Cơ hội cho ai: Dùng quy tắc “3 ô” để xử lý tình huống nên “cắt người hay giảm lương” thời Covid-19, ứng viên 7x vẫn ra về tay trắng

"Doanh nghiệp phải sống thì người lao động mới sống"

Tập 12 "Cơ Hội Cho Ai? - Whose Chance?" vừa lên sóng ngày 23/01/2021 chứng kiến màn đối đầu gay cấn của ứng viên Nguyễn Minh Tâm và Châu Thế Vinh. Trong đó, ứng viên Minh Tâm, 44 tuổi, có 20 năm kinh nghiệm làm việc tại các Tập đoàn đa quốc gia ngành tiêu dùng nhanh (FMCG) và một số công ty có doanh thu trên 1.000 tỷ/năm. Minh Tâm có kinh nghiệm thiết kế hệ thống phân phối và tăng doanh thu từ 0 đến 250 tỷ trong một năm. Vị trí công tác từ năm 2018 đến nay là Giám đốc Kinh doanh tại một Tập đoàn về cà phê và đồ uống.

Đối thủ của anh là Châu Thế Vinh, 42 tuổi, cũng có 20 năm kinh nghiệm trong quản lý bán hàng và tiếp thị thương mại cấp cao tại các công ty đa quốc gia ngành hàng tiêu dùng nhanh và hàng công nghiệp. Anh là Giám đốc Bán hàng Khu vực trẻ tuổi nhất có thành tích nổi bật ngay khi vừa gia nhập công ty lúc 25 tuổi. Vinh có hơn 7 năm công tác tại vị trí Giám đốc Tiếp Thị Thương mại cho công ty nước giải khát đa quốc gia đứng đầu thị trường Việt Nam. Định hướng phát triển sự nghiệp của Vinh là: "Người Việt làm rạng danh hàng Việt".

"Đến với chương trình, tôi mong tìm được vị trí thách thức hơn, nhiều khát vọng hơn để tôi có thể cống hiến hết hoài bão, kỹ năng, kinh nghiệm của mình cho 1 tập đoàn Việt Nam, để vực dậy thương hiệu có thể sánh vai với các cường quốc năm châu trên thế giới, chứ tôi không chỉ mong muốn tìm kiếm một công việc đơn thuần", Thế Vinh chia sẻ với các sếp trong lời chào đầu.

Đây là một cặp ứng viên cân tài cân sức, khi sở hữu số năm kinh nghiệm làm việc, lĩnh vực hoạt động lẫn vị trí công tác khá tương đương nhau. Và tình huống mang lại chủ đề tranh luận cho cặp đôi trong phần thi đầu tiên - Vòng Đối mặt là: "Trong thời kỳ đại dịch Covid-19, với cương vị là một người quản lý, bạn sẽ lựa chọn cắt giảm 30% lương hay cắt giảm 3 nhân sự?".

Là người trình bày quan điểm trước, Minh Tâm cho biết với cương vị của một nhà lãnh đạo. Trong trường hợp này, sau khi đắn đo, anh sẽ đưa ra quyết định bằng quy tắc "3 ô". Đầu tiên, anh sẽ rà soát, xem những ai có thành tích hoạt động nổi bật của nhóm nhân sự cộng tác từ 3 tháng đến 12 tháng, nhóm nhân sự thâm niên và nhóm nhân sự tiềm năng, dù thời gian làm việc chưa nhiều, nhưng có tiềm năng phát triển, vươn xa trong tương lai.

Mỗi nhóm sau khi phân loại cho vào từng ô khác nhau. Khi phân loại như vậy thì chắc chắn sẽ có những người không nằm trong ô nào, thì những người này sẽ có nguy cơ bị tinh giảm nhân sự. Ngược lại, đối với những nhân sự nằm trong 3 ô này thì công ty nên xem xét, duy trì bởi đây là nền tảng của công ty.

Đưa ra suy nghĩ với góc nhìn khác hoàn toàn so với Minh Tâm, Thế Vinh xử lý tình huống bằng cách tổ chức 1 cuộc họp với toàn công ty và chính thức thông báo tình hình tổn thất thực tế bởi đại dịch, thông qua đó, anh mong nhận được sự thông cảm, đồng lòng từ toàn thể cán bộ, công nhân viên. Ở cương vị một người lãnh đạo, Thế Vinh đánh giá cao nếu có một ai đó tự nguyện giảm lương 30% - 40% đợi doanh nghiệp vượt qua khó khăn sẽ nhận lại sau.

Đối với 2 giải pháp mà tình huống đưa ra, Thế Vinh không đồng ý với phương án nào. "Giảm nhân sự thì không có tính nhân văn. Giảm lương thì lại vi phạm luật lao động. Để dung hòa, tôi đề nghị giữ lại 30% lương tại thời điểm đó, hoặc nếu công ty kinh doanh nhu yếu phẩm thì có thể quy đổi. Sau đó quan sát tình hình rồi mới tính đến cắt giảm nhân sự sau", nam ứng viên 42 tuổi chia sẻ.

Đặt câu hỏi chất vấn đối thủ, Minh Tâm hỏi: "Giảm lương hay giảm nhân sự, chỉ được chọn 1 trong 2 thì ý kiến của Vinh như thế nào?".

"Giảm lương nhưng không phải mất luôn mà là phần giữ lại, có thể quy đổi thành cổ phần công ty, hay lợi nhuận giữ lại thế nào đó, sau Covid-19 mọi người sẽ được nhận lại. Trong quá trình tái cấu trúc sau dịch sẽ có sự phân loại hiệu quả đóng góp của từng người trong dịch như thế nào. Covid-19 là một phép thử để kiểm tra ai là người xứng đáng được công ty giữ lại. Tôi không hoan nghênh biện pháp cắt giảm vì nó không nhân văn. Trừ trường hợp công ty phá sản, giải thể luôn thì đành chịu", Thế Vinh trả lời.

Chất vấn ngược lại, Thế Vinh đặt câu hỏi: "Nếu doanh nghiệp bị ảnh hưởng quá nặng, doanh thu sụt giảm đến 90% thì anh sẽ cắt giảm như thế nào?".

Trả lời cho tình huống khá hóc búa này, Minh Tâm cho rằng giải pháp giảm nào cũng cần phương án lọc. Chúng ta phải xét đến năng lực trong quá trình phát triển của mọi người. Nếu ở cùng điều kiện, cùng yếu tố xem xét mà mình thua người ta, thì mình đành phải chấp nhận rời đi.

Nhận xét về màn tranh luận của 2 ứng viên, sếp Vũ Minh Trí (CEO của VNG Cloud) cho rằng phương án mà Minh Tâm đưa ra khá rõ ràng, hướng đến việc giải quyết vấn đề, còn Thế Vinh thì lại trốn tránh, trông mong có một ai đó tình nguyện giảm lương.

"Vinh không chọn phương án nào trong giảm lương hoặc giảm người, mà nói rằng trừ khi doanh nghiệp phá sản. Chính những cái mình trốn tránh, không làm sẽ làm doanh nghiệp phá sản đấy. Em còn đợi doanh nghiệp hồi phục sau Covid-19 để trả lại 30% lương. Nếu doanh nghiệp không đủ tiền, chúng ta cũng không xử lý thì nguy cơ phá sản rất lớn đấy." - sếp VNG Cloud khẳng định.

Tiếp lời sếp Trí để đánh giá ứng viên, sếp Lưu Nga (Nhà sáng lập - Chủ tịch HĐQT Công ty Thời trang ELISE) không đồng tình với quan điểm của Thế Vinh. Bà cho rằng việc giảm lương giữa đại dịch Covid-19 khi doanh nghiệp khốn khó không hề vi phạm luật lao động, có thể áp dụng luật thiên tai, luật dịch bệnh vào luật doanh nghiệp, luật lao động. "Chưa kể về tình về lý, chúng ta hoàn toàn có thể phân tích hợp lý. Doanh nghiệp sống thì người lao động mới sống. Đó chính là nhân văn!", sếp Elise khẳng định.

Kết quả của vòng Đối mặt, Minh Tâm giành chiến thắng trước Thế Vinh với số điểm 6/7, trong đó có 5 bình chọn đến từ các sếp và 1 bình chọn đến từ khán giả trường quay, đủ điều kiện để bước tiếp vào vòng 2 - Chinh phục.

Ứng viên giàu kinh nghiệm vẫn trắng tay ra về

Ở vòng Chinh phục, nam ứng viên 44 tuổi nhập mức lương kỳ vọng vào chiếc valy bí mật, sau đó 6 sếp đặt câu hỏi chất vấn, thử thách để tìm hiểu cũng như kiểm tra năng lực của ứng viên.

Quan sát ứng viên khá kỹ cũng như theo dõi CV (Sơ yếu lý lịch-PV), sếp Trí đưa ra nhận xét: "Khi bạn làm vị trí quản lý nhỏ như supervisor (Giám sát) thì bạn tồn tại được và trụ rất lâu, nhưng khi bạn lên đến Giám đốc Khu vực hoặc Giám đốc Vùng là bạn bung liền. Có phải là chiếc áo đó quá rộng, bạn phải chịu nhiều áp lực như bán hàng cho cả khu vực, nhân viên nhiều hơn không?".

Gật gù khẳng định nhìn nhận của sếp VNG Cloud là hoàn toàn chính xác, Minh Tâm bộc bạch: "Năm 2011 đến 2020 là 9 năm em làm Giám đốc Vùng, công ty em thành công nhất trải qua 4,5 năm. Em bắt đầu từ con số 0 ở công ty đó, đến khi công ty đạt đỉnh điểm, em có thành tựu như vậy thì khi đi những công ty tiếp theo có cảm giác như chiếc áo quá rộng. Vì những công ty mới có bề dày lịch sử, em không còn đất dụng võ phát triển sản phẩm mới nữa, mà phải tăng trưởng theo sự phát triển của công ty".

Sếp Nguyễn Tuấn Lương (Phó chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Giải pháp Thanh toán Việt Nam - VNPAY) là người tiếp theo đặt câu hỏi: "Đã là lãnh đạo phải đối phó nhanh với khủng hoảng, đặc biệt là khủng hoảng suy giảm do đại dịch! Có 3 sự lựa chọn, 1 là giảm lương, 2 là giảm người và 3 là giảm cả lương lẫn người. Bạn sẽ chọn phương án nào?".

Chọn cả giảm lương và giảm người là giải pháp của Minh Tâm. Tuy nhiên, anh cho rằng trước khi ra quyết định nên suy xét đến 3 vấn đề gồm thể hiện của nhân sự đó trong suốt quá trình làm việc, khả năng cống hiến và tiềm năng phát triển.

Kết quả chung cuộc, Minh Tâm rời chương trình vì không sở hữu đủ đèn xanh để bước tiếp vào vòng "chốt thương lượng" - Cơ hội cho ai. Mức lương kỳ vọng của Minh Tâm là 50 triệu đồng.

Trước khi ra về, nam ứng viên 7x trải lòng: "Cảm ơn các sếp đã trao đổi với tôi. Tôi rất cảm ơn chương trình đã tạo cho tôi niềm tin, mình biết mình đang ở đâu, nên đi tiếp với doanh nghiệp nào. Có thể bắt đầu từ số 0 cũng được".

Đánh giá về kết quả chung cuộc của Minh Tâm, sếp Trí cho rằng: "Bạn ấy tập trung vào việc bạn không hoàn thành được nhiệm vụ hơn là bạn đã hoàn thành tốt như thế nào để đạt kết quả tương đối, dù chưa đạt đến kết quả mục tiêu. Vì bạn luôn suy nghĩ lý do bạn chưa làm được hơn những gì bạn học được từ những thất bại, tôi nghĩ đó là lý do bạn rời chương trình sớm".