Huy động trái phiếu Chính phủ: Tăng tốc về đích

“Nới room” thị trường trái phiếu

Theo đánh giá của Thứ trưởng Trần Xuân Hà, những tháng đầu năm, kết quả huy động vốn thông qua phát hành TPCP đạt khá (khoảng 147 nghìn tỷ đồng, đạt 67% kế hoạch). Thị trường trái phiếu sơ cấp đấu thầu đạt tỷ lệ thành công cao (trung bình xấp xỉ 2.000 tỷ đồng/phiên), lợi suất trúng thầu ổn định. Nếu năm 2010 khối lượng trái phiếu giao dịch chỉ 354 tỷ đồng/ngày thì năm 2014-2015 con số này tăng lên khoảng 2.500 tỷ đồng/ngày. Những tháng đầu năm 2016 cho thấy, diễn biến thị trường tích cực, với hầu hết trái phiếu phát hành, số lượng đăng ký mua đều vượt mức phát hành của Kho bạc Nhà nước (KBNN).

Sở dĩ có được kết quả này, theo Thứ trưởng Trần Xuân Hà, là do các chỉ tiêu về tiền tệ từ đầu năm đến nay khá ổn định, ở mức thấp, từ lạm phát đến tỷ giá hối đoái, lãi suất ngân hàng và Bộ Tài chính đã phối kết hợp với các bộ, ngành để điều hành lãi suất một cách phù hợp với diễn biến của tình hình thị trường. Nhờ vậy, kết quả huy động tốt với mức lãi suất hợp lý. Mặt khác, trong những tháng đầu năm, tính thanh khoản của thị trường tài chính tốt hơn, hệ thống các ngân hàng thương mại vẫn huy động được nguồn vốn khả dụng để đầu tư vào thị trường trái phiếu. Bên cạnh đó, các DN bảo hiểm tham gia đầu tư trở lại nền kinh tế cũng khá tốt. Trong những tháng đầu năm, Bộ Tài chính đã phát hành những loại trái phiếu trên 10 năm và các DN bảo hiểm mua với tỷ lệ khá cao, đạt hơn 23 nghìn tỷ đồng.

Cùng với đó, KBNN- đơn vị phát hành TPCP và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (đơn vị thực hiện đấu thầu trái phiếu) đã có nhiều cải tiến trong việc công bố lịch biểu phát hành cụ thể ngay từ đầu năm, tăng cường tham vấn đối thoại với thành viên thị trường, từ đó thúc đẩy thị trường sơ cấp cũng như thị trường thứ cấp của TPCP.

Còn theo đánh giá thành viên thị trường, việc Ngân hàng Nhà nước sửa đổi Thông tư 36 quy định về các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đã “nới lỏng” quy định giới hạn sử dụng nguồn vốn ngắn hạn đầu tư TPCP ở nhóm ngân hàng thương mại nhà nước chi phối vốn tăng lên 25%, chi nhánh ngân hàng thương mại nước ngoài lên 35%. Theo dự báo của Công ty Chứng khoán BIDV (BSC), thị trường TPCP sẽ sôi động và phát triển hơn trong thời gian tới, tăng khả năng huy động vốn từ kênh phát hành trái phiếu Chính phủ. Bởi hiện nay có tới 75% giá trị TPCP phát hành được hấp thụ bởi khối ngân hàng. Việc tăng tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn để mua, đầu tư TPCP của ngân hàng được xem như “mở room” trên thị trường TPCP, tăng cầu trái phiếu này.

Tổng Thư ký Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam Đỗ Ngọc Quỳnh kỳ vọng, theo định hướng phát triển thì đến năm 2020 thị trường trái phiếu Việt Nam sẽ chiếm khoảng 38-40% GDP, nên dư địa thị trường trái phiếu còn nhiều tiềm năng, sân chơi thu hút các ngân hàng thương mại, quỹ đầu tư. Nhất là trong giai đoạn này độ mở ngày càng lớn của kênh trái phiếu khi mà kỳ hạn huy động TPCP kéo dài từ 20 năm, 30 năm.

Tạo cú hích

Thứ trưởng Trần Xuân Hà tin tưởng rằng, kế hoạch huy động vốn thông qua phát hành TPCP sẽ đạt như mục tiêu đặt ra. Lý do là Chính phủ và các bộ, ngành tích cực triển khai các giải pháp để ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định tiền tệ, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho các DN để đạt được mục tiêu đã đặt ra. Đây là điều kiện tiên quyết để ổn định và phát triển thị trường tài chính cũng như cho công tác huy động vốn.

Bên cạnh đó, việc điều hành chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa phối hợp tốt giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước làm cho tình hình thanh khoản trong thị trường tài chính tốt hơn. Điều đó tạo điều kiện cho tái cơ cấu lại hệ thống ngân hàng, tái cơ cấu lại thị trường chứng khoán, từ đó thúc đẩy công tác huy động vốn.

“Đặc biệt, cơ sở các nhà đầu tư đã được mở rộng. Các tổ chức như Bảo hiểm xã hội cũng đã được tham gia vào thị trường trái phiếu. Các ngân hàng thương mại cũng đã được Ngân hàng Nhà nước nới lỏng tỷ lệ tham gia với TPCP. Việc mở rộng đó cũng sẽ có tác động tích cực cho việc hoàn thành kế hoạch đã đặt ra từ đầu năm”- Thứ trưởng Trần Xuân Hà nói.

Mặc dù vậy, Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam cũng chỉ ra, thị trường trái phiếu còn có những điểm hạn chế và đang ngày càng bộc lộ rõ nét như nghèo nàn về sản phẩm, thiếu hụt công cụ phòng ngừa rủi ro cũng như phương tiện kinh doanh trong xu hướng lãi suất lên; nhà đầu tư trên thị trường chưa được đa dạng, chủ yếu phụ thuộc vào khối ngân hàng thương mại… Vấn đề đặt ra là cần xây dựng và duy trì các mức lãi suất tham chiếu chuẩn trên thị trường và cho phép bán khống, phát hành lãi suất thả nổi, lãi suất gắn với lạm phát. Để tăng mức độ hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài, cơ quan quản lý cũng cần cho phép sử dụng chính sách thuế phí linh hoạt hơn bởi mức thuế 10% trên lãi coupon và 0,1% trên mỗi giao dịch bán hiện nay đang là rào cản khá lớn hạn chế sự tham gia của khối này…

Theo Thứ trưởng Trần Xuân Hà, đối với công cụ TPCP, phải thấy rằng, TPCP là khoản nợ của Chính phủ nhưng có độ rủi ro an toàn cao nhất trong tất cả các khoản tín dụng. Thông thường các nước sử dụng TPCP làm chuẩn mực cho thị trường với các loại công cụ khác nhau. Đối với Việt Nam, với công cụ nợ ngắn hạn thì ta có tín phiếu dưới 1 năm. Đối với công cụ nợ dài hạn thì chúng ta có trái phiếu. Hiện nay, Bộ Tài chính đang tập trung vào các loại kỳ hạn nợ 3 năm, 5 năm, 10 năm để tạo thành chuẩn mực cho thị trường trong việc xác định lãi suất.