Mặt trái trong chiến lược đầu tư ở quỹ từ thiện 40 tỷ đô của nhà Bill Gates

Tháng 5/2014, bà Desmond-Hellmann trở thành bác sĩ đầu tiên đứng lên làm quản lý cho quỹ từ thiện lớn nhất thế giới và một trong những tổ chức có tầm ảnh hưởng lớn nhất thế giới về sức khỏe. Điều đó không khỏi làm giới quản lý quỹ ngạc nhiên nhưng cũng dễ hiểu một phần nào vì mục đích thành lập ra quỹ Bill & Melinda Gates là nhằm nâng cao cơ sở vật chất và điều kiện chăm sóc y tế, giảm nghèo đói trên toàn cầu và tăng cơ hội học tập và tiếp cận công nghệ thông tin của mọi tầng lớp cư dân trên thế giới.

Bill & Melinda Gates Foundation đã làm được rất nhiều việc để cải thiện chất lượng cuộc sống của nhiều người đến từ khắp mọi nơi trên trái đất này. Tuy nhiên, bên cạnh đó có một bộ phận lo lắng với tổng tài sản gần 40 tỷ USD, quỹ Bill & Melinda Gates đã đảo lộn giá trị của một quỹ từ thiện.

Năm 2007, tạp chí Los Angeles Times cùng với The Nation đã đặt câu hỏi liệu có phải quỹ Bill & Melinda Gates đang hoạt động vì mục đích nhân đạo hay không. Theo đó, phóng viên của 2 tờ báo đã phát hiện ra rằng quỹ của vợ chồng Bill Gates thu lợi ích lớn từ việc đổ hàng tỷ USD vào các công ty kinh doanh và sản xuất thay vì các hoạt động phục vụ lợi ích cộng đồng.

Cụ thể, quỹ Bill & Melinda Gates quyên góp 218 triệu USD để ngăn chặn bệnh sởi và chứng bại liệt ở nhiều vùng như Niger Delta, nhưng bên cạnh đó lại đầu tư 423 triệu USD vào các công ty dầu mỏ gây ô nhiễm môi trường.

Quỹ đầu tư này còn nắm giữ một khối lượng cổ phần lớn tại Big Pharma – công ty bán thuốc dành cho bệnh nhân AIDS với giá cắt cổ, trong khi bệnh nhân AIDS lại chính là đối tượng mà quỹ vợ chồng Bill Gates một mực lên tiếng bảo vệ.

Quỹ Bill & Melinda Gates vẫn thường tự hào về những khoản từ thiện cho nông dân nghèo vùng lũ lụt hay hạn hán bị ảnh hưởng bởi nóng lên toàn cầu, tuy nhiên theo kết quả kiểm toán thuế và hoạt động đầu tư năm 2014, quỹ này nắm giữ hơn 1,2 tỷ USD giá trị cổ phần tại BP, Royal Dutch Shell và Exxon Mobil. Đây đều là những công ty có hoạt động sản xuất gây tàn phá môi trường canh tác của người nông dân, đối tượng gây nên thay đổi khí hậu.

Vợ chồng Gates còn đặt cược mạnh tay vào các công ty khai thác mỏ có hoạt động sản xuất đã được chứng minh là thảm họa của môi trường tại các quốc gia đang phát triển như Vale S.A và Rio Tinto ở Brazil. Cả 2 công ty này đều nằm trong danh mục đầu tư của Gates.

Đại diện phía quỹ đầu tư của vợ chồng nhà Gates cho biết quỹ cần phải đề phòng lợi nhuận thấp từ danh mục đầu tư phúc lợi xã hội. Tuy nhiên, lập luận này đã nhanh chóng bị phản bác. Không có một quỹ đầu tư nào hoạt động vì mục đích phúc lợi xã hội mà được thiết kế đơn thuần để tối đa hóa lợi nhuận.

Nhưng cũng phải nói một cách công bằng, quỹ của vợ chồng Bill Gates không phải là quỹ từ thiện duy nhất hoạt động như một quỹ đầu tư. Quỹ  Parnassus Core Equity Fund trị giá 10 tỷ USD đã duy trì mức lợi nhuận thường niên cao hơn chỉ số S&P 500 2% trong suốt 3 năm. Đây là một trong số những quỹ lớn thành lập với mục tiêu xã hội môi trường.