Ngành mía đường: Nỗi lo niên vụ mới

Đối mặt với nhiều thách thức

Bà Vũ Thị Huyền Đức - Phó Chủ tịch Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA) cho biết: Sản lượng mía ép niên vụ 2016-2017 dự kiến hơn 15 triệu tấn, sản lượng đạt trên 1,4 triệu tấn đường trong đó đường tinh luyện đạt trên 50%. Cả nước hiện có khoảng 240.000 ha mía có hợp đồng sản xuất bao tiêu với nông dân đạt năng suất bình quân trên 65 tấn/ha.

Tại vùng ĐBSCL, năm nay, nước lũ vẫn chưa về nên bà con vùng mía nguyên liệu Phụng Hiệp, thành phố Vị Thanh (Hậu Giang), Sóc Trăng bình tĩnh thu hoạch, không lo chạy lũ như mọi năm. Cả nước hiện có 40 nhà máy đường (NMĐ) với tổng công suất theo thiết kế là 155.300 tấn mía/ngày. Một số nhà máy đường lên kế họach sản xuất cao hơn niên vụ mía đường 2015-2016.

Hiện, vùng ĐBSCL có hơn 40.000 ha mía nguyên liệu vào giai đoạn chín. Đến tháng 10-2016 nông dân các địa phương sẽ lần lượt thu hoạch. Do giá đường nội địa có giá tốt hơn cùng kỳ năm 2015 nên giá thu mua mía nguyên liệu của nông dân có khả năng tăng, nông dân hy vọng có lãi. Các NMĐ cho biết sẽ tăng giá mua mía từ 930 đến1.000 đồng/kg mía 10 CCS (chữ đường), cao hơn khoảng 100 - 200 đồng/kg so đầu vụ sản xuất 2015-2016.

Điểm mới năm nay là đa số các NMĐ đã thực hiện liên kết với nông dân, xây dựng, hình thành vùng mía nguyên liệu thông qua hình thức hợp đồng đầu tư và tiêu thụ sản phẩm. Tùy theo địa hình và đặc điểm vùng miền khác nhau, các NMĐ hỗ trợ nông dân thay đổi giống mía mới phù hợp thổ nhưỡng, có năng suất, chữ đường cao, có khả năng chống chịu thời tiết bất lợi, sâu bệnh; triển khai thực hiện cánh đồng mía lớn; đầu tư thủy lợi và tưới tiêu...

Tuy vậy, các NMĐ khu vực ĐBSCL đang đối mặt nhiều thách thức vì vùng nguyên liệu mía có phần sụt giảm. Toàn vùng còn khoảng 42.250 ha, giảm hơn 3.000 ha so với năm trước. Do giá thành sản xuất cao nên thu nhập của nông dân trồng mía chưa cao...

Hầu hết các nhà máy đường đóng trên địa bàn đều được chính quyền địa phương hỗ trợ vốn, hưởng lãi suất ưu đãi, hỗ trợ qui trình cơ giới hóa sản xuất, thâm canh mía nhờ đó giảm áp lực về vốn. Công ty cổ phần Mía đường Cần Thơ (Casuco) đã chủ động thực hiện giải pháp liên kết sản xất, xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng thu nhập cho nông dân và hiệu quả kinh doanh.

Casuco đầu tư một số giống mía mới chuyển đổi cho bà con nông dân vùng nguyên liệu mía ở huyện Phụng Hiệp, thành phố Vị Thanh (Hậu Giang), Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh… tăng khả năng thích nghi trong điều kiện biến đổi khí hậu, khô hạn, xâm nhập mặn.

Kiến nghị cơ chế mới

Trước tình hình hội nhập kinh tế thế giới, VSSA đề xuất một số giải pháp nhằm giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận cho nông dân trồng mía như: đầu tư hình thành cánh đồng mía lớn; đề nghị hỗ trợ nông dân cải tạo, đổi giống mía mới năng suất cao, đầu tư hệ thống thủy lợi ứng phó với biến đổi khí hậu; cơ giới hóa trồng mía, đa dạng hóa sản phẩm sau đường, cạnh đường; đào tạo nguồn nhân lực.

VSSA đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ phối hợp với VSSA xây dựng đề án tái cơ cấu ngành mía đường trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và biến đổi khí hậu trong đó đề xuất nhiều chính sách và cơ chế cần thiết để tạo cơ sở pháp lý cho ngành mía đường hoạt động đúng hướng, phát triển bền vững; quy hoạch mía đường đến 2020 và định hướng đến năm 2030 phù hợp với hội nhập quốc tế và biến đổi khí hậu để các NMĐ sớm có định hướng kế hoạch đầu tư phát triển; trình Chính phủ cho cơ chế chính sách hỗ trợ phù hợp để có giải pháp giảm tác động do ảnh hưởng biến đổi khí hậu ở vùng ĐBSCL.

Theo dự thảo quy hoạch phát triển mía đường đến năm 2020, cả nước sẽ hình thành vùng trồng mía nguyên liệu 300.000 ha, trong đó vùng nguyên liệu tập trung 290.000 ha; sản lượng mía 21 triệu tấn, sản lượng đường 2 triệu tấn, định hướng đến năm 2030 giữ ổn định vùng mía nguyên liệu 300.000ha, trong đó vùng nguyên liệu tập trung trên 296.000 ha, năng suất mía bình quân 80 tấn/ha, chữ đường 12 CCS, sản lượng mía 24 triệu tấn, sản lượng đường khoảng 2,6 triệu tấn.