Milton Hershey: Từ kẻ thất học, 3 lần khởi nghiệp thất bại, bị vợ bắt đi khám thần kinh đến người gây dựng đế chế bánh kẹo tỷ USD

(Tổ Quốc) - Vợ của Milton Hershey từng cho rằng ông bị điên khi bán hết cơ ngơi để theo đuổi ước mơ chocolate viển vông.

Đối với những người ham đồ ngọt cũng như thích sô cô la (chocolate), cái tên Hershey chẳng còn gì xa lạ khi đây là một trong những tập đoàn bánh kẹo lớn nhất thế giới. Năm 2019, tổng doanh thu của hãng đạt 8 tỷ USD với 16.140 nhân viên toàn thời gian hoạt động tại hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Tuy nhiên để xây dựng được nên đế chế tỷ USD này, ít ai biết được rằng nhà sáng lập Milton Hershey đã phải vất vả như thế nào mới đến được với thành công. Thậm chí khi đã giàu sang, bản thân Milton cũng chẳng có lấy một người con nối dõi sự nghiệp.

Ước mơ của kẻ thất học

Milton Snavely Hershey sinh ngày 13/9/1857 tại bang Pennsylvania-Mỹ. Đây là vùng có nhiều trang trại và hầu hết những người xung quanh Milton đều làm nông, thế nhưng bản thân cậu bé Milton lại thể hiện năng khiếu kinh doanh từ rất sớm.

Milton Hershey

Do nhà nghèo nên từ nhỏ Milton đã phải phụ giúp gia đình và rèn luyện được tính cách chăm chỉ và kiên trì. Tuy nhiên do không có chỗ ở cố định và người cha thường xuyên đi xa làm ăn nên Milton không có trình độ học thức mấy. Ông chỉ học hết lớp 1 rồi nghỉ để đi làm phụ giúp gia đình.

Năm 15 tuổi, Milton bén duyên với ngành bánh kẹo khi theo học nghề tại quê nhà. Ban đầu ý tưởng cho con đi học nghề làm kẹo là của mẹ Milton bởi thời đó, bất cứ ai cũng cần có một nghề để kiếm sống. Mau mắn thay Milton nhanh chóng chứng tỏ năng khiếu khi học được hết các công thức làm kẹo và có niềm đam mê với nghề.

Điều thú vị là trong khi nền kinh tế Mỹ bùng nổ với sự phát triển công nghiệp với nhiều tỷ phú ngành khai khoáng, đóng tàu… thì Milton lại nuôi mộng làm giàu từ bánh kẹo, vốn là nghề mà ông vô cùng yêu mến.

Năm 1876, Milton quyết định khởi nghiệp với 100 USD vay vốn từ người dì để mở cửa hàng bán kẹo nhỏ tại Phialadenphia. Dự án đầu tiên này chứa đựng tất cả tâm huyết của Milton nên cậu làm việc bất kể ngày đêm. Tối muộn, Milton sẽ làm kẹo để rồi sáng hôm sau đem đi bán tại những chỗ đông người. Thời kỳ này bánh kẹo không để được lâu do chưa có chất bảo quản và nếu bán quá muộn, chúng sẽ bị ỉu hoặc hỏng.

Thế nhưng chăm chỉ là chưa đủ trong làng khởi nghiệp. Dù mỗi ngày làm việc 15-16 tiếng nhưng thương hiệu bánh kẹo của Milton vẫn chỉ làng nhàng. Năm 1882, sức khỏe của Milton kiệt quệ do làm việc quá sức trong khi cửa hàng bánh kẹo của ông nợ chồng chất.

Vậy là Milton buộc phải bán đứa con tinh thần của mình đi trả nợ. Số tiền ít ỏi còn lại cùng dùng để đến Denver đào bạc cùng cha, vốn đang là cơn sốt làm giàu thời đó.

Thành công từ vô số thất bại của kẻ điên

Sau một thời gian đào bạc, Milton vẫn không dứt được niềm đam mê làm giàu từ bánh kẹo. Ông cảm thấy bản thân mình nên trở thành một doanh nhân bán kẹo thành đạt hơn chỉ là kẻ đào bạc tầm thường.

Với quyết tâm đó, Milton xin vào làm việc tại một tiệm kẹo địa phương và học được cách bảo quản thành phẩm lâu hơn nhờ cho sữa bò tươi trộn với caramel. Ngay lập tức Milton nôn nóng muốn thực hiện công thức mới học được này khi chuyển đến Chicago khai trương cửa hàng bánh kẹo mới. Thế nhưng ông lại phải đóng cửa một lần nữa khi vào thời điểm đó, người dân còn chẳng đủ ăn và bánh kẹo vốn là mặt hàng xa xỉ.

Không chịu từ bỏ, Milton chuyển đến New York và thành lập cửa hàng bánh kẹo lần thứ 3 để rồi phá sản một lần nữa.

Lần này Milton quyết định về quê tìm kiếm sự giúp đỡ nhưng chẳng có ai chịu cho vay tiền vì họ đều nghĩ rằng một người thất học không quyền thế khó có thể dựng nghiệp thành công. Lâm vào đường cùng, Milton quyết định nhờ cậy sự giúp đỡ từ người quen để vay vốn ngân hàng nhằm chuyển thiết bị từ New York về để xây dựng nên cửa hàng bánh kẹo lần thứ 4.

Vậy là Landcaster Caramel được thành lập vào năm 1886 dưới danh nghĩa là một hãng bánh kẹo. Tại thời điểm này Milton quyết định biến đổi công thức khi cho thêm sữa tươi vào quá trình sản xuất để tạo độ ngậy. Ngay lập tức sản phẩm được công chúng đón nhận.

Thế rồi một doanh nhân người Anh được nếm thử loại kẹo của Milton và đề nghị nhập khẩu số lượng lớn về bán, đồng thời cho ông vay thêm 250.000 USD để mở rộng kinh doanh. Nhờ đơn hàng này mà Milton trả hết được nợ nần, phát triển sản xuất.

Đến đầu thập niên 1890, công việc kinh doanh của Milton phát triển rực rỡ với hơn 1.300 công nhân tại 2 nhà máy. Thế nhưng sau khi đến Thụy Sĩ học được cách làm chocolate sữa, Milton bắt đầu hứng thú đến mảng này và có quyết định táo bạo với việc bán Landcaster Caramel đổi lấy 1 triệu USD để thành lập Hershey Chocolate Company.

Tại thời điểm này, ai cũng cho rằng Milton là kẻ điên. Thậm chí người vợ của ông cũng cho rằng chồng mình cần đi khám lại đầu óc khi bán cơ ngơi đi để theo đuổi ước mơ viển vông. Xin được nhắc là thời kỳ đó, chocolate vốn là mặt hàng xa xỉ đắt đỏ cũng như kén người ăn chứ không rẻ và ngọt như bây giờ.

Đế chế Chocolate

Bất chấp sự đàm tiếu và cảnh báo từ người thân, Milton vẫn tiếp tục theo đuổi đam mê của mình. Trong thập niên 1900, Milton liên tục tung ra những dòng chocolate thử nghiệm để hoàn thiện công thức riêng.

Việc có kinh nghiệm làm kẹo cùng kỹ thuật sử dụng sữa tươi suốt những năm tháng trước đó đã giúp Milton thành thạo tạo nên những thỏi chocolate sữa thơm ngon giá rẻ. Ông thậm chí mua hẳn 1 trang trại bò sữa gần quê nhà để có nguồn cung ứng ổn định.

Năm 1903, Milton thậm chí cho xây dựng nhà máy chocolate lớn nhất thời điểm đó với hàng loạt những công nghệ hiện đại nhất. Khi được hoàn thành vào năm 1905, sản phẩm của hãng Hershey là loại chocolate đầu tiên được quảng bá rộng rãi trên toàn nước Mỹ.

Tại thời điểm đó, chocolate sữa vốn khá hiếm vì là mặt hàng xa xỉ nên sản phẩm của Milton thu hút được rất nhiều khách hàng. Bởi vậy hàng loạt các sản phẩm mới ra đời của hãng Hershey đều gặt hái được thành công. Từ một món hàng xa xỉ, Milton đã biến chocolate sữa thành đồ ăn vặt cho mọi người và chúng trở thành mặt hàng bán rất chạy.

Việc Milton xây dựng trang trại riêng cùng nhà máy đã giảm giá thành những thỏi chocolate. Ngoài ra, ông cũng thành lập hẳn một hệ sinh thái quanh trang trại của mình với nhà ở giá rẻ cho nhân công, trường học, bách hóa, vườn thú, thư viện, rạp hát…

Năm 1907, Milton cho ra mắt dòng sản phẩm Hershey’s Kisses tạo nên cơn địa chấn trên toàn quốc. Khoảng 80 triệu viên kẹo đã được sản xuất mỗi ngày cho thị trường trong nước lẫn xuất khẩu. Doanh thu của hãng Hershey đạt mức kỷ lục trong lịch sử ngành bánh kẹo và hàng loạt các sản phẩm sau đó của Milton cũng được công chúng đón nhận.

Đặc biệt trong cuộc Đại khủng hoảng 1930, Hershey là một trong những hãng hiếm hoi của Mỹ không sa thải lao động, qua đó khiến rất nhiều công nhân cảm động và bày tỏ nguyện vọng làm việc cả đời cho Milton.

Trong Thế chiến II, Milton đã nảy ra ý tưởng làm những viên kẹo nhỏ gọn chứa nhiều chất dinh dưỡng nhằm giúp đỡ người dân đang trong tình trạng thiếu lương thực. Hành động này được cả nước Mỹ tôn vinh và thậm chí quân đội đã đặt hàng Hershey sản xuất kẹo dinh dưỡng cho quân đội. Trong khoảng 1940-1945, Hershey đã sản xuất hơn 3 tỷ thanh chocolate cho quân đội. Bản thân nhà máy cũng đã được nhận huân chương cống hiến cho đất nước.

Nhờ những ý tưởng độc đáo cùng niềm đam mê với bánh kẹo, Milton đã mở rộng mạnh mẽ đế chế Hershey của mình. Năm 1939, sản lượng nhà máy của Hershey chỉ vào khoảng 100.000 thanh/ngày thì đến cuối Thế chiến II, con số này đã tăng lên 24 triệu thanh/tuần.

Ông Milton qua đời vào năm 1945 và do không có con nên đã để lại đế chế cho những người cộng sự thân cận.

Ngày nay, Heyshey gặp khá nhiều cạnh tranh từ những đối thủ như Mars hay Ferrero nhưng nhờ các chiến lược thông minh, hãng vẫn làm ăn tốt. Nhận thấy người Mỹ thường mua nhiều thương hiệu kẹo khác nhau mỗi lần vào siêu thị nên Hershey đã đa dạng hóa sản phẩm.

Hãng cũng nhắm đến thị hiếu người lớn bởi họ mới là khách hàng bỏ tiền mua kẹo cho con trẻ. Khoảng 55% doanh số bán kẹo của Hershey đến từ người trên 18 tuổi. Công ty cũng cho ra mắt các dòng sản phẩm to hơn để phù hợp người trưởng thành, hay những loại kẹo đắt hơn cho khách hàng cao cấp.