Mỹ giám sát cá da trơn không làm gián đoạn xuất khẩu của Việt Nam

Ngay từ khi Mỹ thông qua Dự thảo Luật Nông nghiệp hồi năm 2011, Bộ trưởng Cao Đức Phát cũng đã 2 lần trực tiếp có ý kiến về vấn đề quy định giám sát cá da trơn, và đã nhận được tiếp thu giải trình của Bộ Nông nghiệp Mỹ.

Ngày 2/12/2015, Cơ quan giám sát ATTP (Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ) đã quyết định ban hành “Quy định cuối cùng” về việc thiết lập chương trình giám sát đối với các loài cá thuộc Bộ Siluriformes, trong đó có cá da trơn và cá tra của Việt Nam.

Trước tình hình này, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát đã có những biện pháp khẩn trương tháo gỡ, không làm ảnh hưởng, gián đoạn hoạt động xuất khẩu.

“Quy định cuối cùng” được triển khai theo yêu cầu của Luật Nông nghiệp 2014 của Hoa Kỳ và áp dụng đối với tất cả các loài cá thuộc Bộ Siluriformes (bao gồm cá tra, cá ba sa của Việt Nam) nuôi trồng nội địa và nhập khẩu.

Quy định này sẽ có hiệu lực bắt đầu từ tháng 3/2016, tức 90 ngày sau khi đăng Công báo Liên bang.

Một trong những nội dung quan trọng của quy định này là Hoa Kỳ sẽ áp dụng quy trình giám sát chặt chẽ từ khâu SX, chế biến đối với cá tra và cá ba sa của tất các nước XK vào Hoa Kỳ (trong đó có Việt Nam) theo tiêu chuẩn phải tương đương với tiêu chuẩn mà Hoa Kỳ đang áp dụng.

Quy định mới cũng yêu cầu quy trình giám sát từ khâu SX, chế biến cá tra, cá ba sa phải tương tự như quy trình giám sát đối với thịt và sản phẩm thịt của Hoa Kỳ đang áp dụng.

Cùng với sự thay đổi này, Hoa Kỳ cũng sẽ thay đổi thẩm quyền giám sát các sản phẩm cá tra, cá ba sa (kể cả sản phẩm SX trong nước và sản phẩm nhập khẩu) từ FDA (Cục Quản lí Thực phẩm và Dược phẩm) như trước đây cho FSIS (Cục Kiểm dịch, Thanh tra An toàn thực phẩm).

Trong giai đoạn chuyển giao thẩm quyền giám sát của FDA cho FSIS, Hoa Kỳ sẽ có giai đoạn chuyển đổi trong vòng 18 tháng (tính từ tháng 3/2015). Theo đó trước ngày 2/3/2016, các nước hiện đang XK sản phẩm cá cá, cá ba sa vào Hoa Kỳ, nếu có mong muốn tiếp tục XK cần phải cung cấp danh sách các cơ sở SX-KD hiện đang XK, cũng như các tài liệu bằng văn bản để chứng minh thẩm quyền được XK cũng như tuân thủ theo những quy định NK hiện hành của FDA.

Trong 18 tháng chuyển đổi, FSIS sẽ tiến hành tái giám sát và lấy mẫu ngẫu nhiên ít nhất 1 lần/quý tại cơ sở NK của Hoa Kỳ để giám định về chủng loại cá cũng như dư lượng hóa chất có trong các lô hàng cá thuộc Bộ Siluriformes nhập khẩu. Sau khi kết thúc thời gian chuyển đổi 18 tháng này, các nước muốn tiếp tục XK phải nộp tiếp hồ sơ để Hoa Kỳ xem xét Tiêu chuẩn tương đồng…

Trước việc Hoa Kỳ thông qua “Điều khoản cuối cùng” áp dụng đối với cá da trơn (trong đó có sản phẩm XK của Việt Nam), Bộ NN-PTNT đã có những giải pháp khẩn trương tháo gỡ, hạn chế tối đa ảnh hưởng tới SX và XK.

Trao đổi với NNVN hôm nay (4/12), Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát cho biết đã chỉ đạo Cục Quản lí chất lượng Nông lâm thủy sản phối hợp với Vụ Hợp tác Quốc tế, Tổng cục Thủy sản, Hiệp hội Chế biến và XK Thủy sản Việt Nam (VASEP) nghiên cứu kỹ các quy định của Mỹ, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp nhằm đảm bảo không để hoạt động XK bị gián đoạn.

Thưa Bộ trưởng, việc Mỹ thông qua “Quy định cuối cùng”, thay đổi quy trình, tiêu chuẩn giám sát chất lượng đối với cá tra, cá ba sa, Bộ NN-PTNT sẽ có giải pháp nào để hoạt động SX, xuất khẩu mặt hàng này sang Mỹ không bị ảnh hưởng?

Quy định mới của Hoa Kỳ không chỉ áp dụng riêng cho Việt Nam mà đối với tất cả các nước XK cá tra, cá ba sa vào nước này. Do thời gian Hoa Kỳ áp dụng quy định mới rất gấp nên sẽ gây khó khăn cho DN xuất khẩu cũng như hệ thống quản lí nhà nước Việt Nam.

Trước mắt từ nay đến ngày 2/3/2016, Bộ NN-PTNT phối hợp với VASEP sẽ phải gửi cho Mỹ danh sách các DN có mong muốn tiếp tục XK cá tra, cá ba sa vào Mỹ, cũng như cung cấp các thông tin cho Mỹ về các hệ thống luật pháp, hệ thống quản lí nhà nước về an toàn thực phẩm trong SX chế biến cá tra, cá ba sa của Việt Nam theo như yêu cầu của phía Hoa Kỳ.

Kể từ tháng 3/2016 sẽ khoảng thời gian chuyển tiếp 18 tháng. Trong 18 tháng này, chúng ta sẽ phải cung cấp các tư liệu để chứng minh rằng Việt Nam có hệ thống quản lí đối với SX, chế biến cá da trơn tương đồng với Mỹ. Đây là quan ngại lớn, bởi hệ thống quản lí SX, chế biến cá da trơn của Việt Nam và Mỹ đang có nhiều sự khác biệt.

Vậy liệu trong thời gian ngắn như thế, chúng ta có thể thay đổi được quy trình SX, giám sát chất lượng theo yêu cầu của phía Hoa Kỳ không?

Bộ NN-PTNT đã yêu cầu các đơn vị chuyên môn rà soát, đối chiếu thật cụ thể, chi tiết để xem giữa quy định của chúng ta đang áp dụng còn chỗ nào chưa phù hợp, chưa tương đồng, còn vênh nhau chỗ nào so với quy định mới của Hoa Kỳ để điều chỉnh. Nếu quy định, tiêu chuẩn nào còn vênh mà phù hợp với thông lệ quốc tế và có cơ sở khoa học thì nhất định chúng ta sẽ phải có sự thay đổi điều chỉnh. Tuy nhiên, do thời gian mà Hoa Kỳ áp dụng quy định mới rất gấp nên Bộ NN-PTNT cũng đã có những thảo luận trực tiếp với Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ nhằm tránh ảnh hưởng xấu tới hoạt động SX, xuất khẩu.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!