Bill Barnett là chuyên gia phụ trách hoạt động chiến lược tại McKinsey & Company và là giáo sư giảng dạy định hướng sự nghiệp cho sinh viên đã tốt nghiệp tại đại học Yale. Trong một bài viết mới trên tạp chí Harvard Business Review, ông đã đưa ra góc nhìn đáng quan tâm cho những người đang tìm việc.

Ngày nay, nhiều doanh nghiệp khiến các nhân viên luôn cảm thấy hưng phấn bằng cách khơi dậy trong họ khao khát thành công và trưởng thành. Tuy nhiên, một số công ty lại có phong cách khá tệ. Họ có thể khiến bạn phải bỏ việc trước khi bạn thể hiện được bản thân hay học hỏi được nhiều thứ. Với sức ép (hay sự thích thú) khi tìm việc mới, các cá nhân rất dễ đuổi theo những cơ hội hay chấp nhận những lời mời chào làm việc mà không có cái nhìn đúng đắn xem công ty đó thực sự hoạt động như thế nào. Việc tìm kiếm công việc thực chất giống với hành động “điều tra” về văn hoá doanh nghiệp trước khi bạn gật đầu chấp nhận các vị trí.

Sean là một ví dụ điển hình cho nhận định trên. Anh ta đã từng theo đuổi chức danh Giám đốc quản trị (Chief Administrative Officer – CAO) tại một công ty trong nhóm Fortune 500, đây là lần đầu tiên công ty đó tuyển vị trí này. Anh có bằng cấp tốt, tự diễn thuyết về bản thân rất thuyết phục và cuối cùng, anh đã có được lá thư mời làm việc. Sean đã phải cạnh tranh với rất nhiều đối thủ sừng sỏ khác và anh rất tự hào khi mình đã “chiến thắng cuộc đua.”

Bước tiếp theo đối với Sean là chuyến đi tham quan công ty mới và sau lần đi này, anh sẽ quyết định có chấp nhận lời mời hay không. Sean đã nghiên cứu về tình hình kinh doanh của công ty cũng như một vài tiêu chí khác, do vậy giờ đây, anh chú trọng nhiều hơn đến văn hoá doanh nghiệp cũng như vị trí mới phù hợp với mình như thế nào.

Anh nói “Tôi đã hỏi mọi người, ‘Điều gì làm các bạn hưng phấn trong công việc?’, ‘Bạn khâm phục ai?’, ‘Bạn có bạn thân trong công ty không?’, ‘Các nhóm làm việc liên kết với nhau thế nào?’ Anh tập trung vào những thứ khiến các nhân viên thành công cũng như hỏi họ về những thách thức, cơ hội trong công việc.

Sean đặt các câu hỏi như thế anh đã thực sự làm việc ở đó và anh đang cùng mọi người bàn luận xem làm thế nào để công việc mới của anh đạt được hiệu quả cao. Mọi nhân viên dường như đều đang “ngộ ra” những điều mới từ chính những câu hỏi của Sean.

Nhưng thật ngạc nhiên, Sean đã từ chối lời mời việc. Anh nhận định, vị trí mới – CAO, thực sự không phù hợp với văn hoá doanh nghiệp.

Khi tìm hiểu sâu hơn, Sean đã tự hỏi liệu anh ta sẽ được nhìn nhận với vị trí CAO đầu tiên của tổ chức thế nào khi mà mọi nhân viên khác chỉ tập trung vào những con số lợi nhuận. Môi trường làm việc trong công ty bị dẫn dắt chủ yếu bởi những kết quả đầu ra, với rất nhiều những đơn vị kinh doanh khác nhau. Trong khi đó, đội ngũ nhân sự chỉ xếp vị trí thứ yếu. Bằng chứng chính là sự “lạ lẫm” đối với các câu hỏi anh đặt ra cho các nhân viên về mối quan hệ trong công việc giữa họ.

Sean lo lắng rằng vị trí mới này chẳng hề ăn nhập gì với văn hoá doanh nghiệp, rằng anh sẽ không nhận được sự coi trọng của mọi người, rằng đó sẽ không phải một bàn đạp cho sự nghiệp mà anh muốn sau 2 đến 3 năm làm CAO. Nhận định trên tuy chưa chắc đã đúng, nhưng Sean thấy mình cũng chẳng cần mạo hiểm.

Một thực tế phổ biến hiện nay là những người tìm việc thường gia nhập vào các tổ chức mà không có cái nhìn thấu đáo về văn hoá doanh nghiệp, sau đó lại ra đi trong thất vọng. Khi đánh giá công việc, hãy chắc chắn bạn có bỏ thời gian để tìm hiểu yếu tố văn hoá. Xem xét những câu hỏi sau đây để định hướng cho bản thân.

1. Tôi nên tìm hiểu gì ?

Nắm rõ những đích ngắm của doanh nghiệp – không chỉ những việc họ nói mình đang làm mà còn là quy trình ra quyết định dựa trên những mục tiêu ra sao, cũng như điều gì khiến họ cảm thấy tự hào. Hiểu cách doanh nghiệp hoạt động, đơn cử như, xem xét hiệu quả đầu ra được đánh giá quan trọng thế nào, tổ chức hoàn thành mọi thứ ra sao, vai trò đội nhóm, chất lượng con người, cách thức mọi người kết nối với nhau, và các vấn đề liên quan đến đạo đức.

Ngoại trừ vấn đề đạo đức, không có một chuẩn mực nào về thứ được đánh giá cao nhất trong văn hoá doanh nghiệp. Những mục đích và điểm đặc trưng của mỗi doanh nghiệp có thể trở nên hấp dẫn hoặc không phù hợp trong mắt từng cá nhân khác nhau. Sau khi hiểu được quy luật vận hành, hãy xem xét liệu nó có phù hợp với mục tiêu cá nhân của bạn hay không. Chỉ khi câu trả lời là có, bạn mới có thể khởi phát sự đam mê nhiệt huyết của mình.

2. Tôi nên tìm hiểu như thế nào ?

Hãy đọc tất cả những thứ bạn có thể tìm về tổ chức đó, nhưng hãy đọc bằng con mắt phân tích và gạn lọc. Các công ty thường có những ấn phẩm chính thức và họ thường đề cập đến tiêu chí văn hoá trong những sản phẩm đọc của mình, tuy nhiên những tài liệu này thường được viết dựa trên mục đích định sẵn. Trong khi đó, những người viết độc lập lại có góc nhìn khách quan. Họ có quan điểm phê bình nhiều hơn nhưng lại có thể bỏ qua các chi tiết và nhìn nhận sai lệch.

Hãy thảo luận về văn hoá với những người trong tổ chức đó. Ngoài việc nói chuyện với những người trực tiếp phỏng vấn, hãy học hỏi nhiều hơn từ những nhân viên khác không liên quan gì tới quy trình tuyển dụng của bạn. Đồng thời gặp gỡ, chia sẻ với những người bên ngoài doanh nghiệp nhưng vẫn có thông tin bạn cần như các khách hàng, nhà cung ứng, đối tác, cũng như cựu nhân viên. Những kinh nghiệm khác nhau khi ở trong tổ chức sẽ ảnh hưởng đến quan điểm của họ, do đó hãy hỏi họ về những tình huống họ thực sự thấy văn hoá doanh nghiệp hiện diện.

3. Tôi nên tìm hiểu khi nào ?

Thực khó để có thểm tìm hiểu về văn hoá ngay từ những bước đầu khi bạn tìm việc. Nhưng sự thôi thúc học hỏi và quan tâm tới sự nghiệp sẽ dẫn bạn đến đúng những nơi phù hợp.

Văn hoá có thể xuất hiện ngay trong các buổi phỏng vấn, mặc dù việc “điều tra” này sẽ rất phức tạp trong thời điểm bạn đang cố quảng cáo bản thân. Mọi người đôi khi lo lắng rằng bàn luận về văn hoá có thể khiến người khác cảm thấy không thoải mái và do đó, khiến cơ hội làm việc của mình gặp rủi ro. Nhưng thực sự, vấn đề văn hoá không hề ngoài lề và nó rất cần thiết cho sự phát triển của doanh nghiệp trong tương lai. Những nhà quản lý được thuê nên coi trọng điều đó.

Dù trong cuộc phỏng vấn hay sau khi nhận được thư mời việc, bạn sẽ cảm thấy mình phát huy được hết khả năng một khi đã hiểu rõ về tổ chức cũng như nhận thức được quan điểm của người chủ doanh nghiệp, từ đó bắt đầu xác định làm cách nào để thành công tại đây. Những câu hỏi về văn hoá doanh nghiệp có thể đưa bạn đến với những kết quả tốt đẹp. Chính những thắc mắc về văn hoá của Sean đã khiến vị CEO đồng ý thuê anh ta, thậm chí ngay cả khi Sean không thoả mãn với những câu trả lời.

Còn bạn thì sao ? Bạn có đang xem xét yếu tố văn hoá khi tìm việc ? Hay do sức ép từ gia đình, xã hội mà bạn chấp nhận ngay bất cứ công việc nào được mời, và chỉ sau một thời gian ngắn, lại rời bỏ nơi đó với gương mặt chán nản và kiệt quệ ? Vậy ngay từ bây giờ, hãy để tâm tới 4 chữ “văn hoá doanh nghiệp” khi bạn có ý định tìm kiếm một bến đỗ mới.

 Thái Dương