So sánh kinh tế Việt Nam hiện tại với thời kỳ 2007-2008, chuyên gia chỉ ra những điểm sáng khiến tăng trưởng 2023 có thể được duy trì

Năm 2022 là một năm đầy biến động đối với nền kinh tế toàn cầu khi các ngân hàng trung ương trên thế giới đồng loạt tăng lãi suất, lạm phát tăng kỷ lục ở nhiều quốc gia và nỗi lo về một cuộc suy thoái bao trùm toàn cầu. Mặc dù vậy, nền kinh tế Việt Nam vẫn đứng vững trước những con sóng lớn đó và cán đích ấn tượng với tăng trưởng GDP ở mức 8,02% và tình hình lạm phát được kiểm soát. Sang năm 2023, mặc dù vẫn còn nhiều diễn biến khó khăn song chúng ta vẫn sẽ giữ được đà tăng trưởng nhờ vào sức mạnh nội tại của nền kinh tế tích lũy từ sau giai đoạn tái cấu trúc năm 2010.

Vừa bước vào đầu năm 2023, sau kỳ nghỉ tết, nền kinh tế Việt Nam đã phải chứng kiến ngay nhiều diễn biến phức tạp của nền kinh tế toàn cầu:

+ Nền kinh tế Trung Quốc đã mở cửa trở lại, gây nên áp lực lạm phát lên nền kinh tế toàn cầu. Do nhu cầu tiêu thụ bùng nổ và hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp hồi phục trở lại, nhu cầu nhập khẩu các loại nguyên vật liệu và năng lượng của Trung Quốc sẽ tăng lên, gây ra tình trạng khan hiếm nguồn cung và đẩy lạm phát lên cao. Sự phục hồi và tái khởi động của nền kinh tế Trung Quốc cũng được kỳ vọng là một yếu tố thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu; tuy nhiên, sự phục hồi này cũng chưa đạt được như kỳ vọng của cộng đồng quốc tế.

+ Chu kỳ tiền rẻ đã kết thúc. Đầu năm 2023, FED đã tăng lãi suất thêm 0,25%; cho thấy chính sách tăng lãi suất của FED vẫn chưa kết thúc. Ngân hàng trung ương tại hàng loạt các quốc gia phát triển vẫn đồng loạt tăng lãi suất. Sau một thời gian dài các nền kinh tế thực hiện bơm tiền do Covid-19, tình hình lạm phát toàn cầu đều có những diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế và thị trường vốn cùng thị trường tiền tệ

Đánh giá tình hình vĩ mô trong nước:

+ Trong năm 2022, GDP Việt Nam tăng trưởng vượt bậc 8,02%. Lạm phát được kiểm soát tốt với chỉ số CPI cả năm chỉ tăng 3,15% so với năm 2021, đạt được mục tiêu quốc hội đề ra. Mặc dù phải chịu nhiều biến động song đồng VND vẫn là một trong số ít đồng tiền có mức độ giảm giá thấp nhất thế giới, trong khi các đồng nội tệ của nhiều quốc gia như Nhật, Brazil, EU giảm mạnh.

+ Trong năm 2022, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI được giải ngân khoảng 27,72 tỷ USD vào thị trường Việt Nam. Chúng ta cũng đang thu hút rất nhiều ông lớn ngành công nghệ trên thế giới đầu tư, như dự án nhà máy Lego, dự án nhà máy điện khí hóa lỏng LNG Long An, dự án nhà máy nhiệt điện Ô Môn 2, dự án mở rộng nhà máy Samsung Thái Nguyên, ... Không chỉ vậy, gã khổng lồ về công nghệ Apple đang có ý định xây nhà máy sản xuất Iphone và Ipad tại Việt Nam.

+ Lãi suất điều hành của ngân hàng nhà nước đang trên đà tăng theo xu hướng của các quốc gia phát triển để tránh cho đồng VN không bị mất giá với những đồng tiền chủ chốt. Trong năm 2022, room tín dụng bị siết chặt song sang đầu năm 2023, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều chính sách nới lỏng tiền tệ để đảm bảo duy trì phát triển kinh tế, song vẫn mang quan điểm thận trọng tùy theo tình hình phát triển kinh tế trong nước và quốc tế. Ngoài ra, chính phủ Việt Nam đã tiến hành thanh lọc thị trường, lành mạnh hóa thị trường tài chính bằng việc xử lý hàng loạt những sai phạm liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp và gian lận trên thị trường chứng khoán. Thị trường tài chính Việt Nam đang dần ổn định và lấy lại lòng tin của nhà đầu tư khi bước vào những tháng đầu của năm 2023.

+ Trong năm 2022, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của nước ta đạt 500 tỷ USD. Chúng ta vẫn tiếp tục duy trì được đà xuất siêu trong điều kiện kinh tế toàn cầu suy giảm. Nền kinh tế Việt Nam đang dịch chuyển dần sang nền kinh tế tiêu dùng. Sau đại dịch, kinh tế nhanh chóng phục hồi nhờ sự phục hồi chi tiêu của người tiêu dùng, xuất khẩu tăng mạnh và sự mở cửa trở lại của hoạt động du lịch. Nền kinh tế Việt Nam đang tỏ ra vượt trội hơn so với các nước trong khu vực. Điều này đạt được là một phần nhờ vào sức mạnh nội tại của kinh tế Việt Nam tích lũy sau giai đoạn 2008.

- So sánh kinh tế Việt Nam hiện tại với thời kỳ 2007-2008:

Trong năm 2007, nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng mạnh với mức tăng trưởng GDP 8,48%. Tuy nhiên, mức tăng trưởng này đi kèm với hàng loạt rủi ro cho nền kinh tế: nhập siêu cao kỷ lục, cung tín dụng tăng 50%, lạm phát 25%, thị trường tài chính và bất động sản khủng hoảng... Sang năm 2008, Chính phủ đã ngay lập tức phải can thiệp bằng hàng loạt biện pháp mạnh tay.

Không giống thời kỳ khủng hoảng năm 2008 - là 1 cuộc khủng hoảng tín dụng với lạm phát lên đến 20%, trong năm 2022, nền kinh tế Việt Nam tuy phải chịu cú sốc từ nền kinh tế toàn cầu song vẫn kiểm soát được lạm phát nhờ vào chính sách thắt chặt tiền tệ và chính sách tài khóa thắt chặt. Mặc dầu cũng phải chịu nhiều ảnh hưởng bởi tình hình suy thoái toàn cầu nhưng nền kinh tế vẫn tăng trưởng trong bối cảnh lạm phát.

Những tưởng chiếc xe kinh tế Việt Nam đang bon bon chạy như thị trường kỳ vọng, nhưng đến năm 2022 phải khựng lại vì những bất ổn trong nền kinh tế toàn cầu như lạm phát và tình hình địa chính trị. Tuy nhiên, không giống như năm 2008 mà đã kết thúc năm 2022, Việt Nam vượt qua rủi ro lạm phát và cán đích tăng trưởng 8%. Nền kinh tế Việt Nam được kỳ vọng vẫn sẽ duy trì vận tốc tăng trưởng trong năm 2023 với nhiều diễn biến và thách thức khó đoán định về lạm phát và những thay đổi địa chính trị.

Trong năm 2022, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục gặp hàng loạt các thách thức mới do đại dịch Covid-19 như tình hình lạm phát toàn cầu, tăng trưởng tín dụng đạt mức cao. Tuy nhiên, tình hình vĩ mô năm 2022 đã khác năm 2008 rất nhiều. Tình hình lạm phát vẫn đang được kiểm soát, đồng VND không bị mất giá quá mức, nguồn cung tín dụng và lãi suất tuy đang bị siết chặt song vẫn trong tầm kiểm soát. Điều này đạt được là nhờ những thành tựu mà chúng ta đạt được trong thập kỷ vừa rồi:

+ Chương trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đạt được nhiều thành tựu. Hàng loạt các doanh nghiệp nhà nước đã được cổ phần hóa để trở thành những công ty đại chúng đa sở hữu và được quản trị minh bạch và hoạt động hiệu quả hơn.

+ Hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần được tái cấu trúc. Tình hình thanh khoản của toàn hệ thống được cải thiện, các khoản nợ xấu đã được VAMC và DATC mua lại.

+ Nút thắt cổ chai của nền kinh tế đã được tháo gỡ: cơ sở hạ tầng liên tục được nâng cấp cải thiện, hàng loạt các công trình mới đã được xây dựng để kích cầu kinh tế. Không chỉ vậy, hệ thống hạ tầng mềm cũng đã được cải thiện khi dự án chính phủ điện tử được triển khai trên toàn quốc, tạo điều kiện cho nền kinh tế số tăng trưởng. Tình hình cải cách hành chính cũng được cải thiện với hành lang chính sách thông thoáng hơn, tạo điều kiện cho người dân sản xuất kinh doanh.

- Triển vọng tăng trưởng:

+ Việt Nam đã rút ra được nhiều bài học lớn sau cuộc khủng hoảng 2008. Trong giai đoạn 2008-2012, kinh tế Việt Nam vẫn được ghi nhận là có mức tăng trưởng nhanh lên tới 6-7% hàng năm. Tuy vậy, trong thời kỳ này, lạm phát đã từng có lúc lên tới 19,9% và duy trì ở mức 2 con số trong một thời gian dài. Thời điểm những năm 2008, kinh tế Việt Nam phải đối mặt với nhiều điểm nghẽn cổ chai như cơ sở hạ tầng còn yếu kém, năng suất người lao động chưa cao. Tuy nhiên, trải qua hơn một thập kỷ, chúng ta đã dần tháo gỡ được những nút thắt trên. Nền kinh tế và các ngân hàng được tái cấu trúc, những ngân hàng yếu kém bị buộc phải sát nhập và các khoản nợ xấu từng bước được VAMC và DATC mua lại để tái cơ cấu. Kinh tế Việt Nam đã đi qua chu kỳ tăng trưởng mất cân bằng khi hướng tới tăng trưởng về lượng nhiều hơn là về chất.

+ Việt Nam vẫn là nền kinh tế có yếu tố nội tại tốt như lực lượng lao động trẻ và dồi dào, vị trí địa lý thuận lợi, sự ổn định chính trị và được hưởng lợi từ các hiệp định FTA. Đây là những yếu tố hiếm có quốc gia nào hội tụ đủ. Việt Nam được kỳ vọng sẽ là công xưởng thứ 2 của thế giới sau Trung Quốc. Nhờ sự thành công của Samsung và Intel, hàng loạt các ông lớn ngành công nghệ trên thế giới đang có ý định chuyển dịch một phần chuỗi cung ứng về Việt Nam, như Apple, LG và mới đây nhất là LEGO. Do đó, Việt Nam vẫn sẽ là một trong những thị trường mới nổi có sức hấp dẫn hàng đầu đối với dòng vốn ngoại.

- Nhận định cho năm 2023:

Qua những diễn biến mới trong tháng đầu năm 2023, nền kinh tế toàn cầu vẫn sẽ còn gặp rất nhiều khó khăn cho đến cuối năm. Các ngân hàng trung ương toàn cầu vẫn chưa dừng tăng lãi suất và tiếp tục theo đuổi chính sách thắt chặt tiền tệ. Chính phủ Việt Nam theo đó cũng sẽ phải thắt chặt tiền tệ, để nhằm ổn định tỷ giá và kiểm soát lạm phát. Do đó, trong năm 2023, tình hình tăng trưởng kinh tế cũng sẽ chậm lại và không thể vượt bậc, duy trì ở mức 6% – 7% 1 năm.

Hệ thống ngân hàng thương mại vẫn đang trong giai đoạn tái cấu trúc. Số nợ xấu còn sót lại từ khủng hoảng kinh tế năm 2008 và số nợ xấu tăng thêm do Covid 19 sẽ cần thời gian để điều chỉnh. Sang năm 2023, số nợ nhóm 4 và nhóm 5 có dấu hiệu tăng dần, có thể gây ra rủi ro cho nền kinh tế.

Dẫu vậy, Việt Nam vẫn đang trong xu hướng và là điểm cư trú an toàn cho dòng vốn quốc tế, các tập đoàn nước ngoài vẫn tiếp tục chọn Việt Nam là điểm đến đầu tư. Hàng loạt các dự án đầu tư công lớn được triển khai, các hiệp định thương mại được ký kết, tình hình covid được kiểm soát sẽ là những yếu tố tạo đà cho kinh tế phát triển. Trong năm 2023, mặc dù nhiều thị trường lớn như châu Âu và Mỹ được dự báo là sẽ giảm nhu cầu hàng hóa từ Việt Nam song chúng ta vẫn sẽ duy trì được đà tăng trưởng nhờ 1 số hiệp định với các đối tác lớn trong khu vực như Nhật, Hàn và Trung Quốc. Nền kinh tế Việt Nam đang dịch chuyển dần sang nền kinh tế tiêu dùng nhờ vào quy mô dân số và dân số trẻ. Đây sẽ là yếu tố đảm bảo Việt Nam vẫn sẽ là điểm cư trú cho nguồn vốn FDI trong năm 2023 trước những diễn biến phức tạp của nền kinh tế thế giới và cuộc khủng hoảng địa chính trị quốc tế.