Giá nguyên vật liệu và logistics đột biến đang "ăn mòn" lợi nhuận: Áp lực bao trùm ngành sữa và Vinamilk

Mã VNM của Vinamilk tiếp tục là câu chuyện được quan tâm thời gian gần đây, sau 1 năm miệt mài giảm từ mức hơn 100.000 đồng/cp. Là doanh nghiệp dẫn đầu ngành sữa cùng vùng nguyên liệu rộng lớn, thị giá VNM theo đánh giá đang ở mức thấp. Dù vậy không có động lực tăng trưởng khiến cổ phiếu hiện đã chạm mốc 75.000 đồng/cp, nhiều cổ đông "bắt đáy" phải ngậm ngùi.

Không chỉ câu chuyện thách thức về tăng trưởng trong bối cảnh nhu cầu thị trường sụt giảm, VNM còn đang đối mặt với giá đầu vào tăng đột biến. Trong đó, lạm phát đối với giá sữa nguyên liệu sữa bắt đầu từ giữa năm 2021 là hệ quả của việc giá thức ăn chăn nuôi tăng, số lượng đàn bò sữa giảm cũng như nhu cầu sữa cao hơn từ Trung Quốc hậu đại dịch Covid-19.

Nhập khẩu sữa nguyên liệu có thể làm tăng chi phí đầu vào trong nửa cuối năm 2022, đặc biệt với doanh nghiệp lớn như VNM

Ghi nhận, giá sữa bột nguyên kem (WMP) được giao dịch ở mức 4.596 USD/tấn (tăng 12,7% YoY; tăng 2,1% MoM) vào ngày 15/3/2022 - gần mức đỉnh 10 năm. Cuộc chiến giữa Nga ở Ukraine đang làm tăng giá năng lượng cũng như nhu cầu dự trữ lương thực của châu Âu, khiến giá thức ăn chăn nuôi tiếp tục tăng.

Ngoài ra, các trang trại chăn nuôi bò toàn cầu (đặc biệt là ở Châu Âu và Úc) đang nuôi nhiều bò lấy thịt thay vì lấy sữa vì các sản phẩm từ thịt bò mang lại nhiều lợi nhuận hơn các sản phẩm từ sữa, dẫn đến số lượng đàn bò sữa ngày càng giảm. Hơn nữa, thông báo của chính phủ Trung Quốc về lợi ích sức khỏe của việc tiêu thụ các sản phẩm sữa chống lại tác hại của đại dịch Covid-19 đã hỗ trợ tăng trưởng tiêu thụ sữa không ngừng ở Trung Quốc, khuyến khích các nhà sản xuất sữa Trung Quốc tăng cường nhập khẩu sữa nguyên liệu.

Những yếu tố này được kỳ vọng sẽ tạo ra làn sóng giảm sản lượng sữa nguyên liệu trên toàn cầu, quan điểm của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) trong báo cáo mới đây. Do đó, nhập khẩu sữa nguyên liệu có thể làm tăng chi phí đầu vào trong nửa cuối năm 2022 đối với các nhà sản xuất sữa Việt Nam là những công ty nhập khẩu lượng lớn sữa nguyên liệu như Vinamilk (VNM), IDP hay TH True Milk.

Giá đường tăng cũng là một yếu tố quan trọng khác khiến chi phí đầu vào tăng vọt, kéo tỷ suất lợi nhuận gộp của các nhà sản xuất sữa giảm. Giá đường thô toàn cầu ngày 23/3/2022 là 19,2 USD/Lbs, tăng 25% so với cùng kỳ.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, sản lượng dầu của Nga có thể giảm vào tháng 4/2022, thúc đẩy nhu cầu sản xuất ethanol, vì vậy nông dân Brazil chuyển một phần các nhà máy mía của họ sang sản xuất ethanol. Bên cạnh đó, nguồn cung đường toàn cầu năm 2022 dự kiến ​​sẽ giảm do điều kiện mùa khô nóng. Vì vậy, cùng với các chính sách thuế hạn chế đường nhập khẩu, giá đường Việt Nam ngày càng đắt đỏ.

Điều này khiến tỷ suất lợi nhuận của các công ty sữa Việt Nam dự kiến ​​sẽ chịu tác động tiêu cực kép do giá đường thô và sữa nguyên liệu tăng. Dù vậy, VNM được nhận định sẽ ít bị ảnh hưởng từ sự tăng giá đường hơn nhờ vào việc sở hữu một công ty mía đường.

Logistics - một trong ba chi phí lớn nhất tăng đang "ăn mòn" lợi nhuận

Cuối cùng, giá nhiên liệu tăng cũng đẩy mạnh giá logistics, dẫn đến tổng chi phí bán hàng bị đẩy lên cao, báo hiệu cho tỷ suất kinh doanh sụt giảm đối với các nhà sản xuất sữa. Ngày 23/3/2022, giá dầu thô WTI đạt 110,07 USD/thùng, trong khi chỉ số Baltic Dry đi ngang ở mức 2.575 điểm.

Cần nhấn mạnh, chi phí logistics là một trong ba chi phí lớn nhất trong tổng chi phí bán hàng của các nhà sản xuất sữa, bên cạnh chi phí A&P (quảng cáo & khuyến mại) và chi phí nhân công. Ngoài ra, so với các công ty chỉ có thu nhập nội địa, VDSC cho rằng các công ty sữa phân phối sản phẩm của họ thông qua cả kênh trong nước và nước ngoài, như VNM hoặc IDP, sẽ phải chịu áp lực nặng hơn từ việc tăng chi phí logistics. Nguyên nhân là do các công ty này phải chi trả các khoản phí khác liên quan đến việc vận chuyển ra nước ngoài như chi phí container hoặc biến động tỷ giá hối đoái.

Với những luận điểm trên, VDSC dự đoán các nhà sản xuất sữa Việt Nam sẽ ghi nhận tỷ suất lợi nhuận thấp hơn vào năm 2022 do chi phí tăng. Đặc biệt, trong bối cảnh các nhà sản xuất sữa Trung Quốc tiếp tục nhập khẩu ngày càng nhiều sữa nguyên liệu trong nửa cuối năm 2022, giá sữa  nguyên liệu sẽ duy trì xu hướng tăng và gây sức ép lên tỷ suất lợi nhuận gộp của các công ty sữa Việt Nam về cuối năm.

Chưa kể, rủi ro của cả sản lượng dầu giảm từ cuộc chiến của Nga ở Ukraine và sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu do những ẩn số từ đại dịch Covid-19 (ví dụ như chính sách Zero Covid-19 ở Trung Quốc) dẫn đến chi phí logistics vẫn duy trì ở mức cao. Với bản chất của các sản phẩm sữa là chỉ được phép chuyển một tỷ lệ nhỏ của sự gia tăng chi phí vào giá bán, các nhà sản xuất sữa Việt Nam được dự kiến sẽ không chỉ cho thấy tỷ suất lợi nhuận ròng yếu hơn mà còn, trong trường hợp giá năng lượng tăng mạnh, sẽ ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận âm trong năm 2022.

5 năm lợi nhuận chững lại, năm 2021 tăng trưởng âm

Riêng VNM, Công ty cũng vừa công bố BCTN 2021 với chiến lược phát triển giai đoạn 2022 - 2026 chưa có đột phá đáng chờ đợi. Cụ thể, trong năm 2022, VNM dự kiến nới rộng thị phần thêm 0,5% lên 56% năm 2022 và tổng doanh thu cũng tăng nhẹ gần 5% lên 64.070 tỷ đồng. Tuy nhiên, lợi nhuận trước thuế (LNTT) dự kiến chỉ ở mức 12.000 tỷ đồng, giảm hơn 7% so với kết quả đạt được năm 2021. Nếu không thể vượt kế hoạch, đây sẽ là năm thứ 2 liên tiếp doanh nghiệp đầu ngành sữa tăng trưởng lợi nhuận âm.

Thực tế, LNTT của VNM đã chững lại trong khoảng 12.000 - 13.000 tỷ đồng 5 năm trở lại đây trong khi doanh thu vẫn tăng trưởng dù tốc độ không cao. Nguyên nhân chủ yếu do biên lợi nhuận gộp bị thu hẹp. Năm 2021, biên lãi gộp của Vinamilk đạt 42,5%, giảm mạnh so với mức 46,4% của năm 2020 trong khi con số trung bình giai đoạn 2016 - 2019 là 47,3%.

Năm 2021, Vinamilk còn chịu tác động tiêu cực do giá nguyên liệu đầu vào tăng cao. Theo đánh giá của Chứng khoán VCBS, trong các năm tới, giá sữa bột nguyên liệu đầu vào là sữa nguyên kem (WMP) và sữa tách béo (SMP) vẫn trong xu hướng tăng. Giá đường cũng trong xu hướng tăng mạnh do Việt Nam áp Thuế CBPG đối với đường có nguồn gốc từ Thái Lan.