Nội chiến gia tộc ở Lotte

Ngày 29-9, một tòa án ở Seoul đã từ chối phát lệnh bắt giữ chủ tịch Tập đoàn Lotte, ông Shin Dong-bin, về tội tham ô và bội tín, theo yêu cầu của Viện Công tố Seoul. Diễn biến đầy kịch tính này tạm thời giúp tập đoàn thoát cảnh “rắn không đầu” nhưng những cuộc kiện tụng giữa cha con và anh em cùng chung máu mủ của ông Dong-bin vẫn tiếp diễn, gay cấn và quyết liệt hơn bao giờ hết.

Em chống anh, con chống cha

Sóng gió trong gia tộc Shin thật ra nổi lên từ nhiều năm nay. Đỉnh điểm cuộc tranh giành quyền lực nắm toàn bộ công ty mang thương hiệu Lotte ở Hàn Quốc và Nhật Bản là sự kiện Shin Dong-joo - con trai lớn của ông Shin Kyuk-ho, cha đẻ Lotte - bị tước quyền lãnh đạo các công ty con của tập đoàn ở Nhật hồi tháng 1-2015.

Theo tuyên bố của ông Shin Dong-bin, em ruột ông Dong-joo, trong một cuộc họp báo chớp nhoáng tại sân bay Kimpo, người ra quyết định nêu trên là ông Shin Kyuk-ho. Song, ông Dong-joo đã bác bỏ hoàn toàn, đồng thời khẳng định chính Dong-bin mới là người đứng đằng sau vụ “đảo chính” trong gia tộc vì cha đẻ Lotte luôn ủng hộ ông.

Để chứng minh, Dong-joo công bố một lá thư đóng dấu triện của cha và một video clip quay cảnh ông Kyuk-ho tuyên bố chỉ định con trai lớn làm chủ tịch Lotte. Tháng 7-2015, Dong-joo cùng cha bay sang Nhật với ý định lập ban lãnh đạo Lotte Holdings Co (LHC), công ty mẹ của Tập đoàn Lotte, để sa thải những quản lý cao cấp phe Dong-bin nhưng gặp phải phản ứng quyết liệt từ HĐQT LHC. Hội đồng không những vô hiệu hóa âm mưu của Dong-joo mà còn biểu quyết cho ông Kyuk-ho ra rìa với chức chủ tịch danh dự LHC - có tiếng mà không có miếng, đồng thời bầu Dong-bin làm chủ tịch LHC.

Tức giận đứa con thứ ngỗ nghịch, tháng 10-2015, ông Kyuk-ho kiện Dong-bin và các thành viên HĐQT LHC về việc soán ngôi ông ở LHC. Phe Dong-bin lập tức phản công. Tháng 12-2015, em gái ông Kuyk-ho là bà Shin Jung-sook, 73 tuổi, kiến nghị tòa án giám định sức khỏe tâm thần của anh trai, đồng thời chỉ định giám hộ pháp định ông này. Kiến nghị được chấp nhận. Tháng 9 vừa qua, một tòa án ở Seoul đã chỉ định một công ty luật giám hộ pháp định ông Shin Kyuk-ho sau khi kết quả giám định cho thấy sức khỏe tâm thần của ông “không có vấn đề”.

Đầu năm 2016, Dong-joo tuyên bố không bỏ cuộc vì cha ông tuy tuổi cao sức yếu - năm nay 94 tuổi - vẫn ủng hộ ông là người lãnh đạo cao nhất của Lotte. Tuy nhiên, mọi nỗ lực của ông Dong-joo thành lập HĐQT mới ở LHC vào tháng 3-2016 nhằm giành quyền kiểm soát Lotte Hàn Quốc đều thất bại.

Vì ủng hộ Dong-joo, ông Kyuk-ho đã nếm trải nhiều cay đắng: mất luôn ghế thành viên HĐQT một số công ty lớn của tập đoàn như khách sạn Lotte và công ty bánh kẹo Lotte mà ông là người sáng lập. Ngay cả giấc mơ vĩ đại nhất của ông - Tòa tháp Thế giới Lotte cao nhất Hàn Quốc (123 tầng) gần sông Hàn sắp hoàn thành - giờ đây cũng có nguy cơ tuột khỏi tầm tay của ông.

Tham ô, nhũng lạm, trốn thuế

Thông thường, những cuộc nội chiến trong gia tộc của các công ty hay tập đoàn gia đình ít được tiết lộ ra ngoài. Trường hợp của Tập đoàn Lotte có điểm khác biệt, nhất là sau khi Cơ quan Điều tra (CQĐT) tội phạm về kinh tế Seoul vào cuộc.

Hãng tin Yonhap đưa tin sáng sớm 10-6, khoảng 200 điều tra viên đã đột kích 17 điểm của Lotte và 7 chi nhánh của tập đoàn. Trong đó, đáng chú ý có trụ sở chính Lotte và trụ sở công ty khách sạn Lotte. Mục đích khám xét: tìm chứng cứ củng cố cáo buộc cấp lãnh đạo tập đoàn tham ô và lập quỹ đen. Một số nhà riêng của lãnh đạo công ty và tập đoàn cũng bị khám xét.

Cuộc điều tra đại quy mô đã buộc công ty khách sạn Lotte hoãn phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu (IPO). Theo ông Chung Sun-sup, Giám đốc điều hành Chaebol.com - chuyên theo dõi và nghiên cứu các tập đoàn gia đình ở Hàn Quốc, cuộc trì hoãn này có thể kéo dài vì các nhà đầu tư đã mất niềm tin.

Trước đó, nhiều quản lý cao cấp của Lotte đã bị CQĐT bắt giữ và thẩm vấn. Ngày 20-9, chủ tịch tập đoàn Shin Dong-bin bị Viện Công tố Seoul triệu tập thẩm vấn 18 giờ vì nghi vấn tham ô, lập quỹ đen và trốn thuế. Trước buổi phỏng vấn, ông Dong-bin hứa trước rừng micro báo chí: “Tôi sẽ thành tâm hợp tác với CQĐT. Tôi sẽ trả lời mọi câu hỏi”.

Lệnh triệu tập Dong-bin được ban hành 2 tuần sau khi Viện Công tố Seoul thẩm vấn ông Shin Kyuk-ho và Shin Dong-joo, theo yêu cầu của Ủy ban Công bằng thương mại Hàn Quốc. Những cuộc thẩm vấn này đã bị gián đoạn sau cái chết bất ngờ của phó chủ tịch Lotte, ông Lee In-won. Thi thể ông này được tìm thấy lúc 7 giờ ngày 26-8 ở Yangpyeong, vùng ven Seoul, cùng lúc với 4 lá thư tuyệt mệnh. Trước đó, ông Lee nhận được lệnh triệu tập thẩm vấn của Viện Công tố Seoul lúc 10 giờ. Cái chết được cho là do tự tử của ông Lee càng làm cho vụ án Lotte thêm bí ẩn.

Bà Shin Young-ja - chị cùng cha khác mẹ của đương kim chủ tịch Lotte, phụ trách chuỗi cửa hàng miễn thuế của tập đoàn - và một số quản lý cao cấp của Lotte đã bị bắt giữ đầu tiên hồi tháng 7 vừa qua. Bà Young-ja, 73 tuổi, bị cáo buộc nhận tiền hối lộ của ông Jung Woon-ho, Giám đốc hãng mỹ phẩm Nature Republic Hàn Quốc, để đổi lại việc ưu đãi sản phẩm của hãng này tại các cửa hàng miễn thuế của Lotte. Bà cũng bị cáo buộc tham ô 4 tỉ won (3,5 triệu USD) của một công ty do con trai mình làm giám đốc.

​