báo cáo chiến lược đầu tư năm 2020 của Công ty CP Chứng khoán Rồng Việt với tựa đề "Cơ hội lớn thường đến trong những thời điểm khó khăn" nhận định: Trải qua năm Kỷ Hợi 2019 khá êm đềm, kinh tế Việt Nam nhìn chung giữ được tốc độ tăng trưởng tương đối cao so với các nước trong khu vực. Mặc dù yếu tố bất định từ căng thẳng thương mại Mỹ - Trung và các biến động địa chính trị toàn cầu, việc các Ngân hàng Trung ương (NHTW) trên thế giới, bao gồm NHNN Việt Nam, liên tục cắt giảm lãi suất đã hạn chế những tác động tiêu cực lên nền kinh tế.

Tăng trưởng GDP cả năm ước đạt 7,03 % so với cùng kỳ, thấp hơn so với mức 7,1% năm 2018 nhưng cao hơn giai đoạn 2012-2017 và mục tiêu Quốc hội đề ra, 6,8%. Trong khi lạm phát bình quân cả năm 2019 chỉ ở mức 2,8% YoY so với 3,5% YoY năm 2018. Thặng dư thương mại ghi nhận kỷ lục, 9,9 tỷ USD, trong lịch sử kinh tế Việt Nam.

Bên cạnh đó, nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định được củng cố khi tỷ lệ nợ công/GDP liên tục giảm dần về ngưỡng 57,4% so với mức đỉnh 63,7% năm 2016. Đáng chú ý, 18 Ngân hàng Thương mại cổ phần (NHTMCP) đáp ứng tiêu chuẩn Basel II với tỷ lệ an toàn vốn (CAR) trên ngưỡng 8%. Trong năm 2020-2021, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vẫn sẽ kiên định với mục tiêu ổn định tài chính và hạn chế dòng vốn vào các lĩnh vực rủi ro.

Nhìn lại tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong 2 chu kỳ vừa qua, giai đoạn 2000-2020, diễn biến tăng trưởng kinh tế hiện tại "lành mạnh hơn" khi vai trò chi phối của tăng trưởng cung tiền đã suy giảm đáng kể. Tăng trưởng cung tiền được điều chỉnh giảm dần về ngưỡng 12,5% so với cùng kỳ, thấp hơn mức trung bình 16% trong 5 năm trước đó. Động lực tăng trưởng kinh tế đến từ nhiều ngành nghề kinh tế khác nhau, gồm sắt thép, lọc dầu, ô tô, thiết bị điện và điện tử, dệt may,...thay vì phụ thuộc lớn vào lĩnh vực bất động sản như trước kia.

Tuy nhiên, bước sang năm 2020, báo cáo đánh giá sẽ có nhiều thách thức với mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô và duy trì tăng trưởng kinh tế ở mức 6,8% so với cùng kỳ. Các yếu tố rủi ro nảy sinh từ cả hai phía, bên trong và bên ngoài, do đó sự phối hợp giữa chính sách tài khóa và tiền tệ theo hướng hỗ trợ tăng trưởng kinh tế là điều cấp thiết.

Sản xuất kinh doanh, thương mại và đầu tư xuyên biên giới suy giảm trên quy mô toàn cầu do ảnh hưởng từ các bất ổn địa chính trị tại hầu hết các châu lục. Theo báo cáo, biến số kỳ vọng đang nắm vai trò chi phối các hoạt động kể trên.

Theo số liệu từ Cục phân tích chính sách kinh tế Hà Lan (CPB), sản lượng thương mại toàn cầu, tháng 9/2019, giảm 1,1% so với cùng kỳ trong khi mức giá trung bình giảm 4,1%. Tính chung 9 tháng 2019, sản lượng và giá trung bình lần lượt giảm 0,4% và 2,7%. Rõ ràng, những lo ngại về nguy cơ suy thoái kinh tế đến từ sự giảm tốc tăng trưởng kinh tế Trung Quốc, 5,8% trong Quý 3/2019, và bất ổn định chính trị đã khiến triển vọng nhu cầu hàng hóa cơ bản trở nên u ám và giá các mặt hàng này giảm trên diện rộng, ngoại trừ giá vàng.

Kết quả tương tự cũng được ghi nhận trong lĩnh vực sản xuất, trong khi các tác động cụ thể lên đơn hàng/việc làm còn chưa rõ ràng, môi trường kinh doanh ‘có vẻ rủi ro’ là nguyên nhân chính khiến kết quả các cuộc khảo sát như PMI giảm mạnh trên quy mô toàn cầu. Tại Mỹ, khảo sát niềm tin kinh doanh trong lĩnh vực sản xuất được thực hiện bởi ISM đã ghi nhận đợt giảm mạnh nhất kể từ tháng 10/2018, dù sản lượng công nghiệp thực tế vẫn ở mức cao.

Nhìn lại kinh tế Việt Nam trong các tháng gần đây, báo cáo ghi nhận một số điểm cảnh báo về tác động lan tỏa của diễn biến kể trên và cần tiếp tục theo dõi trong năm 2020. Cụ thể, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ, theo giá hiện hành, tăng 11,6% YoY trong 11 tháng 2019, thấp hơn mức tăng 12% so với cùng kỳ. Trong cơ cấu GDP, ngành bán buôn, bán lẻ tăng trưởng 7,9% trong năm 2019, thấp nhất trong 3 năm trở lại đây.

Trong lĩnh vực sản xuất, chỉ số sản xuất công nghiệp toàn ngành (IPI) và chỉ số quản trị nhà mua hàng (PMI) đang cho thấy dấu hiệu suy yếu trong 2 tháng gần đây. Mặc dù kết quả khảo sát doanh nghiệp sản xuất, PMI, vẫn ở trên 50 điểm, ngưỡng mở rộng, nhưng nhận thấy sự suy yếu đáng kể trong các tháng tới đây khi số lượng đơn hàng mới thấp hơn và mức độ lạc quan trong kinh doanh của các thành viên được khảo sát sụt giảm.

Với số liệu từ Tổng cục Thống kê (TCTK), chỉ số sản xuất toàn ngành trong tháng 11 chỉ đạt 5,4% so với cùng kỳ, qua đó kéo mức tăng trưởng trung bình ba tháng liên tiếp xuống mức 8,2%, thấp nhất kể từ tháng 7/2017.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc tác động của các dự án lọc hóa dầu lên tăng trưởng toàn ngành suy yếu trong khi hoạt động sản xuất hàng điện tử của khu vực FDI chậm lại. Điều này được thể hiện thông qua chỉ số sản xuất của Bắc Ninh (-15,8%) và Thanh Hóa (-29,7%) trong tháng 11 vừa qua.

Báo cáo nhấn mạnh trong thời gian tới sẽ có rủi ro về tác động lan truyền của việc thương mại và sản xuất toàn cầu suy giảm ảnh hưởng lên tiêu dùng hộ gia đình và đầu tư của doanh nghiệp trong năm 2020. Trong khi tiêu dùng hộ gia đình chiếm tới trên 60% tổng quy mô nền kinh tế, đầu tư tư nhân đang đóng vai trò trụ cột thay thế khu vực FDI với mức tăng trưởng 17,2% so với cùng kỳ trong 9 tháng 2019. Do đó, để đạt mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, các nhà lập pháp cần trả lời câu hỏi: Cần làm gì để ổn định tiêu dùng hộ gia đình và đầu tư của doanh nghiệp?

Công ty CP Chứng khoán Rồng Việt cũng dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam 2020 sẽ ở trong mức 6,6-6,9% so với cùng kỳ.