Thù lao cho đại lý xăng dầu: Còn tồn tại nhiều bất cập

Nhằm hạn chế những lộn xộn trên thị trường xăng dầu liên quan đến việc trích thù lao cho đại lý trong thời gian vừa qua, mới đây Bộ Tài chính đã ra một Thông báo điều chỉnh cụ thể hơn, quy định các đại lý cách đầu mối trong vòng 50km chỉ được trung bình tối đa 430 đồng/lít. Tuy nhiên, văn bản này vừa ra đã vấp phải sự phản đối của nhiều doanh nghiệp, với lý do không những không giải quyết được những đối tượng xé rào, mà còn khiến méo mó nguồn thù lao trích cho đại lý.

Nhiều đầu mối trích thù lao ở mức cao phi lý

Những bất cập nảy sinh từ việc trích thù lao cho đại lý không phải bây giờ mới được nhắc đến. Theo nguồn tin của những người trong ngành, hiện vẫn có những đầu mối trích thù lao cho đại lý là 1.000 đồng/lít tại cảng Hải Phòng. Nếu căn cứ vào quy định hiện hành với 860 đồng chi phí định mức + 300 đồng lợi nhuận định mức, tức là tổng mức chi của đầu mối chỉ được 1.160 đồng/lít mà trích cho đại lý hẳn 1.000 đồng, chỉ còn 160 đồng cho cả lợi nhuận và toàn bộ các chi phí khác là khá phi lý.

Tuy nhiên, đầu mối vẫn có thể làm, chứng tỏ họ có những nguồn khác để duy trì được hoạt động. Có những thời điểm, thậm chí có đầu mối nâng thù lao lên mức 1.500 đồng.

Chuyên gia trong ngành nhận định: việc trích thù lao cao đến như không tưởng trên thị trường hiện nay xuất phát từ 2 nguồn: xăng dầu buôn lậu và những đầu mối tận dụng được thời điểm, bỏ nhập lúc giá cao, đợi lúc giá thấp mới ồ ạt nhập vào. Do điều hành trong nước là tính giá bình quân 30 ngày nên có độ trễ, lúc xăng dầu thế giới đã giảm thì giá trong nước vẫn cao, nên đầu mối đương nhiên được lãi nhiều và không tiếc tiền trích thù lao cho đại lý để càng đẩy được nhiều hàng ra thị trường càng tốt.

“Với quy định mỗi đại lý chỉ được ký với một đầu mối như hiện nay, đương nhiên các đại lý sẽ chọn nơi nào có thù lao cao hơn để ký hợp đồng. Những nguồn thù lao cao lại thường là nguồn không ổn định, bởi nếu đúng theo quy định thì không đủ khả năng để trích ở mức cao vô lý như thế. Do đó, nguy cơ đứt nguồn cung là rất dễ xảy ra” – đại diện Hiệp hội Xăng dầu cho biết.

Làm khó người ngay, không hạn chế được người gian

Với mục đích ngăn chặn những tác hại của việc chạy đua thù lao, Bộ Tài chính đã ra Thông báo số 308 do Thứ trưởng Trần Văn Hiếu ký ngày 28/8 vừa qua, quy định: Nếu các đại lý cách kho đầu mối trong phạm vi 50km thì mức thù lao bình quân hàng năm tối đa không vượt quá 50% chi phí kinh doanh định mức – tức là 430 đồng/lít, đã bao gồm chi phí vận chuyển. Đối với các cửa hàng ngoài phạm vi này, thù lao “được xác định đảm bảo hiệu quả trong sản xuất kinh doanh, công bằng giữa các đại lý, tổng đại lý”.

Quy định này vừa ra đã lập tức nhận được nhiều phản hồi tiêu cực với lý do không rõ ràng và cũng thiếu hiệu quả trong thực tế. Thứ nhất, văn bản không nói rõ chi phí đã bao gồm thuế hay chưa. Thứ hai, quan trọng hơn cả, là các DN đều cho rằng với mức đó, nhiều đại lý sẽ lỗ và một số khác lãi cực ít ở mức không đáng kể.

Ông Lê Thanh Mân - Quyền TGĐ Công ty TNHH MTV thương mại dầu khí Đồng Tháp cho rằng mức 430 đồng chỉ đủ chi phí hòa vốn, chưa bao gồm phí vận chuyển. Phải ở mức mức 600 đồng/lít mới đủ bù đắp chi phí và có một chút lãi. Cùng với đó, việc chỉ quy định với các đại lý trong phạm vi 50km, trong khi ngoài phạm vi này được tự thỏa thuận cũng làm cho các DN bất bình.

“Quy định mập mờ sẽ nảy sinh xin - cho và thiếu công bằng. Đối với các đại lý cách 51km thì sao? Họ sẽ tìm cách làm cho đường đi trên 50km để tránh việc bị hạn chế mức tối đa” - ông Trịnh Quang Khanh, Phó Chủ tịch HH Xăng dầu cho biết.

Theo ông Đặng Vinh Sang, Tổng Giám đốc Saigon Petro, quy định này sẽ khiến thị trường trở lại giai đoạn lộn xộn năm 2004-2008, khi thù lao đại lý cũng được khống chế và các đại lý đã cố tình mua của các đầu mối ở xa hơn để được tính phí vận chuyển cao hơn. Tương tự, các đại lý sẽ sẵn sàng bỏ đầu mối gần để ký với đầu mối xa ngoài 50km để được nhận mức thù lao thỏa thuận. 

Đại diện Hiệp hội Xăng dầu cũng thừa nhận, hiện trên thị trường có khá nhiều nguồn xăng dầu có thể trích thù lao ở mức rất cao và Bộ Tài chính ra quy định với mục đích quản lý tốt hơn thị trường. Tuy nhiên, trái với mục đích tốt đẹp, nhưng quy định dường như lại “làm khó người ngay”, trong khi không hạn chế được người gian.

“Đại lý lỗ vốn họ sẽ phải lách để có lãi, hoặc gian lận bằng chất lượng hoặc số lượng. Cách tốt hơn là phải xử lý được những nguồn xăng dầu trôi nổi và kiểm tra định kỳ tiến độ nhập hàng của các đầu mối. Nếu vẫn có sự tồn tại của xăng dầu buôn lậu, trốn thuế với giá rẻ hơn từ 35 – 39% giá hiện hành, thì thị trường không thể ổn định” - ông Trịnh Quang Khanh khẳng định

Theo Vũ Hân