Quan điểm ngược của chuyên gia ngoại về dự thảo Bộ Luật Lao động sửa đổi

Nói về dự thảo Bộ Luật Lao động (sửa đổi) lần này, ông Tim De Meyer cho biết quá trình sửa đổi sẽ đem lại những thay đổi đáng kể.

Cụ thể, ông cho rằng có hai nội dung thay đổi quan trọng nhất. Thứ nhất, ở cấp cơ sở, người lao động giờ đây có thể thành lập các tổ chức đại diện của mình và tham gia vào quá trình thương lượng tập thể có thể giúp người lao động được hưởng phần chia công bằng từ những lợi nhuận mà họ góp phần tạo ra, mặt khác giúp các doanh nghiệp đảm bảo họ có thể đàm phán để cải thiện năng suất cần thiết.

Thay đổi lớn thứ hai là việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Bộ Luật Lao động. Điều này có nghĩa là nhiều người lao động sẽ được hưởng lợi từ sự bảo vệ của Bộ Luật Lao động hơn so với trước đây.

Ông cũng nhận định rằng việc sửa đổi sẽ giúp Luật Lao động của Việt Nam tiệm cận hơn với các tiêu chuẩn quốc tế.

"Tôi nghĩ rằng tiến bộ lớn nhất đạt được trong việc tiệm cận hơn với các Tiêu chuẩn lao động quốc tế là quyền được tổ chức của người sử dụng lao động và người lao động, có nghĩa là họ được thành lập các tổ chức đại diện cho mình để tham gia vào các cuộc thương lượng thực chất về điều kiện làm việc. Điều này rất có ý nghĩa bởi vì nó giúp người sử dụng lao động cũng như người lao động điều chỉnh theo những thay đổi trong thị trường lao động và để thỏa thuận mức độ linh hoạt cần thiết nhằm duy trì tính bền vững trong thời gian dài hơn.

Chúng tôi cũng nhận thấy những tiến bộ đạt được trong quan hệ việc làm mà giờ đây đã được đưa vào Bộ Luật Lao động. Quan hệ việc làm càng được ghi nhận là một công cụ để bảo vệ người lao động làm việc theo yêu cầu của người sử dụng lao động, thì càng dễ cho người lao động trong việc yêu cầu được bảo vệ trong khuôn khổ quy định của Bộ luật Lao động.

Vì thế chúng tôi hy vọng rằng điều này có thể đưa Việt Nam phù hợp hơn với các tiêu chuẩn quốc tế, chẳng hạn như trong vấn đề mức lương tối thiểu sẽ có thể đảm bảo rằng thêm nhiều người lao động sẽ được hưởng mức lương tối thiểu đủ để nuôi gia đình", ông nói.

Theo ông Tim De Meyer, Việt Nam từ trước đến nay luôn là nước có hệ thống pháp luật rất rộng trên giấy tờ. Tuy nhiên, khi càng đưa nhiều vào luật trong bối cảnh các hoạt động kinh tế ngày càng đa dạng hóa, thì lại càng khó để mọi người trong nền kinh tế tuân thủ theo các tiêu chuẩn được quy định trong pháp luật.

Vì thế, Việt Nam cần thiết phải thực hiện một sự chuyển dịch quan trọng hướng tới chú trọng hơn vào tầm quan trọng của hợp đồng lao động, để cho phép người sử dụng lao động và người lao động, cả ở góc độ cá nhân và tập thể, có thể thương lượng về điều kiện làm việc phù hợp nhất với tình hình của họ.

"Thế nên tôi nghĩ rằng Việt Nam giờ đây vẫn cần phải thay đổi, nhưng sự thay đổi đó không phải là ban hành thêm nhiều quy định trên giấy tờ, mà phải đảm bảo những nội dung được quy định đó đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người lao động và người sử dụng lao động", ông cho biết.

Góp ý cho Dự thảo luật, ông cho rằng cần tiếp tục cải thiện các vấn đề liên quan đến thúc đẩy bình đẳng.   Điều này đặc biệt quan trong khi Việt Nam là một xã hội đang già hóa, buộc phải nâng cao năng suất, do đó thị trường lao động phải cần thêm nhiều lao động nữ. Nhưng điều này cũng có nghĩa là nhiều điều khoản theo cách tiếp cận tính bảo vệ trong Bộ Luật Lao động cần được sửa đổi.

Đơn cử như trợ cấp thai sản cần được củng cố, khả năng tiếp cận với dịch vụ giúp việc gia đình với giá hợp lý, bảo vệ chống quấy rối tình dục và mở ra nhiều hơn cơ hội cho phụ nữ trong các ngành nghề và hoạt động kinh tế mà trước đây không cho phép phụ nữ tham gia vì mục đích bảo vệ. Vì thế tôi nghĩ rằng đây là lĩnh vực mà Bộ Luật Lao động có thể vẫn tiếp tục đạt được nhiều tiến bộ hơn nữa.

Khác với cách tiếp cận của phía ILO, nhiều chuyên gia trong nước và doanh nghiệp lại nhìn Dự thảo luật không mấy lạc quan.

TS. Vũ Thành Tự Anh cho biết tư duy làm dự thảo Bộ Luật Lao động (sửa đổi) tương đối bảo thủ, là bước lùi so với Luật Lao động năm 2012. Bởi ngay từ điều khoản đầu tiên, dự thảo Luật đã không cho thấy khả năng có thể đạt được các mục tiêu đề ra.

Ông Bùi Đức Thịnh, Chủ tịch HĐQT Công ty May sông Hồng thì chỉ ra một loạt các điểm bất cập về chính sách như quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động, thời gian làm việc và làm thêm, lương luỹ tiến…và than thở rằng: Mặc kệ các học giả "trên trời" tranh cãi, bao giờ mệt thì thôi.