[Thi viết TÔI MẤT TIỀN] Tôi đã từng ALL IN vào cổ phiếu HSG như thế nào?

Theo trường phái cơ bản nhưng nhà đầu tư Hoàng Minh Anh đã mất rất nhiều tiền vào một cổ phiếu cơ bản tốt. Lý do mất tiền được nhà đầu tư Minh Anh chia sẻ qua bài viết: Tôi đã từng ALL IN vào cổ phiếu HSG như thế nào?

Mời quý độc giả đọc bài và đừng quên gửi bài dự thi của mình cho chúng tôi vào email huongnguyenthithanh@vccorp.vn và hainguyenduc@vccorp.vn

***

Tôi là một người theo trường phái cơ bản, chỉ mua cổ phiếu cơ bản và nói không với các cổ phiếu “game” tăng vốn hay game gì đi nữa. Nhưng các bạn đừng nghĩ, cứ mua cổ phiếu được đánh giá là “cơ bản” thì sẽ không bị mất tiền. Yếu tố quan trọng hơn cả là “đúng cổ phiếu và đúng thời điểm”.

Việc nhận diện rủi ro sẽ thật đơn giản khi giá cổ phiếu đã bước vào sườn bên kia của đỉnh "núi", khi mà sự thật đã được lộ rõ trước mắt các nhà đầu tư. Nhưng có bao giờ các nhà đầu tư đặt ra câu hỏi "tại thời điểm đó, tôi phải làm gì để nhận diện được các rủi ro? " và thời điểm đó nhà đầu tư nên hành động như thế nào?.

Có một câu mà tôi rất tâm đắc của Peter Lynch "Know what you own, and know why you own it". Hãy hiểu rõ bạn đang sở hữu thứ gì, và tại sao bạn giữ nó; vì trong chớp mắt thị trường có thể cướp đi mọi thứ của bạn.

Mặc dù tôi đã đọc rất nhiều bài báo và các báo cáo phân tích về khó khăn của HSG và nguyên do tại sao HSG lại về giá "cổ phiếu trà đá" như hiện nay, nhưng hầu như chưa có ai chỉ ra căn nguyên của vấn đề và các dấu hiệu để nhà đầu tư tránh các bẫy rủi ro khi đầu tư. Tôi quyết định chia sẻ sai lầm của mình khi đầu tư vào cổ phiếu này.

Tôi đã mất rất nhiều tiền từ HSG, có lẽ là nhiều nhất trong các thương vụ tôi đã tham gia. Ở thời điểm tháng 6 năm 2017, tôi được một người đồng nghiệp giới thiệu cơ hội đầu tư về cổ phiếu HSG. HSG khi đó tụ hợp của rất nhiều yếu tố tăng trưởng:

1. Doanh thu, lợi nhuận tăng liên tục, hưởng lợi từ chính sách của nhà nước, bảo hộ ngành tôn mạ trong nước.

2. Mảng sản phẩm mới đầy tiềm năng: ống nhựa, biên lợi nhuận gộp tận 20%, không sợ hàng nhập khẩu vì chi phí vận chuyển cao.

3. Các CTCK liên tục ra các Báo cáo update khuyến nghị với giá mục tiêu tăng +20%, tăng +30%.

Sau khoảng 1 tháng tôi nghiên cứu về doanh nghiệp, mọi thứ đều đi đúng kịch bản và càng chắc chắn hơn khi nhận được thông tin giá bán của HSG mới công bố, tăng thêm 3%, vậy là quá hoàn hảo rồi. Và tất nhiên, với sự tự tin chưa từng có, tôi "ALL IN" vào cổ phiếu HSG.

Sau khi mua được 8 ngày, cổ phiếu tăng theo đúng kịch bản của tôi, tôi tiếp tục nắm giữ và cái ngày "định mệnh" ngày 29/07/2017, HSG ra báo cáo lợi nhuận sụt giảm -50% so với cùng kỳ. Thực sự "tôi sốc" vì kết quả thậm tệ hơn rất nhiều so với dự phòng của tôi.

Tôi bình tĩnh, đọc báo cáo tài chính và thấy rằng có một số yếu tố bất thường của báo cáo lần này bao gồm:

1. Biên Lợi nhuận gộp sụt giảm nhanh từ 23% về 16% , trong khi sản lượng và doanh thu lại tăng mạnh. Đáng lẽ ra khi sản lượng tăng, giá bán tăng thì HSG phải hưởng lợi quy mô, biên lợi nhuận phải tăng chứ?

2. HSG dành đến 10% doanh thu để chi trả các chi phí liên quan tới bán hàng và quản lý doanh nghiệp, trong khi HPG là 2% doanh thu và NKG là 3% doanh thu, rất bất thường.

3. Nợ vay ngân hàng chạm ngưỡng báo động. Nợ vay gấp hơn 2 lần vốn chủ sở hữu, cùng kỳ là 1.4 lần; đặc biệt là khoản nợ ngắn hạn tăng mạnh. Vậy HSG vay nhiều thế để làm gì?

Thật khó hiểu? Tôi lân la gọi điện cho hầu hết các cửa hàng vật liệu xây dựng ở Hà Nội để dò la thông tin, đọc thêm các doanh nghiệp trong cùng ngành ở nước ngoài. Và tôi cũng tìm ra câu trả lời cho chính mình.

Thứ nhất:

Quý này, biên lợi nhuận gộp của doanh nghiệp chỉ đạt 16% trong khi cùng kỳ đang là 23%. Tôi mở lại lịch sử trong những năm trước 2017, hóa ra, chỉ là mình kỳ vọng quá cao chứ không có gì ngạc nhiên vì năm 2016 HSG rõ ràng đầu cơ nguyên vật liệu và lợi nhuận năm đó có chút bất thường và dĩ nhiên việc điều chỉnh về mức biên lợi nhuận gộp 16% cũng là điều tất yếu.

Tuy nhiên, yếu tố then chốt hơn cả, khi tôi đem so sánh HSG với các công ty thị phần lớn ở Trung Quốc và Nhật Bản.

Thật bất ngờ: Biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp thép không gỉ ở Trung Quốc chỉ dao động từ 5 – 11%, tiêu biểu là Bao Steel: 7 -11% và Wuhan Iron & Steel Group: 5 – 9% , duy trì từ những năm 2006 đến nay. Còn ở Nhật Bản, Nippon Steel & Sumitomo Metal Corporation cũng chỉ tầm 9 – 12%.

Như vậy bình quân biên lợi nhuận gộp (Nhật Bản, Trung Quốc) là 5 – 12% với 1 chu trình sản xuất khép kín từ quặng phôi thép cán nóng tôn mạ, trong khi HSG chỉ thực hiện 1 khâu trong chuỗi sản xuất từ Thép cán nóng -> Tôn mạ mà họ được hưởng tận 16% - 20%. Mặt khác, các bạn có biết rằng khâu nào trong chuỗi tạo nhiều giá trị thặng dư nhất hay không? Đó chính là luyện từ quặng thành phôi.

Như vậy rõ ràng, biên lợi nhuận gộp của các công ty nước ngoài kia phải cao hơn của HSG chứ? Có cái gì sai ở đây không?

Việc chênh lệch biên lợi nhuận gộp quá nhiều giữa Việt Nam và Trung Quốc, các bạn có nghĩ duy trì được lâu không? Khi khoảng cách địa lý không phải là vấn đề lớn, chính sách bảo hộ ngành tôn trong nước liệu có duy trì mãi hay không?

Tôi tự chất vấn bản thân: "liệu HSG có phải đang ở thời kỳ hoàng kim về biên lợi nhuận?". Và như vậy, chuỗi ngành tôn trong nước chắc chắn sẽ có một cuộc cách mạng thay đổi chuỗi cung ứng và thiết lập lại trật tự biên lợi nhuận cho các doanh nghiệp trong ngành.

Thứ hai:

Hai chi phí này bắt đầu tăng mạnh từ Q1/2016, sâu xa hơn đến từ việc HSG có sự thay đổi trong chiến lược kinh doanh chuyển từ mô hình B2B sang mô hình B2C. Nói cách khác, HSG tích cực mở rộng nhanh các chi nhánh trực thuộc công ty thay vì "bán buôn" và "nhượng quyền qua các đại lý". Số lượng cửa hàng trực thuộc tăng từ 190 cửa hàng (năm 2015) lên 371 cửa hàng (năm 2017). Việc thay đổi đó khiến cho chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp tăng thêm sức ép, và dĩ nhiên các chi phí này sẽ trở thành "chi phí cố định", thật khó để cắt giảm trong điều kiện sức tiêu dùng yếu.

Và hiện tại, đến năm 2018, hậu quả đã bộc lộ rõ rệt, HSG đang phải tái cơ cấu theo hướng thay đổi mô hình phân phối và rõ hơn thông qua việc liên tục đóng các chi nhánh trực thuộc để cắt giảm các chi phí.

Thứ ba:

Nợ vay tăng cao, hàng tồn kho tăng cao. Chứng tỏ có khả năng HSG đang đầu cơ nguyên vật liệu và điều này sẽ tăng phần rủi ro khi đầu cơ trong triền xuống của chu kỳ. Như vậy có khả năng HSG sẽ lỗ kép trong thời gian tới từ việc đầu cơ nguyên vật liệu và gánh nặng chi phí lãi vay lớn.

Đa phần các doanh nghiệp bền vững trên sàn đều có một cơ cấu tài chính cân đối. Nhà đầu tư nên sàng lọc các doanh nghiệp có cơ cấu tài chính bền vững, có thể ứng phó chủ động trong trường hợp tình hình kinh doanh đảo chiều hay lãi suất đảo chiều tăng.

Còn trên các mặt báo, họ chỉ đề cập đến những thuyết âm mưu như dồn đẩy lợi nhuận cho năm sau hay nghiệp vụ mua bán qua trung gian công ty con để giấu lợi nhuận. Nhưng theo quan điểm của tôi, HSG đã có sự thay đổi trọng yếu về Bussiness model và sự sụp đổ này chúng ta đáng ra phải nhận ra từ sớm hơn.

Ngay hôm sau, tôi đã quyết định bán sạch cổ phiếu HSG với mức giá sàn mặc dù tài khoản cũng tung cánh bay đi một nửa nhưng cũng là may mắn khi quyết liệt hành động tại thời điểm đó. Thất bại giúp tôi chậm lại một chút để suy nghĩ về phương pháp đầu tư của mình, yếu tố gì là trọng tâm mình cần phân tích. Tôi rút ra một số Key mà nhà đầu tư cần lưu ý khi lựa chọn doanh nghiệp đầu tư:

1. Hiểu về ngành và tính chu kỳ của ngành.

2. Hiểu Bussiness model của doanh nghiệp, lợi thế của doanh nghiệp.

3. Biên lợi nhuận gộp, con số nói lên nhiều ý nghĩa: Luôn luôn phải so sánh với các doanh nghiệp trong và ngoài nước cùng ngành nghề.

4. Sàng lọc thông tin: Khi tham khảo các khuyến nghị của CTCK, không nên chỉ quan tâm tới giá mục tiêu. Hãy quan sát các giả định tăng trưởng và rủi ro họ đưa ra là gì. Hãy nghiền ngẫm và tự mình đi thẩm định các vấn đề.

5. Liên tục rà soát hàng quý, kỳ về khoản đầu tư của mình khi có thông tin bất thường và BCTC công bố để kịp thời ứng phó.

Đúc kết lại, có rất nhiều bài học khác nhau trên thị trường chứng khoán. Khi bạn có 1 thương vụ thất bại, hãy nghiền ngẫm, trằn trọc đi tìm câu trả lời. Có như thế nhà đầu tư mới thấm lâu với bài học đó và dĩ nhiên dù nó quay lại, hãy tự tin miễn nhiễm với nó.