Nhật Bản, Hàn Quốc mâu thuẫn sẽ ảnh hưởng nặng nề đến những "ông lớn" như Apple, Samsung và chính những chiếc smartphone của bạn cũng phải chịu mức giá tăng cao

Hai quốc gia "hàng xóm" này là một phần trong mạng lưới phức tạp của các nền kinh tế có sự liên kết chặt chẽ, đóng góp lớn vào các hoạt động sản xuất thiết bị điện tử như smartphone hay laptop. Tuy nhiên, hồi đầu tháng này, Tokyo bất ngờ áp đặt các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt hơn đối với một phần của mạng lưới trên, đó là việc cung cấp một số hoá chất từ Nhật Bản sang Hàn Quốc.

Các loại hoá chất đó được Hàn Quốc sử dụng để sản xuất chất bán dẫn và rất quan trọng để chế tạo các linh kiện - bao gồm chip, bộ vi xử lý và mạch tích hợp, có trong nhiều sản phẩm điện tử ngày nay. Trong bối cảnh chất bán dẫn được sử dụng rộng rãi, các công ty kiểm tra và chế tạo ra chúng thường được coi là phong vũ biểu cho "sức khoẻ" của nền kinh tế toàn cầu.

Theo công ty nghiên cứu Gartner, doanh số bán hàng toàn cầu của chất bán dẫn tăng 12,5%, đạt mức 474,6 tỷ USD vào năm 2018. Tuy nhiên, các dấu hiệu đang cho thấy rằng doanh số có chuyển biến tiêu cực vào năm nay, một số nhà sản xuất chất bán dẫn đều dự báo lợi nhuận của họ đi xuống do nhu cầu sụt giảm.

Ngoài ra, Mỹ và Trung Quốc đã và đang mắc kẹt trong cuộc chiến thương mại kéo dài, khiến bức tranh triển vọng tăng trưởng toàn cầu cũng trở nên âm u. Giờ đây, căng thẳng thương mại giữa Nhật Bản và Hàn Quốc đang nóng dần lên, theo đó mọi thứ cũng trở nên tồi tệ hơn.

Rajiv Biswas, kinh tế gia trưởng tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương của IHS Markit, cho hay: "Mâu thuẫn thương mại đang diễn ra giữa Nhật Bản và Hàn Quốc có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu, nếu giải pháp không được đưa ra trong thời gian tới."

Động thái của Nhật Bản

Hôm 1/7, Nhật Bản tuyên bố sẽ hạn chế xuất khẩu 3 loại hoá chất sang Hàn Quốc: fluorinated polyimide, resist and hydrogen fluoride. Những chất này được sử dụng để sản xuất chất bán dẫn và màn hình. Tokyo trích dẫn "việc quản lý không sát sao" đối với các loại hoá chất - một số thông tin cho biết có thể được sử dụng cho lĩnh vực quân sự, là nguyên nhân họ áp dụng quy định hạn chế.

Quy định này có hiệu lực vào ngày 4/7 và các nhà xuất khẩu Nhật Bản giờ đây phải cần đến sự thông qua mỗi lần họ muốn vận chuyển 1 trong 3 loại hoá chất này sang Hàn Quốc. Quá trình này mất khoảng 90 ngày. Ngoài ra, Tokyo cho biết họ có kế hoạch loại bỏ một số ưu đãi của Hàn Quốc trong quan hệ thương mại với Nhật Bản, dự kiến sẽ có hiệu lực vào đầu tháng 8. Động thái này có liên quan đến việc loại bỏ Hàn Quốc khỏi "danh sách trắng" - trong đó có các quốc gia được coi là đáng tin cậy đối với Nhật Bản.

Theo IHS Markit, nếu Tokyo thực hiện kế hoạch này, các nhà xuất khẩu của Nhật Bản sẽ cần giấy phép để vận chuyển sang Hàn Quốc khoảng 850 sản phẩm có thể được sử dụng cho các mục đích liên quan đến sản xuất vũ khí.

Hệ quả

Nhật Bản sản xuất khoảng 90% nguồn cung fluorinated polyimide và resist cho cả thế giới, khoảng 70% hydrogen fluoride. Tầm ảnh hưởng lớn của Nhật Bản đối với các loại hoá chất đó sẽ gây khó dễ cho các công ty Hàn Quốc trong việc tìm nguồn thay thế, khi nguồn cung của họ bị gián đoạn do quy định mới của Tokyo.

Ngay cả khi tìm được nguồn thay thế, các công ty "có thể gặp phải phải nhiều vấn đề về chất lượng hoặc nguồn cung không đủ lớn để phục vụ các đơn đặt hàng sản xuất", theo một báo cáo công bố tuần trước của Lloyd Chan và Shigeto Nagai, các kinh tế gia tại công ty tư vấn Oxford Economics.

IHS Markit cho biết, Hàn Quốc là "quê nhà" của những "gã khổng lồ" ngành bán dẫn, Samsung Electronics và SK Hynix, cung cấp 61% linh kiện được sử dụng cho chip trên toàn cầu vào năm 2018. Bởi vậy, bất kỳ sự gián đoạn nào xảy ra trong quá trình sản xuất sẽ là tin xấu đối với khách hàng của họ, trong đó có các công ty công nghệ lớn là Apple và Huawei.

Hiện tại, 2 nhà cung ứng lớn của Hàn Quốc có mức dự trữ chất bán dẫn cao và họ có thể trông cậy vào đó, theo các nhà phân tích của Citi. Nhưng khi nguồn cung đó cạn kiệt, thì các nhà sản xuất chip có thể gặp khó khăn trong việc đáp ứng thời hạn sản xuất nếu không kịp thời tìm được nhà cung ứng cho 3 loại hoá chất này.

Các nhà phân tích của Citi ước tính rằng tại Samsung, lượng hoá chất dự trữ bị Nhật Bản hạn chế có thể sẽ chỉ đủ sử dụng trong 20-30 ngày. Họ không cung cấp số liệu hàng dự trữ cho SK Hynix, nhưng một hãng tin địa phương cho biết công ty thông báo với khách hàng rằng "tình thế hiện tại có thể được duy trì trong một thời gian ngắn."

Biswas nhận định, tuy nhiên, bất kỳ sự gián đoạn nào của các nhà xuất khẩu hoá chất quan trọng của Nhật Bản sang Hàn Quốc có thể gây ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung chip trên toàn cầu và hậu quả là mức giá sẽ bị đẩy lên cao.

Ông nhấn mạnh, có thể sẽ xảy ra hiệu ứng lan truyền, và Mỹ cùng Trung Quốc sẽ chịu tổn thất khi cả 2 nước này đều phụ thuộc vào nguồn cung từ Hàn Quốc. Các công ty điện tử Mỹ có địa điểm sản xuất cả ở Mỹ và Trung Quốc, hoặc 1 trong 2 quốc gia, đặc biệt dễ bị ảnh hưởng. Ông nói: "Các sản phẩm cuối cùng, gồm máy chủ, thiết bị cầm tay, PC và một loạt các thiết bị điện tử tiêu dùng, sẽ bị ảnh hưởng."

Theo đó, người tiêu dùng trên toàn thế giới có thể sẽ phải chi trả mức giá cao hơn cho những sản phẩm trên.

Tình thế cả hai bên đều thua thiệt

Mâu thuẫn thương mại Nhật - Hàn xảy ra vào đúng thời điểm căng thẳng kéo dài giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục khiến hoạt động kinh tế toàn cầu giảm tốc. Tình trạng này đã ảnh hưởng đến nhiều nền kinh tế phụ thuộc vào thương mại và những nền kinh tế dọc theo chuỗi cung ứng điện tử, trong đó có Nhật Bản và Hàn Quốc. Đó là một lý do khiến các nhà phân tích cho rằng họ mong muốn căng thẳng giữa 2 nước sẽ leo thang và gây tổn hại cho nền kinh tế của chính họ.

Waqas Adenwala, nhà phân tích về châu Á tại công ty tư vấn The Economist Intelligence Unit, nhận định, ngoài ra do nền kinh tế của họ liên kết chặt chẽ với nhau nên các biện pháp mà Nhật Bản áp đặt với Hàn Quốc sẽ dẫn đến tình trạng tự huỷ hoại lẫn nhau. Ông nói: "Hàn Quốc là một thị trường xuất khẩu quan trọng với Nhật Bản. Các nhà sản xuất vật liệu được sử dụng trong sản xuất những thiết bị bán dẫn sẽ rất khó khăn để tìm các đối tác mua hàng mới."

Các doanh nghiệp ở Nhật Bản cũng không nằm ngoài tầm ảnh hưởng. Adenwala nói thêm: "Các công ty Nhật Bản sản xuất những thiết bị điện tử mua linh kiện bán dẫn từ Hàn Quốc và họ sẽ phải đối mặt với tình trạng chậm trễ trong quá trình sản xuất."

Đối với Hàn Quốc, sự phụ thuộc của quốc gia này vào Nhật Bản về vật liệu, máy móc và thiết bị công nghệ cao sẽ khiến nước này không đẩy căng thẳng lên mức cao hơn, theo 2 nhà kinh tế của Oxford Economics Chan và Nagai. Nhóm kinh tế gia cho hay: "Chúng tôi không dự đoán rằng căng thẳng sẽ leo thang đến mức các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bởi Hàn Quốc và Nhật Bản có đủ động lực kinh tế để giảm thiểu những hậu quả có thể xảy ra."